Η Φωτεινή Φιλοσόφου στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη

Φέτος το καλοκαίρι, ο θεατρικός οργανισμός Αιχμή θα ανεβάσει ένα από τα σπουδαιότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, την Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με την Φωτεινή Φιλοσόφου στον ομώνυμο ρόλο. Η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα γύρω στο τέλος Ιουνίου, ενώ το καλοκαίρι θα περιοδεύσει σε όλη την χώρα.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Ο Παπαδιαμάντης, γιος κληρικού, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Σκιάθο, το νησί που πρωταγωνιστεί σε πολλά από τα έργα του. Μην νοιώθοντας άξιος να φέρει και ο ίδιος το χρίσμα, αποφάσισε να σπουδάσει στο Φιλοσοφικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών˙ δεν κατάφερε όμως να πάρει το πτυχίο του λόγω των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που τον πίεζαν. Ίσως λοιπόν να μην είναι τυχαίο ότι υπήρξε μεγάλος οπαδός του Ντοστογιέφσκι, μεταφράζοντας μάλιστα το Έγκλημα και τιμωρία, έργο το οποίο φαίνεται να έχει επηρεάσει θεματικά την Φόνισσα.

Ο Παπαδιαμάντης έζησε μια δύσκολη ζωή, με συνθήκες που χειροτέρευαν όσο παιρνούσαν τα χρόνια. Αισθανόταν βαρύ το φορτίο των ανύπαντρων αδερφών του, ενώ και ο ίδιος έζησε μια ζωή σχετικά απομονωμένη, χαρακτηριζόμενος από πολλούς ως κοσμοκαλόγερος. Ο χριστιανισμός και η κοινωνική κριτική ενυπάρχουν βαθιά ριζωμένα στο έργο του Σκιαθίτη, που χαρακτηρίζεται γενικά ως υπόδειγμα ηθογραφικής γραφής. Κι όμως, τα κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, μολονότι μαρτυρούν πλείστα ηθογραφικά στοιχεία για την εποχή τους, αίρονται πάνω από μια απλή ηθογραφία, στην σφαίρα του διαχρονικού και του πανανθρώπινου.

Η Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Η Φόνισσα πρωτοδημοσιεύτηκε το 1903 και έκτοτε αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά κείμενα της λογοτεχνικής μας κληρονομιάς, παρά το σοκ που προκάλεσε στην εποχή του. Βασική ηρωίδα της ιστορίας είναι η Χαδούλα ή αλλιώς Φραγκογιαννού, μία χήρα που καθώς αναλογίζεται τον πρότερο βίο της, τον «ανώφελο και μακρύ», αίφνης «ψηλώνει ο νους της» και φονεύει την εγγόνα της, που φέρει μάλιστα και το όνομά της. Αυτός ο πρώτος φόνος του άρρωστου βρέφους, το οποίο η «γραία» θέλησε να απαλλάξει από έναν βίο γεμάτο αδικία και πόνο, κυρίως για τα θηλυκά, σηματοδοτεί την αφετηρία μίας διαδρομής που όσο ψηλώνει ο νους της, η Χαδούλα ξεστρατίζει όλο και περισσότερο και αρχίζει να φονεύει και άλλα νεαρά κοριτσάκια.

Το Έργο

Μεγάλο θέμα του έργου και ζήτημα ανάλυσης και ερμηνείας αποτελεί η ύπαρξη ή όχι τύψεων και ενοχής εκ μέους της Χαδούλας, ενώ πολλές συζητήσεις έχει προκαλέσει το τέλος του έργου στο οποίο η Χαδούλα βρίσκει τον θάνατο ανάμεσα στη θεία και την ανθρώπινη δικαιοσύνη. Αναλύσεις διαφόρων προσεγγίσεων, ψυχολογικής σκοπιάς, βιολογικής, εγκληματολογικής κοκ φωτίζουν διαφορετικές σκοπιές ενός έργου που, πέρα από μία μοναδική καταβύθιση από τον συγγραφέα στην ψυχοσύνθεση της ηρωίδας του, έτερος πρωταγωνιστής είναι η ίδια η κονωνία και κυρίως η κοινωνική αδικία, αφήνοντάς μας το ερώτημα, μήπως τελικά η Χαδούλα, μέσω των φόνων, επεδείκνυε μία στρεβλή χειρονομία αγάπης; Στρεβλή, καθώς η ίδια δεν έμαθε ποτέ ούτε από την μητέρα της, ούτε από τον σύζυγό της, το αληθινό νόημα του όρου;

Ο Σκηνοθέτης

Την δική του απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα που ανοίγει το έργο καλείτει να δώσει ο σκηνοθέτης Γιάννης Νικολαΐδης, σε μία διασκευή που υπογράφει ο Κώστας Πολιτόπουλος. Ο σκηνοθέτης χαρακτηρίζει το έργο ως μία «λαϊκή τραγωδία» και «απελπισμένη κραυγή» και δίνει έμφαση στην συνειδητότητα των πράξεων της Φραγκογιαννούς, που θεωρεί τους φόνους ως απόδοση κοινωνικής δικαιοσύνης και προσφορά και την κινεί λανθάνον ταξικό ένστικτο.

Η πρωταγωνίστρια Φωτεινή Φιλοσόφου

Την δικιά της ερμηνεία στον ρόλο πρόκληση θα καταθέσει η ηθοποιός Φωτεινή Φιλοσόφου, που μετά την αναμέτρησή της με την συζυγοκτόνο Κλυταιμνήστρα, (την οποία σκοτώνει ο ίδιος της ο γιος), τώρα θα υποδυθεί την παιδοκτόνο Χαδούλα, μία άλλη γυναίκα βουτηγμένη σε έναν εντελώς διαφορετικό αυτήν την φορά κύκλο αίματος. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε αποκλειστική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο παρελθόν η ηθοποιός στο mytheatro.gr.

Συντελεστές

Θεατρική διασκευή: Κώστας Πολιτόπουλος Σκηνοθεσία: Γιάννης Νικολαΐδης Σκηνικά: Μιχάλης Αγγελάκης Κοστούμια: Όλγα Σχοινά Στον ρόλο της Φραγκογιαννούς, η Φωτεινή Φιλοσόφου. Καλοκαίρι 2015 από τον Οργανισμό Ελληνικού Θεάτρου ΑΙΧΜΗ.