Κοπεγχάγη – Test IQ & Ηθικής στο Θέατρο Άλφα

Γωνία Στουρνάρη και Πατησίων, έξω απ’ το Θέατρο ΑΛΦΑ, πετυχαίνεις δυο τύπους που ομολογούν ότι συμμετείχαν σ’ ένα μαζικό έγκλημα, που έστειλε στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους. Εσύ τι κάνεις;

ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ στο Θέατρο Studio Μαυρομιχάλη

Κι αν, αφού αραδιάσουν τις άχρηστες τύψεις τους, καταλήξουν να ξεκαρδιστούν στα γέλια, εσύ τι θα νιώσεις;

ΟΚ, αρκετά με το τεστ προσωπικότητας, τα αποτελέσματα στο τέλος. Μπαίνεις στο θέατρο.

Ηθικά διλήμματα απ’ την Κοπεγχάγη στα Εξάρχεια

Ο Δανός Νιλς Μπορ (Βασίλης Ρίσβας), ένας ηθικά συγκρατημένος φυσικός, κατηγορεί τον Γερμανό συνάδελφό του Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (Θοδωρής Αντωνιάδης) ότι μπορεί να καταστρέψει ό,τι έλαχε στο διάβα του, αρκεί να υπερασπιστεί την ανωτερότητα της θεωρητικής Φυσικής στη ναζιστική Γερμανία.

Ο γρήγορος διάλογος είναι γεμάτος όρους Κβαντικής Φυσικής, όμως, μια κι ο αποδέκτης είναι η σύζυγος του Μπορ, Μαργκρέτε (Ηρώ Μουκίου), οι πικρές αλήθεις λέγονται σε γλώσσα κατανοητή για το ευρύ κοινό.

Ο Χάιζενμπεργκ είναι προσηλωμένος στην αποτελεσματικότητα, ευτυχισμένος σ’ έναν κόσμο καθαρών μαθηματικών δομών. Το ‘41 φέρεται να θέτει στον Μπορ το ερώτημα:

Ένας φυσικός έχει το δικαίωμα να ερευνά την αρχή της ατομικής ενέργειας;

Οι δύο φίλοι δεν ξανασυναντώνται από τότε, παρά μόνο ως πεθαμένοι στο έργο του Michael Frayn, για να ομολογήσουν:

«Ο Οπενχάιμερ είχε τύψεις εκ των υστέρων. Εμείς εκ των προτέρων».

Τελικά (και στην πραγματικότητα), ο Μπορ συμμετέχει στο συμμαχικό πρόγραμμα ανάπτυξης της ατομικής βόμβας, ενώ ο Χάιζενμπεργκ αποτυγχάνει ̵ ηθελημένα ή από ανικανότητα; ̵ να βάψει τα δικά του χέρια με αίμα.

«Θεατρικές παραστάσεις» και αντιφατικοί ρόλοι

Το προσωπάκι που συναντώ στο τέλος της παράστασης στα παρασκήνια απέχει ηλικιακά από τη μεσόκοπη κυρία Μπορ. Η Ηρώ Μουκίου δείχνει να ενδιαφέρεται βαθιά για το πώς φτάνει η ανθρωπότητα σε καταστάσεις καταστροφής. Η «Κοπεγχάγη» είναι το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας. Το πρώτο έργο, «Η φωνή της Λουντμίλα», ήταν από την πλευρά του θύματος. Η «Κοπεγχάγη» είναι ιδωμένη απ’ την πλευρά του θύτη. Για το τρίτο μέρος της τριλογίας δεν έχει αποφασίσει ακόμη.

Βγαίνοντας απ’ το θέατρο ΑΛΦΑ, μου έρχεται έντονα ο παραλληλισμός των Μπορ-Χάιζενμπεργκ με τους δύο κορυφαίους οικονομολόγους του 20ού αιώνα, τον Κέινς και τον Φρίντμαν, που επίσης είχαν την «τύχη» να δουν τις λαμπρές ιδέες τους να «αξιοποιούνται» σε εργαλεία μαζικής εξόντωσης.

Ο Άγγλος οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς υποστήριξε το 1919 ότι αν οι νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις πίεζαν τη Γερμανία να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί θα αντιδρούσαν δημιουργώντας ένα πρόβλημα χειρότερο απ’ το πρώτο. Και όμως, ὁ άνθρωπος που επηρεάζει μέχρι και σήμερα πολιτικούς όπως ο Ομπάμα (αναδιανομή μέρους των κερδών του κεφαλαίου με κοινωνικές παροχές στην κατώτερη οικονομική τάξη προς αποφυγή των κοινωνικών αναταραχών, κρατική χρηματοδότηση για νέες θέσεις εργασίας, αύξηση των κρατικών ελειμμάτων σε περιόδους κρίσης), πρωτοστάτησε (1942-1944) στην ίδρυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας!

Μιλάμε για τον ίδιο άνθρωπο που το ’30 κατέρριψε τη νεοκλασική οικονομική θεωρία ότι η ελεύθερη αγορά θα έφτανε αυτόματα στην πλήρη απασχόληση αν οι εργαζόμενοι είχαν ελαστικές μισθολογικές απαιτήσεις. Ο Κέινς υποστήριζε ότι η απασχόληση θα αυξανόταν χάρη στην καταναλωτική ζήτηση.

Ο δεύτερος μεγάλος οικονομολόγος του 20ού αιώνα, Μίλτον Φρίντμαν, ξεκίνησε ως Κεϊνσιανός, αλλά το 2006 είχε αλλάξει πια άποψη και υποστήριζε ότι υψηλοί μισθοί και οικονομική ανάπτυξη δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Ο ακραίος οικονομικός φιλελευθερισμός της Σχολής του Σικάγου που δημιούργησε ο Φρίντμαν εφαρμόστηκε με «επιτυχία» στη Χιλή, στην Αργεντινή και… (πού αλλού άραγε;). Κανένας κρατικός παρεμβατισμός, με μια απόλυτη εγκατάλειψη στο αόρατο χέρι της ελεύθερης οικονομίας.

Πάμε  θέατρο;

Στ’ αυτιά μου έχω ακόμα κάποιες φράσεις απ’ την «Κοπεγχάγη»:

«Τα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής…»

«Δεν έφτιαξα εγώ τη βόμβα… Δεν προσπαθούσα να φτιάξω βόμβες.»

«Ούτε εγώ προσπαθούσα να φτιάξω βόμβες.»

«Έχει το δικαίωμα ένας φυσικός να ερευνήσει τις πρακτικές συνέπειες της ατομικής ενέργειας;»

«Εσύ βρήκες τον τρόπο να πυροδοτηθεί η βόμβα!»

 «Ο Νιλς είναι ένας καλός άνθρωπος.»

«Δεν είναι θέμα καλωσύνης. Απλώς δεν χρειάστηκε να πάρω εγώ μια απόφαση.»

 «Τσάι κανείς; Κουλουράκια;»

LOL

ΥΓ Παραλίγο να το ξεχάσω: Ο Βασίλης Ρίσβας που υποδύεται τον Νιλς Μπορ μοιάζει στην πραγματικότητα με τον Βέρνερ Χάιζενμπεργκ κι ακόμα περισσότερο, ο Θοδωρής Αντωνιάδης, που παίζει το ρόλο του Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, μοιάζει με τον πραγματικό Νιλς Μπορ.

Θέατρο Άλφα

Πατησίων 37 & Στουρνάρη 51, τηλ. 210 5221444

Εισιτήρια Θεάτρου

15 ευρώ και 10 ευρώ το φοιτητικό

Η παράσταση Κοπεγχάγη Θα συνεχιστεί και μετά το Πάσχα για λίγες παραστάσεις. Από το Σάββατο 21 Απριλίου και θα παίζεται Σάββατο 21.15 και Κυριακή 19.15