Στο Θέατρο Τζένη Καρέζη 3, 4, και 5 Ιουνίου παρουσιάστηκε το Ζεϊμπέκικο της Τζοκόντας, το έργο του Γιώργου Χριστοδούλου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόρτζου, με τη Γιούλη Ζήκου και τον Μάριο Τζανακάκη. Η παράσταση είχε προγραμματιστεί αρχικά να παρουσιαστεί το Μάρτιο του 2020, ωστόσο οι περιορισμοί της πανδημίας ανάγκασαν τους συντελεστές να αναπροσαρμόσουν την πρόθεση τους.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες για το mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
Η Τζοκόντα, ένα σκυλάκι που έχει πεθάνει από γηρατειά πριν 30 χρόνια, επιστρέφει για επτά μέρες στη γή, για να συναντήσει ξανά το αφεντικό της. Κατά την παραμονή της την κατακλύζουν οι μνήμες, και διηγείται τη ζωή της. Το έργο είναι ένας αλληγορικός ύμνος για τη μαγική σχέση ενός ανθρώπου και ενός σκυλιού μέσα από τη σπαραχτική φωνή του σκύλου. Το έργο βασίστηκε στα βιώματα και την εμπειρία του συγγραφέα με το σκύλο του, αλλά και σε ένα συγκλονιστικό γεγονός που βίωσε η ίδια η Γιούλη Ζήκου, όταν κατέρρευσε με ανεύρυσμα εγκεφάλου στο σπίτι όπου βρισκόταν μόνη της και ο σκύλος της Ρωμαίος την έσωσε, ειδοποιώντας τους συγγενείς της που έμεναν στην ίδια πολυκατοικία, γαυγίζοντας και χτυπώντας την πόρτα μέχρι να έρθει κάποιος. Έτσι, με δεδομένα αυτά τα συγκινητικά και καθοριστικά για τη ζωή συμβάντα, ο συγγραφέας έγραψε ένα έργο που δίνει έμφαση στις λεπτές αποχρώσεις της σχέσης του ανθρώπου με τα ζώα – του ανθρώπου που επιλέγει να υιοθετήσει ένα αδέσποτο ζώο, προσπαθώντας να καλύψει και ένα μέρος των δικών του συναισθηματικών αναγκών, και της μοναξιάς του, αλλά και να προσφέρει το περίσσευμα αγάπης που διαθέτει σε ένα όν που έχει ανάγκη την προστασία, τη στοργή και τη συντροφικότητα. Έτσι ο άνθρωπος που υιοθετεί την αδέσποτη Τζοκόντα, γίνεται ο αφεντικούλης της, μεγαλώνουν μαζί, μοιράζονται εμπειρίες, γελούν, κλαίνε, γερνούν. Είναι ένα έργο για την ιδανική αγάπη, την αφοσίωση, την πίστη στο καλό, τη συμβίωση και την αλληλοκατανόηση δυο διαφορετικών όντων, που ζουν και μοιράζονται αυτόν τον κόσμο.
Ένα σημαντικό, και πολύ ενδιαφέρον ζήτημα που επιλέγει να θίξει το συγκεκριμένο έργο, για αυτό και παρουσιάζει την οπτική του σκύλου και όχι του ανθρώπου, είναι ότι η όποια απόσταση μεταξύ ανθρώπων και ζώων οφείλεται στην αδυναμία κατανόησης πως τα ζώα μοιάζουν σε πάρα πολλά με εμάς. Νομίζουμε οι άνθρωποι πως τα ζώα δεν μιλούν και δεν σκέφτονται και αυτό έχει μεγαλώσει συχνά το χάσμα μεταξύ μας. Μιλούν, όμως στη δική τους γλώσσα και οφείλουμε να την αφουγκραστούμε και να την κατανοήσουμε.
Έτσι, στο έργο δίνεται φωνή στα πλάσματα που από την αρχή της ζωής τους γνώρισαν την άσχημη πλευρά του κόσμου, συγχώρεσαν όμως και εμπιστεύτηκαν τον άνθρωπο, που κατάλαβαν πολλά για το πώς λειτουργεί ο κόσμος, και που μας χαρίζουν την άδολη σοφία τους. Η αναφορά στις κακοποιήσεις, το πόσα αδέσποτα σκοτώνονται στους δρόμους από αδιάφορους οδηγούς, ή την ευκολία με την οποία μια οικογένεια παρατά το κατοικίδιο τους όταν ετοιμάζονται για διακοπές είναι στοιχεία που παρουσιάζονται στο έργο, μέσα από τις διηγήσεις των ίδιων των αδεσπότων – και είναι μια πολύ συγκινητική επιλογή του συγγραφέα την οποία χειροκροτούμε.
Η παράσταση
Ο Γιάννης Μόρτζος πήρε στα χέρια του αυτό το αλληγορικό ποιητικό έργο, και επέλεξε συνειδητά, με τη μεγάλη εμπειρία που τον διακρίνει, να αφήσει χώρο στα πολύ δυνατά στοιχεία της παράστασης, την ερμηνεία της Γιούλης Ζήκου, την χημεία της με τον Μάριο Τζανακάκη και το κείμενο, να λάμψουν πλήρως. Έτσι, έστησε μια παράσταση που με τα λιτά της μέσα κατευθύνει το θεατή εκεί που πρέπει, και που του επιτρέπει να συγκινηθεί τόσο αβίαστα όσο πραγματικά προκύπτει από το κείμενο, χωρίς να χάνεται όμως ούτε η αλληγορία, ούτε η ποιητικότητα, αλλά ούτε και το χιούμορ εκεί που πρέπει . Aποφεύγοντας το ρεαλισμό, και χωρίς διάθεση διδακτισμού η παράσταση δείχνει πώς πέρα από αυτό που αντιλαμβανόμαστε με τη στυγνή λογική, υπάρχει χώρος για την άδολη, αμέριστη και λυτρωτική αγάπη και αφοσίωση.
Το λιτό, κομψό και πρακτικό σκηνικό της Λαμπρινής Καρδαρά ήταν απόλυτα εναρμονισμένο με τις ανάγκες της παράστασης, και οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί της Μελίνα Μάσχα ανέδειξαν την σωστή δραματικότητα των στιγμών. Η μουσική του Τάκη Μπινιάρη και το τραγούδι σε στίχους και ερμηνεία του Μάριου Τζανακάκη,, απόλυτα καθοριστικό για την ολοκλήρωση της σύνδεσης του ανθρώπου με το σκύλο.
Στο πλαίσιο αυτό, η Γιούλη Ζήκου μας χάρισε μια θεατρική στιγμή μεγάλης υποκριτικής δεινότητας, σε ένα δύσκολο ρόλο που απαιτούσε σωματική και συναισθηματική συμμετοχή κάθε κυττάρου της. Ευάλωτη, συγκινητική, αθώα, σπαρακτική καταθέτει ψυχή και γίνεται η ίδια η μικρή σκυλίτσα που μεγαλώνει στο δρόμο και μετά υιοθετείται, μεταφέροντας συναισθήματα χαράς, λύπης, αλλά και οργής για το πώς αντιμετωπίζουμε τα αδέσποτα. Τα βουρκωμένα μάτια της, το νάζι και το ταμπεραμέντο, η ένταση και το πάθος, ο πόνος, ζωγραφίζονται στην κίνηση και τη χροιά της φωνής της μοναδικά. Καθηλωτική, με ισορροπία στα εκφραστικά της μέσα παρασύρει το κοινό στην ιστορία από την πρώτη αναπνοή σε μια χειμαρρώδη ερμηνεία δουλεμένη στη λεπτομέρεια. Είναι μια από τις ωραιότερες ερμηνείες της.
Άξιος συμπαραστάτης ο Μάριος Τζανακάκης, ο οποίος υποδύεται τον αφεντικούλη, αλλά και μια σειρά αδέσποτων σκύλων, με στιβαρότητα, σοφία και βάθος στην ερμηνεία και το συναίσθημα.
Στο σύνολο της είναι μια παράσταση που θεωρούμε ότι επιβάλλεται να παρουσιαστεί εκ νέου το χειμώνα, για να δοθεί η ευκαιρία σε πολύ περισσότερους ανθρώπους να την παρακολουθήσουν. Και θα ήταν πρόταση μας να παρουσιαστεί σε γυμνάσια και λύκεια, ώστε τα νεαρά παιδιά να αφουγκραστούν τα στοιχεία πόνου και αδικίας που υφίστανται τα αδέσποτα, αλλά και να εισπράξουν το μέγεθος της χαράς αλλά και της αγνότητας που μπορεί να προσφέρει η συμβίωση με ένα ζώο που υιοθετείται. Μπράβο στους συντελεστές.
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ : Γιώργος Α. Χριστοδούλου
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ : Γιάννης Μόρτζος
ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ : Γεωργία Ελένη Ζήκου
ΣΚΗΝΙΚΑ ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ : Λαμπρινή Καρδαρά
ΜΟΥΣΙΚΗ : Τάκης Μπινιάρης
ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Μελίνα Μάσχα
VIDEO ART – : Βαγγέλης Καλαϊτζής
ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ : Αλέξανδρος Τζανακάκης
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ : Εκδόσεις Αιγόκερως
ΣΤΙΧΟΙ – ΕΡΜΗΝΕΙΑ το τραγούδι του ζεϊμπέκικου : Μάριος Τζανακάκης