Το θέατρο στο ραδιόφωνο

ΡΑΔΙΟ ΘΕΑΤΡΟ – Ε.Ι.Ρ.

•  Γράφει η Γιούλη Μακρή

Όταν ο άνθρωπος ανταποκρίνεται δημιουργικά στις μεγάλες απαιτήσεις του πολιτισμού σημαίνει ότι προοδεύει. Ένα από τα μεγαλύτερα αποτελέσματα προόδου κατά τα νεώτερα χρόνια είναι αναμφίβολα και η Ραδιοφωνία. Μέσο επικοινωνίας και μετάδοσης που προωθεί τη διάδοση και την απλοποίηση των ιδεών που καθορίζουν τον τρόπο ζωής και σκέψης, που δημιουργεί ο άνθρωπος. Και συντελεί στην ποικιλόμορφη ενημέρωση, την μετάδοση πλήθους γνώσεων, την καλλιτεχνική ψυχαγωγία.

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ

Το πνεύμα και η τέχνη με τη Ραδιοφωνία κυκλοφόρησαν σε παγκόσμια κλίμακα.
Η προσφορά στον πολιτισμό και στον άνθρωπο του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, λόγω της πολύμορφης δράσης του ήταν μεγάλη και σημαντική.
Μ διάφορες δημιουργικές πρωτοβουλίες και πρωτότυπα προγράμματα ενίσχυσε την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή.
Μέσα στις δραστηριότητες της Ραδιοφωνίας ήταν και το Θέατρο. Με τις σχετικές εκπομπές του μετέδωσε όλες τις μορφές της θεατρικής τέχνης σε όλη την Ελλάδα.
Ξεκίνησε με πολύ σύντομες θεατρικές εκπομπές που είχαν 60λεπτη διάρκεια και παρουσίαζαν πατριωτικές ραδιοφωνικές σκηνές πρωτότυπες, εμπνευσμένες από τα σημαντικότερα γεγονότα της Νεοελληνικής Ιστορίας. Ψυχαγωγώντας και διαφωτίζοντας τον Έλληνα ακροατή συνέχισε με την παρουσίαση σε ειδική ραδιοφωνική διασκευή των εκλεκτότερων έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου.
Με τον τρόπο αυτό ο Έλληνας ακροατής γνώρισε (ραδιοφωνικά προσαρμοσμένα) έργα του Σαίξπηρ όπως “Οθέλλος”, “Ρωμαίος και Ιουλιέττα”, “Ριχάρδος ο τρίτος”, Αρχαίες Ελληνικές Τραγωδίες όπως “Οι Πέρσες” του Αισχύλου, αλλά και έργα μοντέρνα ελληνικά και ξένα.
Το “Παράξενο Ιντερμέτζο” του Ο’ Νηλ, “Τρεις Αδελφές” του Τσέχωφ, “Σαμπρίνα” του Σ. Ταίηλορ, “Αγουρο Φρούτο” του Βερνέϊγ, “Βασιλιάς Ανήλιαγος” του Πολέμη, “Βρυκόλακας” του Εφταλιώτη, “Μελτεμάκι” του Παντελή Χορν, “Ποπολάρος” του Ξενόπουλου.

Αμέτρητα ήταν τα θεατρικά έργα που μετέδιδε το Ραδιόφωνο

Αμέτρητα ήταν τα θεατρικά έργα που μετέδιδε το Ραδιόφωνο. Το Θέατρο της Τετάρτης και το Θέατρο της Κυριακής μετέδιδαν περίπου 100 έργα το χρόνο.
Κανένας ακροατής σε ολόκληρη τη ζωή του δεν θα μπορούσε να παρακολουθήσει τόσες πολλές παραστάσεις.
Τα έργα αυτά βέβαια παρουσιάζονταν ειδικά διασκευασμένα για το ραδιόφωνο με μεγάλες περικοπές. Με τον τρόπο αυτό μείωναν κατά πολύ τη διάρκειά τους ώστε ένα έργο να μην κρατάει περισσότερο από μία ώρα. Γιατί οι ειδικοί πίστευαν ότι κουραζόταν ο ακροατής.
Με αποτέλεσμα ορισμένα κλασσικά έργα όπως το “Ημέρωμα της Στρίγγλας” του Σαίξπηρ παρουσιάζονταν σχεδόν αγνώριστα. Κάποια άλλα πάλι θα λέγαμε ότι κέρδιζαν από τις περικοπές γιατί απαλλάσσονταν απο την ακατάσχετη φλυαρία τους.
Έτσι τα θεατρικά έργα άρχισαν να μεταδίδονται αυτούσια και η διάρκειά τους ήταν δίωρη. Η μόνη πλέον ραδιοφωνική προσαρμογή ήταν να μετατραπούν τα οπτικά σημεία του έργου σε ακουστικά.
Από σφυγμομετρήσεις που πραγματοποίησαν κατά καιρούς αποδείχθηκε ότι οι ακροατές δεν κουράζονταν από τη δίωρη μετάδοση αλλά αντίθετα έδειχναν μεγάλη προτίμηση.
Μεταδόθηκαν χωρίς περικοπές ο “Αμλετ” και ο “Μάκβεθ” του Σαίξπηρ, το “Μακρύ ταξίδι της Μέρας μεσ’ τη Νύχτα” του Ο’ Νηλ, ο “Δον Ζουάν” του Τσέχωφ, ο “Ρινόκερως” του Ιονέσκο, ο “Φυγάς” του Τέννεση Ουίλιαμς και πολλά άλλα.

Από το Ελληνικό Ραδιόφωνο παρουσιάστηκαν και ελληνικά έργα με την “Ωρα της Ελληνικής Σκηνής”. Σκοπός της ήταν η εκπομπή ελληνικών έργων. Έργων όπως ο “Κούρος”, η “Μέλισσα” και ο “Κωνσταντίνος Παλαιολόγος” του Καζαντζάκη, ο “Διγενής” του Σικελιανού, η “Θεοφανώ” του Άγγελου Τερζάκη, καθώς και πρωτότυπων έργων όπως το “Γυάλινο άλογο”, “Ηχώ και Νάρκισσος” του Νότη Περγιάλη και η ” Καμπάνα και το χελιδόνι” του Ιάκωβου Καμπανέλη.

Πρωτότυπα έργα ειδικά για το ραδιόφωνο

Πρωτότυπα έργα ειδικά για το ραδιόφωνο έγραψαν και οι : Αλέξης Δαμιανός, Άγγελος Τερζάκης, Βασίλης Βασιλικός, Βασίλης Ανδρεόπουλος, Βαγγέλης Γκούφας.
Άλλα έργα ελληνικά που μεταδόθηκαν “Βασιλικός” του Μάτεσι, “Ερωφίλη” του Χορτάτζη, “Εξηνταβελόνης”,
έργα των Γρηγορίου Ξενόπουλου, Σπύρου Μελά, Δημήτρη Γιαννουκάκη, Νίκου Τσιφόρου, Δημήτρη Ψαθά,
κωμειδύλλια όπως “Η νύφη της Κούλουρης”, “Ητύχη της Μαρούλας”, “Ο Γενικός Γραμματεύς”, αλλά και τραγωδίες όπως “Ικέτιδες” του Αισχύλου, “Βάκχες” και “Ελένη” του Ευριπίδη, “Αίας” του Σοφοκλή. Τα έργα αυτά ερμηνεύτηκαν από καταξιωμένους Έλληνες ηθοποιούς : Κατίνα Παξινού, Μελίνα, Αλέξης Μινωτής, Καρούσος, Άννα Συνοδινού, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Αντιγόνη Βαλάκου, Μάνος Κατράκης και πολλούς άλλους.

Γνωρίζουμε όλοι ότι το θέατρο το απολάμβαναν μόνο οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων. Οι περισσότεροι δεν είχαν ουσιαστικά καμία επαφή με το θέατρο. Την επαφή αυτή την απέκτησαν με το Ραδιοφωνικό Θέατρο και με τα θεατρικά προγράμματα του Ε.Ι.Ρ. Μεγάλη η συμβολή του Ραδιοφωνικού Θεάτρου στον πολιτισμό μας και Θησαυρός ανεκτίμητος τα χιλιάδες έργα ραδιοφωνικού θεάτρου που υπάρχουν στα αρχεία της ΕΡΤ.