Η βασίλισσα της ομορφιάς (The Beauty Queen of Leenane) του Μάρτιν Μακ Ντόνα (Martin McDonagh) Ο γεννημένος το 1970 στο Λονδίνο Ιρλανδός Μάρτιν Μακ Ντόνα είναι ένας πολύ επιτυχημένος και πολυβραβευμένος θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και κινηματογραφικός σκηνοθέτης. Από οικογένεια που ανήκε στην εργατική τάξη με πατέρα οικοδόμο και μητέρα παραδουλεύτρα. Κακός μαθητής ο οποίος στα 16 του χρόνια παράτησε το σχολείο και αποφάσισε να αφοσιωθεί, στη συγγραφή. Στην ηλικία των εικοσιπέντε ετών κατόρθωσε να αναγνωριστεί και να καταξιωθεί με το έργο
«Η βασίλισσα της ομορφιάς του Λινέιν», έργο το οποίο έγραψε, όπως λέγεται, μέσα σε οκτώ μέρες. Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1996 στην Ιρλανδία και μετά σε έναν μεγάλο αριθμό χωρών κάτι το οποίο έγινε και με τα άλλα του έργα (στην Ελλάδα έχει επίσης παρουσιαστεί το έργο του «Ο Πουπουλένιος»). Η πρωτόλεια σκηνοθεσία του στη μικρού μήκους κινηματογραφική ταινία “Six shooter” έχει βραβευθεί με Όσκαρ.
Κριτική Στέλιος Αντωνιάδης
Η μεγάλη ηλικία, η παθολογία και οι ανασφάλειες που προκαλεί μπορεί να επιτείνουν τα κακά του χαρακτήρα. Ο φόβος της εγκατάλειψης η του εγκλεισμού σε κάποιο ίδρυμα μπορεί να δημιουργήσει απρόβλεπτες αντιδράσεις. Στο άλλο άκρο του δίπολου η γυναίκα που έχει σαρανταρίσει και που αισθάνεται να φεύγει η ζωή μέσα από τα χέρια της χωρίς να έχει κατορθώσει να επιτύχει κάτι. Το περιβάλλον φτωχό, σκοτεινό, καταθλιπτικό επιτείνει τη δυστυχία. Η δυστυχία μπορεί να ενώνει τους ανθρώπους αλλά μπορεί και να τους χωρίζει, να τους κάνει εχθρούς. Τα χέρια που πρέπει να αγκαλιάζουν μπορεί να δέρνουν, να γδέρνουν και να παλεύουν.
Το έργο
Ιρλανδική επαρχία. Η ζωή στην τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα. Ένα σκοτεινό ανήλιαγο χωριό το Leeane, από αυτά που σπάνια βλέπουν τον ήλιο. Τονίζω το όνομα γιατί στο πρωτότυπο αποτελεί μέρος του τίτλου του έργου. Σε ένα φτωχικό σπίτι ζουν, στην πραγματικότητα επιβιώνουν, οι ουσιαστικά αγράμματες μητέρα και κόρη, σε μια σχέση ανταγωνιστική, αλληλεξαρτώμενη, βίαιη, τοξική. Τα εισοδήματα τους περιορισμένα. Τα αισθήματα τους ακόμα περισσότερο περιορισμένα, ανύπαρκτη οποιαδήποτε λογική επαφή. Η εβδομηντάχρονη μητέρα Mag (Σ. Σεϊρλή) σε ρόλο τυράννου ταλαιπωρεί και κατά κάποιο τρόπο εσκεμμένα εκνευρίζει καθημερινά την κόρη της. Παριστάνει την εντελώς ανήμπορη περνώντας τις περισσότερες ώρες της ημέρας καθισμένη σε μια κουνιστή πολυθρόνα. Δεν κάνει τίποτα και απαιτεί από την κόρη της να της προσφέρει τα πάντα. Στην πραγματικότητα δεν είναι βαριά άρρωστη, πάσχει μόνο από ουρολοίμωξη και από πόνους στη μέση! Ήταν πάντα έτσι; Φταίει το γήρας και ίσως μια ελαφρά μορφή άνοιας; Οτιδήποτε έχει σχέση με τον πατέρα δεν αναφέρεται.
Η σαραντάχρονη κόρη Maureen (Αγ. Οικονόμου), παρθένα, ανέραστη ζει το δικό της δράμα. Η απομόνωση, η χαμένη νιότη που ποτέ δεν χάρηκε τον έρωτα και τις άλλες ανάγκες της σάρκας, οι μαύρες σκέψεις προκαλούν ψυχολογικά προβλήματα. Προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί για τη μητέρα της η οποία όμως δεν ικανοποιείτε με τίποτα. Στην ουσία βρίσκετε στα όριά της. Οι συνεχείς διαπληκτισμοί με τη μητέρα της η οποία την καταδυναστεύει την έχουν κουράσει. Ζει μια άχρωμη, μουντή καθημερινότητα που αυξάνει την απογοήτευση, τη θλίψη, τη μελαγχολία. Πνίγεται. Το σήμερα είναι απαράλλαχτο με το γκρίζο αύριο και το μεθαύριο. Στο παρελθόν είχε προσπαθήσει να εργαστεί ως καθαρίστρια στο Λονδίνο μια προσπάθεια που κατέληξε σε εγκλεισμό στο ψυχιατρείο. Τα νερά ταράζονται με τον ερχομό ενός παλιού γνώριμου του Pato (Αν. Τσιοτσιόπουλος). Μια πρόσκληση, την οποία κρύβει η μητέρα, για ένα πάρτι που θα μπορούσε να ταράξει τα νερά, αυξάνει τη μεταξύ τους ένταση.
Η επαφή με τον μοναδικό άντρα που θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα, καταλήγει σε φιάσκο μολονότι εκείνος της αποκαλύπτει ότι στα τόσα πολλά χρόνια της γνωριμίας τους, παρόλο που δεν της το έχει πει ποτέ την έβλεπε πάντα σαν τη βασίλισσα ομορφιάς του χωριού τους. Παρόλα ταύτα υπάρχουν ελπίδες. Υπάρχουν; Ο άντρας, οικοδόμος στο επάγγελμα, φεύγει με ενδιάμεση στάση το Λονδίνο και τελικό προορισμό την Αμερική. Το γράμμα που είχε υποσχεθεί να στείλει τελικά έρχεται αλλά δεν φτάνει ποτέ στον προορισμό του μια και η μητέρα το καίει στη φωτιά ξεγελώντας τον περίεργο και συνεχώς αθυρόστομο Ray (Γ. Κατσής) ο οποίος είχε ρητή εντολή να το παραδώσει στα χέρια της κόρης. Έτσι καίγονται και οι μοναδικές ελπίδες της Maureen για κάποια αλλαγή στη ζωή της. Τελικά η μητέρα άθελά της αποκαλύπτει την πράξη της. Αποτέλεσμα η μητροκτονία και η τελική ταυτοπροσωπία της κόρης με τη μητέρα. Θρόνος η κουνιστή πολυθρόνα και η συμπεριφορά της μητέρας της. Η Τρίτη ηλικία είναι σίγουρα μια πολύ δύσκολη ηλικία. Η ανημποριά η αρρώστια και η θλίψη για το τέλος της ζωής που πλησιάζει δημιουργούν άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο έντονη μελαγχολία και μαύρες σκέψεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις και ιδιαίτερα στη χώρα μας η συμπεριφορά προς τους ηλικιωμένους είναι καλή έως πολύ καλή. Η συμπεριφορά των γιαγιάδων και των παππούδων προς τα παιδιά και τα εγγόνια τους είναι επίσης πολύ καλή κάτι που φάνηκε περίτρανα στην περίοδο της κρίσης που πέρασε η Ελλάδα. Δεν ξέρω πως είναι τα πράγματα στην ιρλανδική επαρχία και δεν μπορώ να καταλάβω εάν ο συγγραφέας περιγράφει ακραίες περιπτώσεις για να δώσει έμφαση η απλά παρουσιάζει την εκεί πραγματικότητα. Εκείνο που επίσης δεν κατάλαβα είναι το γιατί μια εβδομηντάχρονη γυναίκα παρουσιάζεται σε αυτήν την κατάσταση. Όλοι ξέρουμε ότι σήμερα οι γυναίκες αυτής της ηλικίας δεν είναι όπως κάποτε αλλά συνεχίζουν να περιποιούνται τον εαυτό τους, να συμμετάσχουν στα κοινωνικά δρόμενα, σε πολλές περιπτώσεις να ταξιδεύουν και σε πολύ λιγότερες να φλερτάρουν. Κάτι πάντως θα είχε ο συγγραφέας στο μυαλό του για την εικόνα μιας γυναίκας αυτής της ηλικίας στην επαρχία της χώρας του που ποτέ δεν υπήρξε μια εύκολη χώρα για να ζει κανείς. Η εικόνα της γυναίκας που βλέπει τις πρώτες ρυτίδες στα τεσσαρακοστά γενέθλιά της και μελαγχολεί είναι πέρα για πέρα ρεαλιστική. Χωρίς να κατορθώσει να βρει έναν σύντροφο, έναν άντρα, έναν σύζυγο και με σημαντικά μειωμένη την πιθανότητα της ιερής μητρότητας πως να μην είναι απελπισμένη, πως να μην βρίσκεται σε απόγνωση. Το γιατί οι δύο γυναίκες αντί να παρηγορούν η μία την άλλη συνεχώς διαπληκτίζονται σε εναλλασσόμενους ρόλους θύτη θύματος είναι ένα από τα ερωτήματα του έργου. Όπως και να είναι το θέμα προσφέρεται για στοχασμούς και ερμηνείες και αυτό κάνει με έναν πολύ επιτυχημένο και διαφορετικό από τον συνηθισμένο τρόπο ο συγγραφέας.
Συντελεστές
Η Σκηνοθεσία της Ελ. Σκότη είναι φανερό αποτέλεσμα μακρόχρονου κόπου και προσπάθειας, υποδειγματική, ρεαλιστική, εξαιρετική. Τα σκηνικά και τα Κοστούμια του Γ. Χατζηνικολάου τονίζουν θαυμάσια τη δυστυχία του περιβάλλοντος. Οι Φωτισμοί του Αντ. Παναγιωτόπουλου εξυπηρετούν αποτελεσματικά την παράσταση. Η Μουσικές επιλογές του Στ. Γιαννουλάκη πάρα πολύ σωστές. Κάτι σημαντικό μια και παίζουν ουσιαστικό ρόλο στο έργο. Ερμηνεύουν Σ. Σεϊρλή, Αγ. Οικονόμου, Αντ. Τσιοτσιόπουλος, Γ. Κατσής. Όλοι ανεξαιρέτως οι ηθοποιοί ερμηνεύουν τους ρόλους τους με εξαιρετική εκφραστική δύναμη. Δεν θέλω να αναφέρω περισσότερα για κάποιον ξεχωριστά γιατί θα ήταν σαν να υποτιμώ την προσπάθεια των άλλων και αυτό δεν θα ήταν δίκαιο. Θαυμάσια δουλειά από την Ομάδα Νάμα. Η καλύτερη παράσταση, από αυτές που παρακολούθησα μέχρι τώρα, στην φετινή χειμερινή θεατρική σεζόν. Διαρκεια : 90 ‘