στο Θέατρο Σημείο
- Κριτική Στέλιος Αντωνιάδης
Ο Αντονέν Αρτώ (Antoine Marie Joseph Artaud, 1896-1948) γεννήθηκε στη Μασσαλία από Ελληνίδα μητέρα και Φραγκολεβαντίνο πατέρα που ζούσαν προηγουμένως στη Σμύρνη. Η αναφορά αυτή δεν γίνεται για να τονίσει την ελληνική του καταγωγή αλλά για να αναφερθεί ο μεγάλος βαθμός επηρεασμού του από το γεγονός. Σε ηλικία τεσσάρων ετών έπαθε μηνιγγίτιδα στην οποία αρχικά αποδιδόταν ο περίεργος χαρακτήρας του, η τελική όμως διάγνωση ήταν σχιζοφρένεια.
Η ψυχασθένεια αποτέλεσε αιτία για τον εγκλεισμό του σε ψυχιατρικά άσυλα και κλινικές αλλά και για την προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων του με ηλεκτροσόκ που αποτελούσε τότε ένα σημαντικό θεραπευτικό μέσο της ψυχιατρικής. Η επαφή του με τα οπιούχα (του είχε χορηγηθεί λάβδανο), σε κάποια φάση της παραμονής του σε σανατόριο, προκάλεσε τη συνήθεια της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών σε όλη του τη ζωή. Τελικά ακόμα και ο θάνατος του οφείλεται, μολονότι ήταν βαριά άρρωστος, σε λήψη μεγάλης δόσης ένυδρης χλωράλης.
Ό Αρτώ, που έζησε στο Παρίσι, έγραψε ποίηση, δοκίμια, θεατρικά έργα αλλά παράλληλα ήταν ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, σκηνοθέτης και παραγωγός. Η επικρατούσα άποψη είναι πως τα γραπτά του είναι πολύ κατώτερα από τις ιδέες του. Οι ιδέες του για καινούργιες θεατρικές ανανεωτικές φόρμες εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα και είχαν μεγάλη απήχηση. Η θεωρία του για το θέατρο της σκληρότητας, της αναλγησίας, της απανθρωπιάς «Theatre of cruelty» αναφερόταν στο ότι πίστευε πως το θέατρο πρέπει να αναπαριστά την πραγματικότητα και για αυτό πρέπει να επηρεάζει το κοινό χρησιμοποιώντας με ιδιαίτερο τρόπο ηχητικά, φωτιστικά και άλλα εφέ για να σοκάρει τον θεατή.
Σε κάποια φάση επισκέφτηκε μια έκθεση ζωγραφικής με έργα του Vincent van Gogh η οποία τον επηρέασε σε τέτοιο βαθμό που έγραψε μια μελέτη με τίτλο Van Gogh le suicidé de la société [Van Gogh, The Man Suicided by Society], η μελέτη του αυτή βραβεύτηκε.
Θεατρική Κριτική της Παράστασης
Η παράσταση είναι βασισμένη σε ομιλία με τις εμπειρίες του από την ασθένειά που έπασχε τις οποίες παραλληλίζει με την περίπτωση του Van Gough. Μού άρεσαν πάρα πολύ οι φράσεις: «Αυτόχειρες της κοινωνίας», από την παραπάνω μελέτη του. «ΟVan Gough δεν αυτοκτόνησε, αυτοκτονήθηκε». «Η γυμνή λύπη» για την πόρνη που ζούσε μαζί με τον ζωγράφο σε μια τρώγλη. Αναφέρεται πως ο Vincent για να δει έστω και για λίγο την εξαδέλφη του με την οποία ήταν ερωτευμένος ζήτησε από τον πάστορα πατέρα της και θείο του να τον αφήσει να τη δει για όσο διάστημα θα άντεχε να κρατήσει την παλάμη του επάνω από τη φλόγα ενός κεριού.
Έτσι έκαψε το αριστερό του χέρι. Επίσης αναφέρεται ότι, όπως είναι γνωστό, ο ζωγράφος έκοψε ένα μέρος του αυτιού του για να εκφράσει τον θυμό του απέναντι στον Gauguin που ήταν φίλος του. Εκφράζεται επίσης θυμός απέναντι στους ψυχιάτρους πιθανότατα λόγω των μακροχρόνιων εγκλεισμών και των πολλαπλών ηλεκτροσόκ. Υπάρχουν και άλλα στοιχεία της κλασσικής συμπτωματολογίας των ψυχασθενών όπως το ότι όλοι συνωμοτούν εναντίον τους, όλοι οι θεσμοί και σύσσωμη η κοινωνία θέλουν το κακό τους κτλ. Πιστεύει πως η αδικία, η εχθρότητα και η κακία του κόσμου προκαλούν
τέτοια αγανάκτηση που μπορεί να σε κάνουν να νιώθεις την ανάγκη να κοιμάσαι αγκαλιά με ένα γεμάτο πιστόλι.
Συντελεστές:
Το κείμενο της Ιόλης Ανδρεάδη είναι εξαιρετικό, απολαυστικό με ωραία γλώσσα και στρωτές φράσεις. Η σκηνοθεσία της επίσης πάρα πολύ καλή.
Η σκηνογραφία και το κοστούμι της Δήμητρας Λιάκουρα πάρα πολύ καλά
Η Μουσική – Ηχοτοπίο της Ερατώς Α. Κρεμμύδα υπηρετεί θαυμάσια την παράσταση όπως και οι Φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα και οι Φωτογραφίες του Πάνου Μιχαήλ
Ερμηνεύει ο Ιωάννης Παπαζήσης ο οποίος είναι πολύ καλός αλλά νομίζω ότι πρέπει να προσέξει την προφορά ορισμένων ονομάτων όπως Antonin,Gauguin.
Μια πολύ καλή παράσταση, ένας μονόλογος διάρκειας 60′ που όμως δεν κουράζει καθόλου μολονότι είναι θέατρο για λίγους.