Το εμβληματικό έργο του Σέρχιο Μπλάνκο “Μια άλλη Θήβα” παρουσιάζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
Λαμβάνοντας ως κεντρικό θέμα το ζήτημα της πατροκτονίας, η Άλλη Θήβα εμπνέεται από τον μύθο του Οιδίποδα, τη ζωή του ευρωπαίου αγίου του τέταρτου αιώνα του Αγίου Μαρτίνου και έναν νομικό φάκελο που δημιουργήθηκε και φανταστηκε ο Blanco στο οποίο αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού πατροκτόνου ονόματι Μαρτίν. Από τις διαφορετικές συναντήσεις που έχει αυτός ο νεαρός πατροκτόνος και ο θεατρικός συγγραφέας που θέλει να γράψει την ιστορία του σε ένα γήπεδο φυλακής μπάσκετ, το μια Άλλη Θήβα ασχολείται σταδιακά όχι τόσο με την ανασύσταση του εγκλήματος, αλλά με τη γραφική αναπαράσταση των συναντήσεων μεταξύ των δύο χαρακτήρων. Έτσι, η αρχική ερώτηση που ανοίγει το έργο είναι: « πώς είναι δυνατόν να σκοτώσεις κάποιον; » και θα αντικατασταθεί από το τελευταίο ερώτημα: « πώς είναι δυνατόν να εκπροσωπείς κάποιον; » Το μια Άλλη Θήβα απομακρύνεται έτσι από την ηθική διάσταση της πατροκτονίας για να επικεντρωθεί στις αισθητικές δυνατότητες αναπαράστασής της και να μπορέσει να μας προσφέρει μια όμορφη διατριβή για το θεατρικό δρώμενο.
Σε αυτό το έντονο και χειραγωγικό ισπανόφωνο δράμα του Γαλλοουρουγουανού θεατρικού συγγραφέα Sergio Blanco, ο Martín, ένας νεαρός άνδρας που έχει δολοφονήσει τον πατέρα του, γίνεται υλικός πόρος για τον S, έναν σοβαρό αν και αυτάρεσκο θεατρικό συγγραφέα-καθηγητή. Ο τελευταίος θέλει να κάνει ένα έργο για την πατροκτονία, μια σύγχρονη θεατρική αντίληψη της ελληνικής τραγωδίας Οιδίπους Τύραννος – ο πρώτος επιστρατεύεται ως πληροφοριοδότης του και πρωταγωνιστής του. Συναντιούνται σε ένα κλουβί: το γήπεδο μπάσκετ της φυλακής, όπου ο S κερδίζει την εμπιστοσύνη του Martín και τρέφει το δικό του δημιουργικό εγώ, κρατώντας σημειώσεις, αφαιρώντας και εξιδανικεύοντας το θέμα του, τροποποιώντας τις αντιλήψεις και τις αντιληπτές ανωμαλίες, προσθέτοντας ένα soundtrack, φτιάχνοντας κάτι ποιητικό και κατάλληλο για τη σύγχρονη σκηνή από μια υπόθεση ακραίας ενδοοικογενειακής κακοποίησης.
Καθώς το έργο σχηματίζεται (και προχωρά), ο Μαρτίν γίνεται ο Φεντερικο: ένας ηθοποιός που καλείται να παίξει τον ρόλο του. Αυτό, με την επιμονή ενός επίμονα παρεμβατικού κυβερνητικού υπουργείου που περιορίζει σταδιακά το μέρος του Μαρτίν ως πρωταγωνιστή και στη συνέχεια ως μέλος του κοινού. Το πατρικό παιχνίδι εξουσίας της πνευματικής ανωτερότητας μεταξύ θεατρικού συγγραφέα και κρατούμενου παραλληλίζεται με αυτό του πατερναλισμού του Κράτους.
Στο έργο αναδύεται μια ποιητική και θεραπευτική συνάντηση του συγγραφέα, του κρατούμενου, του συγγραφέα και του ηθοποιού. Θα φέρει φως, αξιοπρέπεια, αισθησιασμό, τρυφερότητα και χιούμορ. Το ενδιαφέρον του S για τον Martín βαδίζει σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ ενσυναίσθησης και εκμετάλλευσης. Ο Μαρτίν, η μούσα του, σύντομα παρακολουθεί τη δική του σωματική και συναισθηματική δύναμη πάνω στον θεατρικό συγγραφέα. Οι ανταλλαγές μεταξύ των ανδρών εντείνονται προς το τέλος, αλλά παραμένουν πάντα διφορούμενες.
Το έργο αποκαλύπτει, συνδέει με τα περιθώρια του τι μπορεί να ειπωθεί και τι μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί. Αμφισβητεί τον χώρο και τα όριά του ενάντια στον σωματικό και ψυχικό περιορισμό. Παίζει με την καταγωγή και την επικράτηση όπως το μπάσκετ και το γήπεδο όπου παίζεται το έργο. Παρέχει την ηθική και αισθητική συζήτηση της αναπαράστασης. Πώς αναπαριστάται ένα έγκλημα, πώς αναπαριστάται μια πατροκτονία, πώς να καινοτομούμε μεταξύ της μίμησης, της αντιγραφής, του ψεύδους και της αλήθειας; Κάτι συμβαίνει πέρα, άγνωστο και διφορούμενο. Ό,τι δεν είναι ορατό αποκτά δύναμη καθώς προκαλεί μέσα μας τη φαντασία και τη δημιουργία, όπως στην ψυχική αναπαράσταση της ελληνικής τραγωδίας, όπως και σε αυτήν της επιθυμίας. Ίσως για αυτό το λόγο, η Άλλη Θήβα μας συγκινεί με ένταση. Για ένα έργο που επισημαίνει εκτενώς τα προβλήματα της τέχνης, και μάλιστα προτείνει μια εναλλακτική – την τέχνη ως εκπαίδευση – η Άλλη Θήβα αρνείται ενεργά να ασκήσει το δικό της κήρυγμα.
Γραμμικά και καθαρά σκηνοθετημένη από το Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο η παράσταση μια Άλλη Θήβα είναι ένα βαθύ αλλά διασκεδαστικό και προσιτό έργο σχετικά με την αλλαγή οπτικής γωνίας, την πραγματικότητα εναντίον της τέχνης, τις ανδρικές σχέσεις, τον έλεγχο και την επιθυμία . Η δομή του έργου μιμείται έναν αγώνα μπάσκετ, με τέσσερα δεκάλεπτα, ημίχρονο και παράταση. Το σκηνικό του Κώστα Πολίτη ακολουθεί το σταθερό σκηνικό όλων των διεθνών ανεβασμάτων του έργου.
Ο Θάνος Λέκκας και ο Δημήτρης Καπουράνης είναι αριστοτεχνικοί στο να κινούνται μέσα στο πολυδιάστατο κείμενο. Είναι δύο εξαιρετικά ικανοί ερμηνευτές, πλήρως βυθισμένοι στα πολλά επίπεδα της ιστορίας. Ο Θάνος Λέκκας ήταν βαθιά πειστικός ως ευθύς αλλά αντιμαχόμενος φιλελεύθερος Σ. Οι μεταβάσεις του Καπουράνη μεταξύ του Μάρτιν και του Φεντερίκο ξεκινούν με το κούμπωμα της ζακέτας, και ακολουθεί η γλώσσα του σώματος – σκύβει τους ώμους του και στρέφει τα μάτια του. Και οι δύο ηθοποιοί δημιουργούν πλήρεις αποχρώσεις και πολύπλοκες σχέσεις: συνεντευκτής-συνεντευξιαζόμενος, δάσκαλος-μαθητής, θεατρικός συγγραφέας-ηθοποιός. Και το συγκρατημένο ομοερωτικό υποκείμενο είναι όμορφα δεμένο παντού. Η ίδια η παραγωγή κάνει καλά να διαιωνίζει την ιδέα του «μη παραστατικού», με ελάχιστες και μακροχρόνιες αλλαγές φωτός που απλώς υπαινίσσονται τη δραματική του αίσθηση.
Η ενσυναίσθησή μας για τον Μάρτιν ενισχύεται από τα πλάνα CCTV πάνω τους. Μοιραζόμαστε τη γνώση που τον παρακολουθούν πάντα – και από κάθε οπτική γωνία. Μας τροφοδοτούνται σταδιακά και με συμπάθεια πληροφορίες για τη σχέση του με τον πατέρα του. Η ενότητα όπου περιγράφει ότι μαχαίρωσε τον πατέρα του μέχρι θανάτου είναι παρατεταμένη και γραφική, αλλά σχεδόν τον κατανοούμε γνωρίζοντας τι του έκανε ο πατέρας του.
Αλλά με ένα όνομα εμπνευσμένο από τον μύθο του Οιδίποδα, η Άλλη Θήβα, που ευνοείται από την ρέουσα μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ (θα θελαμε ωστόσο η διάρκεια να είναι λίγο μικρότερη, και το κείμενο πιο σφιχτό) είναι σίγουρα δραματική και έχει τις ρίζες της στις έννοιες της τραγωδίας, του μύθου και της παρουσίας. Η συζήτηση σε όλο το έργο περιστρέφεται γύρω από το αν ο Οιδίποδας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αληθινός πατροκτόνος, δεδομένου ότι δεν γνώριζε ότι ο Λάιος ήταν ο πατέρας του τη στιγμή της δολοφονίας. Καθώς ο Μάρτιν απομακρύνεται από το κλουβί, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, η ταυτότητά του ως πατροκτόνου πλησιάζει στο προσκήνιο. Και ξαφνικά ο μύθος του Μάρτιν, ή του Οιδίποδα, γίνεται πιο παρών από οποιαδήποτε πραγματική εκδοχή του Μάρτιν. Εξαιρετικά εγκεφαλικός και εφευρετικός, ο χώρος μεταξύ γεγονότος και μυθοπλασίας γίνεται πιο λεπτός, συμπιέζεται μεταξύ τους μέσω της παράστασης.
Στο σύνολο της η ‘Αλλη Θήβα είναι μια σημειωτική παράσταση που ξεχειλίζει από στρώματα νοήματος που αιμορραγούν το ένα μέσα στο άλλο. Αλλά είναι επίσης ένα δράμα πρώτης κατηγορίας όπου τα συναισθήματα είναι το κλειδί για να μας κάνουν να νοιαζόμαστε για τους χαρακτήρες και τα προηγούμενα κίνητρά τους, ακόμα και αν οι πράξεις τους είναι εκ πρώτης ειδεχθείς.
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Επιμέλεια κίνησης: Ξένια Θεμελή
Σχεδιασμός σκηνικού: Κώστας Πολίτης
Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ
Σχεδιασμός φωτισμών – Βίντεο: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Φωτογραφίες : Πάτροκλος Σκαφίδας
Βοηθός σκηνοθέτη: Θάνος Παπαδογιάννης
Παίζουν οι ηθοποιοί: Θάνος Λέκκας, Δημήτρης Καπουράνης
Creative Team at Visual Arts & Graphics: Linear Creative Content Company