Το μικρό θέατρο Κεραμεικού παρουσιάζει την κοινωνική σχεδόν «ανθρωποφαγική» κωμωδία οικογενειακής αλληλεγγύης και αμοιβαίας τρυφερότητας «Η οικογένεια Lyons» του Nicky Silver, σε σκηνοθεσία Ρέινας Σ. Εσκενάζυ.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες για το mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
Ο Μπεν Λάιονς – ο πατέρας, είναι στα τελευταία του. Αν δεν τον προλάβαινε η «επάρατος» θα πάταγε τα 80 και τώρα που δεν έχει τίποτα να φοβηθεί πια, αισθάνεται ελεύθερος να «λούζει» την οικογένειά του με τις πιο ταιριαστές και ωραίες «κακές λέξεις» που του έρχονται στο κεφάλι. Η Ρίτα Λάιονς, η γυναίκα του, σχεδόν μια δεκαετία και κάτι μικρότερή του, βρίσκεται δίπλα του και ξεφυλλίζει με ενδιαφέρον περιοδικά σπιτιού. Ανάμεσά τους είναι απλωμένα 40 τσαλακωμένα χρόνια συμβίωσης και γύρω τους το βουβό δωμάτιο ενός νοσοκομείου μέχρι που έρχονται τα παιδιά τους. Ο Κέρτις ο γιός τους – ένας 30άρης, ομοφυλόφιλος συγγραφέας και η κόρη τους η Φράνκι που πλησιάζει τα 40, τέως αλκοολική, χωρισμένη και μητέρα 2 παιδιών, θα συμπληρώσουν το οικογενειακό «αποχαιρετιστήριο πάρτυ» στο δωμάτιο.
Ένα αναπάντεχα δυσάρεστο γεγονός «αναγκάζει» την οικογένεια Lyons να συναντηθεί στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου. Αυτό και μόνο είναι αρκετό για να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, με τους χαρακτήρες να μεταπηδούν σε μηδενικό χρόνο από την αδιαφορία και τον πανικό στην οργή. Οι αποκαλύψεις μυστικών σε συνδυασμό με την δυσφορία συνύπαρξης και την ματαιότητα του αναπόφευκτου, δημιουργούν ένα κρεσέντο θυμού, αγανάκτησης και λεκτικής βίας.
Ως κωμωδία ανατροπής, το έργο παρεκκλίνει από τις αναμενόμενες προσδοκίες μετάνοιας στο κρεβάτι του θανάτου και οικογενειακής συγχώρεσης, και λειτουργεί σε δυο επίπεδα: από την οικογενειακή σύγκρουση και την αγριότητα της πραγματικότητας στην πρώτη πράξη, στη δεύτερη πράξη, όταν ο Σίλβερ στρέφει την προσοχή από τον πατέρα στον γιο και διερευνά την απεγνωσμένη προσπάθεια του Κέρτις να έρθει σε επαφή με έναν άλλο άνθρωπο, το έργο περνά από το άγριο στο αμυδρά συναισθηματικό.
Όλες οι κύριες ενέργειες σε αυτό το έργο δείχνουν την ανάγκη του κάθε χαρακτήρα για απόδραση μέσω ενός μοτίβου ώθησης και έλξης που φαίνεται έντονα μέσα στις σκηνές. Σε όλη την πρώτη πράξη, οι χαρακτήρες ωθούν και έλκουν συνεχώς ο ένας τον άλλο, ανίκανοι να κρατήσουν το σώμα ή το στόμα τους ακίνητο και ήσυχο. Μαλώνουν και τσακώνονται τη μια στιγμή, και μετά την άλλη, δεν έχουν τίποτα να πουν. Η ανήσυχη συμπεριφορά τους δείχνει την ανάγκη τους να ξεφύγουν από την οικογένειά τους τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Οι ήρωες επικεντρωμένοι στο «εγώ» τους και στις κάθε λογής δεσμεύσεις τους αδυνατούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλο και τελικά επιλέγουν τον δρόμο της μοναξιάς ή της υποταγής στις ψευδαισθήσεις τους.
«Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια όμως, είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο», έγραψε ο Λέων Τολστόι. Στην οικογένεια Lyons κάθε μέλος φαίνεται πάντως να προσπαθεί να συνθέσει την δυστυχία του με κάθε πιθανό τρόπο, κυρίως όμως επιλέγοντας τη μοναξιά και την αποστασιοποίηση από την αλήθεια και το συναίσθημα.
Οι ήρωες καταφέρνουν να μας ποτίσουν σε μικρές συνεχείς δόσεις το φαρμάκι της δυσλειτουργικής οικογένειας, σε ένα σουρεαλιστικά αστείο σχεδόν, αλλά ρεαλιστικό όραμα της ζοφερής τους πραγματικότητας, ισορροπώντας, ειδικά στην πρώτη πράξη στην κόψη ενός νήματος, που ανά πάσα στιγμή κινδυνεύει να σπάσει, οδηγώντας στη συντριβή. Κι όμως το έργο του Σίλβερ έχει τελικά μια ιδιόμορφη αισιοδοξία. Ίσως γιατί κάθε ήρωας, μέσα από την αναπόφευκτη σύγκρουση θα βρεί τα κίνητρα και τους λόγους να προχωρήσει και να γίνει καλύτερος.
Η σκηνοθεσία της Ρέινας Εσκενάζυ, με αρωγό τη ρέουσα μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, είναι απλή και γραμμική, καταφέρνοντας να αποδώσει το σύνθετο εκ φύσεως έργο που ταλαντεύεται μεταξύ δράματος και σαρκασμού, υποδεικνύοντας την υποκριτική γραμμή που πρέπει, ώστε να φωτιστούν ολόπλευρα πρόσωπα και καταστάσεις που διαμορφώνουν ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Η παράσταση ευτυχεί σε έναν πολύ καλό ρυθμό, που κρατά στην επιφάνεια την ιλαροτραγωδία των χαρακτήρων και της κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει. Όπως τόνισε και ο ίδιος ο συγγραφέας «ανεξάρτητα από το πόσο μανιακά ή παράλογα συμπεριφέρονται οι άνθρωποι, βασίζονται πάντα σε μια βαθιά ανάγκη».
Η Νικολέτα Βλαβιανού θαυμάσια κομεντιέν , σηκώνει μεγάλο βάρος της ανατρεπτικής τρέλας που διαπνέει την οικογένεια, αποκαλύπτει όλη την παθογένεια της Ρίτας, και προσπαθεί να την ελέγξει, αφήνοντας να φανεί και η δική της κατεστραμμένη συνθήκη ζωής, πνιγμένη στην υποκρισία και την συμβατικότητα.
Ο Παύλος Ευαγγελόπουλος απολαυστικός στο ρόλο του πατέρα που πεθαίνει, δίχως να κάνει την παραμικρή ενέργεια έτσι ώστε να εξομαλυνθούν οι αγεφύρωτες σχέσεις που έχουν όλοι οι παρευρισκόμενοι ο ένας για τον άλλον, μοιράζει με άνεση και χιούμορ συσσωρευμένες δόσεις τοξικότητας, αλλά και συγκινεί στο πέρασμα του ήρωα του σε έναν άυλο κόσμο.
Ο Γιώργος Παπαπαύλου στο ρόλο του Κέρτις αποδεικνύει την άφθονη κωμική του πλευρά, που είχαμε ήδη αφουγκραστεί, και με την ικανότητα του σαφούς και ευέλικτου ερμηνευτικού του κώδικα, σωματοποιεί τον εσωτερικό πανικό της μοναξιάς, τις ενοχές και τις απεγνωσμένες εκρήξεις του ήρωα του, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί, με εντυπωσιακή άνεση, ακέραια την κωμικότητα και το σαρκασμό του, την ενσυναίσθηση και γοητεία του, τόσο στην κίνηση όσο και στην εκφραστικότητα του.
Η Ισιδώρα Δωροπούλου ισορροπεί με λεπτότητα μεταξύ κωμικού και τραγικού τόνου, και καταφέρνει να περιορίσει μια μικρή τάση προς την υπερβολή στην κίνηση κάποιες στιγμές, αποδίδοντας εύστοχα την αδυαμία αλλά και το τέλμα της ηρωίδας της.
Η Αρτέμις Νικολάκη σε μια εύστοχα στιβαρή και μετρημένη παρουσία στο ρόλο της νοσοκόμας, ενώ η παρουσία του Αλέξανδρου Βάρθη, στην βιντεοσκοπημένη του εμφάνιση ως γείτονα του Κέρτις συνδράμει σημαντικά στην γνωριμία μας με τον πραγματικό Κέρτις.
Λειτουργικό το σκηνικό της Omada ART, παρά την απλότητα του, όπως και οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα, εύστοχα τα κουστούμια της Δάφνης Τσακώτα, και απόλυτα ταιριαστή η μουσική επιμέλεια της Ελετίνας Παπαναστασίου.
Οι Lyons είναι μια καλοστημένη, ευχάριστη, συναισθηματικά φορτισμένη παράσταση, και με μια, αναμενόμενη μεν, αλλά όντως καθαρή νότα αισιοδοξίας στο τέλος, που μέσα από την φυσική της δραματουργία και το μαύρο χιούμορ, μας κάνει να γελάσουμε πότε ειρωνικά και πότε αυτοσαρκαστικά.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία: Ρέινα Σ. Εσκενάζυ
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνικός χώρος: Omada ART
Κοστούμια: Δάφνη Τσακώτα
Μουσική επιμέλεια: Ελετίνα Παπαναστασίου
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανδρομάχη Παπαδοπούλου
ΔΙΑΝΟΜΗ
ΜΠΕΝ: Παύλος Ευαγγελόπουλος
ΡΙΤΑ: Νικολέτα Βλαβιανού
ΚΕΡΤΙΣ: Γιώργος Παπαπαύλου
ΦΡΑΝΚΙ: Ισιδώρα Δωροπούλου
ΝΟΣΟΚΟΜΑ: Άρτεμις Νικολάκη
ΜΠΡΑΙΑΝ: Αλέξανδρος Βάρθης (κινηματογραφική συμμετοχή)
