Το δείπνο (The Dinner) του Χέρμαν Κόχ Herman Koch (1953)
Ο Ολλανδός συγγραφέας του βιβλίου «Το Δείπνο», που εκδόθηκε το 2009, είναι επίσης παραγωγός τηλεοπτικών εκπομπών. Το βιβλίο, το θέμα του οποίου βασίζεται σε πραγματικό γεγονός, είχε μεγάλη επιτυχία με αλλεπάλληλες εκδόσεις σε δεκαεπτά χώρες.
Κριτική Στέλιος Αντωνιάδης
ΤΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΩΣΤΟΣ ΓΟΝΙΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΗ ΥΠΟΘΕΣΗ
Σε όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής μου διδασκαλίας έλεγα πως το να αποκτήσεις ένα παιδί άλλοτε είναι εύκολο και άλλοτε λιγότερο εύκολο, το δύσκολο όμως σίγουρα είναι ο τρόπος με τον οποίο θα το μεγαλώσεις. Η γονεϊκότητα δεν είναι απλή υπόθεση χρειάζεται προσοχή, σοβαρότητα, εκτίμηση του χαρακτήρα και των δυνατοτήτων του παιδιού, συνεννόηση και εφαρμογή των οδηγιών του παιδιάτρου, συχνή και τακτική επαφή με τους δασκάλους και γνώση της τεράστιας σημασίας του παραδείγματος των γονέων. Η συνεχείς επαγρύπνηση είναι απαραίτητη όπως και η παρακολούθηση των συναναστροφών αλλά και των συνηθειών του παιδιού. Σε κάθε υποψία παρέκκλισης ή παραβατικής συμπεριφοράς είναι απαραίτητο να λαμβάνονται τα πρέποντα μέτρα με την επιστημονική καθοδήγηση των εξειδικευμένων επιστημόνων οι οποίοι είναι δυνατό να προσφέρουν σημαντική βοήθεια.
Η Υπόθεση
Στο έργο, το οποίο είναι δραματοποιημένο μυθιστόρημα, βλέπουμε τις οικογένειες δύο αδελφών των οποίων τα παιδιά έχουν εγκληματήσει. Στην τρυφερή αλλά και δύσκολη εφηβική ηλικία των δεκαπέντε χρόνων, σε μια βραδιά μέθης, μπαίνοντας σε ένα ΑΤΜ για να πάρουν χρήματα, βλέπουν μια άστεγη να κοιμάται κουλουριασμένη στη ζεστασιά του μικρού χώρου. Τη βασανίζουν και τελικά ανενδοίαστα σκοτώνουν τη δύστυχη και άμοιρη γυναικά.
Μετά από το τραγικό γεγονός βλέπουμε τους γονείς, τρώγοντας τα θαυμάσια εδέσματα ενός υπερπολυτελούς εστιατορίου στο Άμστερνταμ, να προσπαθούν με κάθε τρόπο να καλύψουν την αποτρόπαια πράξη των παιδιών τους. Στην προσπάθεια τους ο κάθε ένας αντιδρά με τον δικό του τρόπο με βάση τον χαρακτήρα, την ψυχολογία, τους αξιακούς κώδικες και το ήθος του. Στην ουσία όλοι μαζί προσπαθούν να κουκουλώσουν την υπόθεση και να βγουν αλώβητοι χωρίς να αλλάξει κάτι σε ό,τι αφορά στις φιλοδοξίες τους. Ο ένας αδελφός θέλει να γίνει πρωθυπουργός, μια και πολιτεύεται, η σύζυγος του δεν θέλει να χάσει τα προνόμια της πρωθυπουργικής συζύγου, ο άλλος αδελφός και κυρίως η σύζυγος του δεν θέλουν να χάσουν τα οφέλη της πρωθυπουργικής συγγένειας. Το βιβλίο κατά κάποιο τρόπο ρωτάει στον αναγνώστη για το τί θα έκανε σε παρόμοια περίπτωση χωρίς κατά τη γνώμη μου να αναφέρει τί θα έπρεπε να έχει κάνει για να μην βρεθεί μπροστά σε παρόμοια τραγωδία.
Το θέμα του έργου είναι σκληρό, τραγικό, δείχνει ανάγλυφα την κοινωνία μας τονίζοντας εμφατικά μερικά από τα προβλήματά της. Ένα από αυτά αποτελεί ο εθισμός των νέων στη βία. Σε ερευνητική μου εργασία που είχα κάνει με κλειστό ερωτηματολόγιο και ανώνυμα, σε 2.500 νεαρούς ενήλικες ηλικίας 18-23 ετών είχα βάλει και το ερώτημα για το αν πιστεύουν πως στις μέρες μας υπάρχει υπερβολική βία στην τηλεόραση. Στην ανάλυση των αποτελεσμάτων, προς μεγάλη μου κατάπληξη, μια και αναντίρρητα, τεκμηριωμένα και αποδεδειγμένα βλέπω το αντίθετο, βρέθηκε πως το 40% των νέων πίστευαν ότι δεν υπάρχει, κάτι που αδιαμφισβήτητα αποδεικνύει τον εθισμό στη βία των μισών περίπου νέων και μάλιστα φοιτητών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (εθισμός ανεπίγνωστος). Παλιότερα είχαμε δημιουργήσει μια επιτροπή για να παραπονεθούμε στον υπουργό σε ό,τι αφορά στην υπερβολική βία που παρουσιάζει κάθε βράδι η τηλεόραση με δεκάδες έως εκατοντάδες δολοφονίες, βασανιστήρια, εκβιασμούς, ληστείες και όλα τα παρόμοια τραγικά. Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι η προσπάθειά μας δεν καρποφόρησε με αποτέλεσμα τον σε πολύ μεγάλο βαθμό εθισμό των νέων (και όχι μόνο) στη βία της οποίας τα ολέθρια αποτελέσματα βλέπουμε και ακούμε καθημερινά. Κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση είναι ό,τι σε κανένα σημείο του έργου δεν φαίνεται οι γονείς να έχουν τύψεις για τα λάθη που έκαναν ούτως ώστε να μεγαλώσουν παιδιά δολοφόνους. Κλεισμένοι στον δικό τους προστατευμένο κόσμο (οι παρεμβάσεις του μετρ (Γ. Κοτανίδης) που εκπροσωπεί τον έξω κόσμο είναι ενοχλητικές), κάνουν ό.τι μπορούν για να ξεχαστεί το δυσάρεστο γεγονός (αποτελεί φυσιολογική και συνηθισμένη ψυχολογική αντίδραση). Κανένας προβληματισμός εκ μέρους τους, καμία αναγνώριση για δικές τους ευθύνες, κανενός είδους αυτοκριτική, ούτε μία νύξη. Η μία από τις μητέρες, η Μπαμπέτ, δείχνει να είναι παντελώς αδιάφορη, η άλλη, η Κλαίρ, αποδίδει το γεγονός (λίγο-πολύ) στην κακιά ώρα. Τονίζω ιδιαίτερα τις μητέρες γιατί ο ρόλος της μητέρας στο μεγάλωμα ενός παιδιού είναι σημαντικότερος του πατέρα. Στο έργο ο πατέρας του κάθε παιδιού αντιδρά με τον δικό του τρόπο αφήνοντας ερωτηματικά για κάποιου είδους υποκριτική στάση, κυρίως στην περίπτωση του πολιτευτή, μολονότι το γεγονός δείχνει να τους επηρεάζει σημαντικά.
Φυσικά μετά από τις διάφορες φάσεις της συζήτησης, που σε πολλά σημεία γίνονται βαρετές (συνεχείς, κουραστικοί διάλογοι που μηρυκάζουν), φτάνουμε στο απόλυτα προβλέψιμο αποτέλεσμα, όλα καλά και εμείς καλύτερα ή μάλλον χειρότερα.
Το θέμα του έργου είναι πολύ σοβαρό η απόδοση του βιβλίου όχι κακή αν και θα ήταν σαφώς καλύτερη εάν δεν υπήρχαν τα σημεία που κάνουν «κοιλιά» και κουράζουν τον θεατή.
Συντελεστές
Στη μετάφραση (Κ. Σπερελάκη) δεν διέκρινα προβλήματα (δίνω πάντα μεγάλη σημασία στη μετάφραση για αυτό και την αναφέρω πρώτη). Η σκηνοθεσία της Λ. Μελεμέ είναι απόλυτα ικανοποιητική. Το σκηνικό (Μ. Σαπλαούρας), μοντέρνο, αφαιρετικό, ευρηματικό και απόλυτα λειτουργικό. Μου άρεσε παρόλες τις αντίθετες απόψεις που διάβασα. Οι ενδυματολογικές επιλογές (Β. Σύρμα) πολύ καλές τόσο στην περίπτωση των γυναικών με τη φιλάρεσκη και αδιάφορη Μπαμπέτ (Μισιχρόνη) όσο και με τη δυναμική Κλαιρ (Λέχου). Το ίδιο και για τα κοστούμια των ανδρών του Πωλ (Μαϊνας) και του Σεζάρ (Γεωργακόπουλος). Η μουσική (Στ. Γασπαράτος) υποβλητική σε απόλυτη συμφωνία με το θέμα του έργου. Οι φωτισμοί πολύ σωστοί.
Παίζουν
Όλοι οι ηθοποιοί ερμηνεύουν με απόλυτα ικανοποιητικό τρόπο τους ρόλους τους και πως να μην το κάνουν μια και πρόκειται για γνωστούς και καταξιωμένους καλλιτέχνες. Έχω πάντα αδυναμία στον Στέλιο Μαϊνα η οποία έχει σχέση με την «Πολίτικη Κουζίνα» αλλά και με το «Τίρζα».
Μια παράσταση που αξίζει να δείτε κυρίως για το πολύ σοβαρό θέμα που διαπραγματεύεται, το οποίο αποτελεί υπόθεση όλων μας.
Στέλιος Αντωνιάδης – mytheatro.gr
Διαρκεια : 90 ‘