στο Θέατρο Αλκμήνη
Η A PRIORI παρουσιάζει το δικαστικό δράμα που δημιουργήθηκε το 1957 αλλά παραμένει επίκαιρο ακόμα και σήμερα υποχρεώνοντας τον θεατή να παραμερίσει την καμιά φορά εγωιστική ενασχόληση με την προσωπική του ζωή και τους προβληματισμούς και τις επιθυμίες που αυτή περικλείει για να αναλογιστεί την δύναμη της αλήθειας και τις δικαιοσύνης. Με περίτεχνο τρόπο αναγκάζεται να παραδεχτεί την ευκολία με την οποία επιβιώνει η προκατάληψη ακόμα και στην σημερινή εποχή αποδεχόμενος το πόσο σχετική είναι η έννοια του “σημαντικού” για κάθε έναν από εμάς.
Ένα δεκαεξάχρονο παιδί κατηγορείται για τον φόνο του πατέρα. Δώδεκα άνθρωποι καλούνται να αποφασίσουν για την ετυμηγορία. Τα στοιχεία αδιάσειστα. Το παιδί πρέπει να καθίσει στην ηλεκτρική καρέκλα για το έγκλημα που διέπραξε. Οι έντεκα από τους ενόρκους είναι αποφασισμένοι να το αφήσουν να καεί χωρίς να χρονοτριβούν με μάταιες συνεδριάσεις. Υπάρχει όμως ένα «Και αν…;».
Η πλοκή του έργου εκτυλίσσεται γύρω από το τραπέζι ενός κλειστού δωματίου κάτω από μεγάλη ένταση. Η παντελής απουσία γυναικών από το σώμα των ενόρκων, εξαιτίας της εποχής που γράφτηκε το έργο, μετατρέπει την σκηνή σε ένα κλουβί με δώδεκα ανθρώπους που όσο περνά το κάθε λεπτό μεταμορφώνονται σε δώδεκα αρσενικά, σαρκοφάγα ζώα (ή μήπως το αντίστροφο;).
Ο Γιώργος Γιαννόπουλος και ο Κώστας Τριανταφυλλόπουλος αντιπροσωπεύουν σε μεγάλο βαθμό την ωμή και άγρια πραγματικότητα με την οποία η σύγχρονη κοινωνία αντιμετωπίζει την έννοια «συνάνθρωπος». Ο Χριστόδουλος Στυλιανού είναι ένας ήσυχος επαναστάτη που με τις αμφισβητήσεις του δημιουργεί ένταση τόσο στις συνειδήσεις των υπόλοιπων ενόρκων όσο και των θεατών, ενώ ο Κώστας Αρζόγλου διατηρεί την πραότητα και την σοφία που αρμόζει στον ηλικιωμένο χαρακτήρα που υποδύεται.
Η σκηνοθέτης Κωνσταντίνα Νικολαΐδη δίνει τον καλύτερο της εαυτό προσφέροντας μία σκηνοθετική δουλειά η οποία όχι μόνο ταυτίζεται με την οπτική του συγγραφέα αλλά κάνει ξεκάθαρο ότι η υπόθεση του έργου παραμένει ακόμα και σήμερα επίκαιρη όσο ποτέ. Συγκεκριμένα τονίζει : «Η ιδέα να παρουσιάσω το έργο «ΟΙ 12 ΕΝΟΡΚΟΙ» ήρθε πριν αρκετούς μήνες, όταν είδα την ταινία “12 angry men” του Sidney Lumet. Στο site www.tocinemadaki.gr (που ασχολείται με τον κινηματογράφο) είχε γραφτεί μία κριτική για το “the Μan from Earth” (την προηγούμενη μου σκηνοθετική δουλειά) όπου εκφραζόταν στο τέλος η επιθυμία να δει και το “12 angry men” το φως ελληνικής σκηνής.
Είχα ξανακούσει για την ταινία από έναν φίλο μου, που μου είχε προτείνει να την σκηνοθετήσω, οπότε όταν διάβασα κι αυτό, πείστηκα ότι πρέπει να τη δω. Χαίρομαι για τις παροτρύνσεις αυτές, γιατί η ταινία με άγγιξε και θέλησα κι εγώ να τη δω επί σκηνής. Θέλησα να δω 12 ηθοποιούς, σε απόσταση αναπνοής από τον θεατή, να κορυφώνουν και να ηρεμούν σ’ ένα καρδιογράφημα 120 παλμών και άνω.
Στη θεατρική του μεταφορά, κράτησα την εποχή που γράφτηκε το έργο, γιατί βρίσκω πολύ ελκυστικό όταν το θέατρο μας παίρνει από το τώρα και το εδώ και μας ταξιδεύει σε άλλα μέρη και χρόνους. Αυτό το ταξίδι στο παρελθόν, παρά τη χιλιομετρική και χρονική του απόσταση από το εδώ και το τώρα, μας δείχνει ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν στην ουσία τους. Οι ίδιες απόψεις θα μπορούσαν να εκφραστούν και σήμερα, ειδικά όσον αφορά τον ρατσισμό κι αυτό δεν το λες καθόλου «ευτυχώς». Και δεν μιλάμε μόνο για φυλετικό ρατσισμό, αλλά επίσης κοινωνικό, θρησκευτικό, σεξιστικό και οπουδήποτε χωράει η έννοια του διαφορετικού. Δηλαδή παντού.
Στην παγκόσμια πραγματικότητα του σήμερα βλέπουμε να ξεπηδούν έντονα φασιστικά μανιφέστα που προφανώς δεν ήταν πολύ καλά θαμμένα. Ακόμη, γίνονται προτάσεις για επαναφορά της θανατικής ποινής σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως και στη δική μας. Απόψεις και πιστεύω που εκφράστηκαν σ’ ένα έργο του ’57, το οποίο γράφτηκε ωκεανούς μακριά από την Ελλάδα, μεταφέρονται αυτούσια στο τώρα και στο εδώ και τίποτα δεν σου «χτυπάει».
Ο άνθρωπος συνεχίζει να επιλέγει να είναι αστόχαστος και να καταδικάζει -είτε μεταφορικά, είτε κυριολεκτικά- με την πρώτη ευκαιρία τον συνάνθρωπο του. Αυτό κάνει το έργο επίκαιρο και διαχρονικό, δείχνοντας μας ότι ο ρατσισμός αντιστέκεται σθεναρά ακόμη σε ιδέες περί φιλελευθερισμού. Αλλά, οι ιδέες αυτές, παρά του ότι απαιτούν δυνατούς υπερασπιστές, υπάρχουν ευτυχώς Άνθρωποι που αγωνίζονται για την αλήθεια, την αγάπη και τη συγχώρεση με όλο τους το είναι.»
Το θεατρικό έργο «12 Ένορκοι» μετατράπηκε πρώτα σε αμερικάνικη τηλεταινία το 1954 και το 1957 έγινε ταινία με το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Sidney Lumet και πρωταγωνιστή τον Henry Fonda με τον τίτλο “12 angry men”. Απέσπασε την Χρυσή Άρκτο, πολλά βραβεία και τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ (μία εκ των οποίων καλύτερου σεναρίου). Από τότε έγιναν re-make της ταινίας από πολλές χώρες σ’ όλον τον κόσμο, με τελευταίο το ρωσικό “12” του Nikita Mikhalkov.
Συντελεστές:
Κείμενο: Reginald Rose Μετάφραση / Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη Δραματουργική Επεξεργασία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη & Νότης Παρασκευόπουλος Α’ βοηθός σκηνοθέτη: Μαγδαληνή Παλιούρα
Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Κωνσταντέλλου Σκηνικά: David Negrin Κοστούμια: Κική Μήλιου
Βοηθός ενδυματολόγου: Δανάη Ανεζάκη Φώτα: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου Κίνηση: Χριστίνα Φωτεινάκη
Μουσική: Γιώργος Περού Sound design: Νίκος Τσέκος Video art: Λάμπης Ζαρουτιάδης Φωτογραφία: Γιάννης Βελισσαρίδης Γραφιστική επιμέλεια: Σπύρος Δαπέργολας Σκίτσα: Απόλλων Μπόλλας Τη φωνή της χαρίζει η Νένα Μεντή
Ερμηνεύουν:
Χριστόδουλος Στυλιανού, Κώστας Αρζόγλου, Κώστας Τριανταφυλλόπουλος, Γιώργος Γιαννόπουλος, Περικλής Λιανός, Βασίλης Παλαιολόγος, Χάρης Μαυρουδής, Μανώλης Ιωνάς, Απόλλων Μπόλλας, Αλέξανδρος Πέρρος, Νότης Παρασκευόπουλος, Κωνσταντίνος Μουταφτσής