Ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος επιστρέφει στην ευρωπαϊκή δραματουργία, μεταφράζοντας και σκηνοθετώντας ένα από τα πιο αγαπημένα και πολυπαιγμένα σύγχρονα έργα, τα “Ορφανά” (Herald Angel Award στο Edinburgh Fringe Festival) του Dennis Kelly, στο θέατρο Μικρό Γκλόρια . Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στα μέσα Μαρτίου και θα συνεχιστεί μέχρι το Πάσχα.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
- Δημοσίευση 2 Απριλίου
Το έργο του Dennis Kelly μιλά ξεκάθαρα σχετικά για τον φόβο της βίας στους δρόμους, την άνοδο της ισλαμοφοβίας, ειδικά μεταξύ των υποαπασχολούμενων που αναζητούσαν αποδιοπομπαίο τράγο κάτι που οδηγεί συχνά τη φιλελεύθερη κοινωνία να διολισθήσει πολύ εύκολα στον φασισμό. Ο συγγραφέας περιγράφει πώς η βία κατά των μεταναστών είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει και συνδέεται με νεοφασιστικές ομάδες.
Τα Ορφανά προσφέρουν έναν σκοτεινό προβληματισμό σχετικά με τον ρόλο της οικογένειας, καθώς και ένα σχόλιο για τις μεταβαλλόμενες στάσεις της κοινότητας, υπενθυμίζοντας στους θεατές ότι οι απόψεις μπορούν εύκολα να επηρεαστούν τόσο από τη γλώσσα όσο και από την εγγύτητα. Η Έλεν και ο Ντάνι αντιπροσωπεύουν την απόλυτη επιρροή σε καθεμία από αυτές τις δύο διαστάσεις. Όταν ο Λίαμ φτάνει για πρώτη φορά, αντιτίθενται στο πώς να χειριστούν την κατάσταση, με την Έλεν να δείχνει μια φυσική πίστη στον αδερφό της. Ο Ντάνι είναι πιο δύσπιστος για την κατάσταση και κάπως πιο ρεαλιστής. Ο καθένας είναι μόνος στην άποψή του για το πώς να χειριστεί την κατάσταση. Ενώ τελικά αλλάζουν τις θέσεις τους, είναι προορισμένοι να μην συμφιλιωθούν ποτέ πλήρως. Η εγγενής δυσκολία είναι ότι και οι δύο επιχειρηματολογούν από την ίδια αρχή – τη σημασία της οικογένειας και της πίστης – ωστόσο και οι δύο βλέπουν το ηθικό δίλημμα του τι σημαίνει και πώς επιτυγχάνεται καλύτερα από μια πολύ διαφορετική οπτική γωνία.
Η παράσταση
Η παράσταση διερευνά μια σειρά από σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα με ειλικρινή τρόπο, με τη σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μάρκελλου να αντλεί σε βάθος τον πλούτο και να προβάλλει τον ηθικό προβληματισμό που προκαλεί το εξαιρετικό κείμενο του Kelly. Τα Ορφανά είναι ένα έργο που αποδεικνύει πόσο το θέατρο με απλά σκηνικά μπορεί πραγματικά να διαπρέψει λόγω της δομής και του τόνου της αφήγησης. Τα Ορφανά είναι ένα αποτελεσματικό έργο από αυτή την άποψη, αφού το υλικό αναγκάζει το κοινό να υιοθετήσει την υποτακτική διάθεση του “τι θα γινόταν αν ήμουν εγώ σε αυτή τη θέση;” Επιβάλλοντας αυτή τη δέσμευση, τα Ορφανά οδηγούν το κοινό σε ένα ηθικό συγκρουσιακό ταξίδι που ίσως κάθε άνθρωπος θα πρέπει έστω μια φορά να διαπραγματευτεί με τον εαυτό του. Είναι μια ιστορία που θα μπορούσε να διαδραματιστεί σε οποιαδήποτε τραπεζαρία σε οποιοδήποτε προάστιο.
Η ατμόσφαιρα γενικά διαμορφώνεται καλά για τις μεταβάσεις μεταξύ των σκηνών, αν και οι οπτικές ενδείξεις δεν παρέχουν αρκετή βεβαιότητα για την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του παντρεμένου ζευγαριού, η οποία γίνεται όλο και πιο σημαντική. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι ο Μάρκελλος επιλέγει σκηνοθετικά να επιτρέψει μια ρεαλιστική συμπεριφορά στους ήρωες του, έτσι ώστε να μη δώσει τελικά το άλλοθι της «ψυχιατρικής» πάθησης σε κανέναν. Ομοίως διφορούμενες είναι οι κωμικές ιδιότητες του έργου. Παρά το σκοτάδι των θεμάτων του, το ανεπαίσθητο χιούμορ παρέχει μεγαλύτερη διακύμανση στις τονικές μετατοπίσεις κατά τη διάρκειά της παράστασης. Η ένταση του διαλόγου και οι συναισθηματικές συγκρούσεις επί σκηνής κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή που έρχεται αντιμέτωπος με την πικρή διαπίστωση πως η εγκληματικότητα και ο ρατσισμός ληστεύουν την ήδη πτωχευμένη ηθικά σύγχρονη κοινωνία που δοκιμάζεται επιπλέον από την βίαια αντιπαράθεση ατομικών αξιών και κοινωνικής συνείδησης. Ίσως υπάρχει μια ένσταση για την εμφάνιση του μικρού στο τέλος της παράστασης, που λειτουργεί μεν καταλυτικά ως προς τη δραματουργία, αλλά δημιουργεί μια ξαφνική συναισθηματική αποφόρτιση, ειδικά μετά από μια σκηνή αποκαλύψεων.
Οι ερμηνείες
Η συνέπεια του κάστινγκ είναι ότι καθώς το έργο εκτυλίσσεται, το κοινό βιώνει ένα συγκεχυμένο μείγμα συναισθημάτων για τον Λίαμ. Οι αρχικές σκέψεις συμπόνιας και γνήσιας θλίψης ξεπερνιούνται από συναισθήματα αηδίας, θυμού και απόλυτης απώθησης. Η Έλεν και ο Ντάνι δεν εξαιρούνται από τέτοιες αλλαγές στην αντίληψη, καθώς ο καθένας αποδεικνύεται κάτι παραπάνω από ικανός στη χειραγώγηση, τη συναισθηματική αδυναμία και την τυφλή υποταγή. Και όλα αυτά γίνονται υποτίθεται στο όνομα της οικογενειακής μονάδας.
Η αντίθεση μεταξύ των τριών κεντρικών χαρακτήρων είναι τόσο μεγάλη που δημιουργεί μερικές εξαιρετικά δραματικές στιγμές καθώς εξελίσσεται το έργο. Ο μικρός αδερφός αναδεικνύει μια εξαιρετικά πιστή και κάπως συναισθηματικά χειραγωγική διάσταση στην αδερφή του που είναι κεντρική για τη μετατόπιση χαρακτήρων μεταξύ των πράξεων ένα και δύο. Ως αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου μείγματος χειραγώγησης, φόβου και μιας επιβλαβούς νοσταλγίας, και οι τρεις χαρακτήρες προορίζονται να απομονωθούν. Η αντιμετώπισή τους είναι μια αξεπέραστη πορεία προς τη μετάνοια όπου θα προσπαθήσουν να ξεπλύνουν το συλλογικό αίμα από τα χέρια τους. Χωρίς σύντροφο ή συγγενικό πνεύμα για αυτό το ταξίδι, και οι τρείς είναι στην πραγματικότητα ορφανοί.
Η Ελένη Στεργίου στο ρόλο της αδερφής διατηρεί καθόλη τη διάρκεια της παράστασης μια μετρημένη, αλλά αυξανόμενης έντασης ερμηνευτική ισορροπία. Δίνει στην Έλεν μια αίσθηση πολυπλοκότητας που είναι ταυτόχρονα πολύ ελκυστική αλλά και απωθητική, καθώς ερμηνεύει μια ηρωίδα που είναι πρόθυμη να παραβλέψει την ηθική, που δεν είναι βέβαιη ότι έχει αποφασίσει τι είδους ζωή θα κάνει και ποιον θα υποστηρίξει. Όσο περισσότερα αποκαλύπτει, τόσο περισσότερα θέλουμε να ανακαλύψουμε- είναι εντυπωσιακή η ευκολία με την οποία μπορεί να προτείνει λύσεις που περιλαμβάνει βασανιστήρια και απειλές. Η Στεργίου μάλιστα χρησιμοποιεί μια λεκτική ρυθμικότητα για να προβάλλει το διακοπτόμενο λόγο του κειμένου του Kelly, γεγονός που ειδικά σε κάποιες στιγμές παρασύρει το κοινό κρατώντας το απορροφημένο στο δίλημμα της, τόσο αναφορικά με τον αδερφό της όσο και με τον Ντάνι.
Για να λειτουργήσει η ερμηνεία, ο χαρακτήρας του Ντάνι πρέπει επίσης να παιχτεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, κάτι που καταφέρνει ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος. Η απεικόνισή του για τη μετάβαση που αναλαμβάνει ο Ντάνι αποδεικνύεται από την ανατριχιαστική ερμηνεία προς το τέλος της δεύτερης πράξης, καθώς ο Ντάνι παλεύει με την θέση την οποία έχει αποδεχθεί. Ο Μάρκελλος έχει μια πιο λεπτή ερμηνευτική προσέγγιση, χωρίς να είναι λιγότερο δυναμικός και η εξέλιξη του μέσα από την πλοκή γίνεται με μεγάλο ένστικτο και ακρίβεια, συνδυάζοντας την ήσυχη αλλά σίγουρη παρουσία με μια αφθονία επιθετικής ενέργειας όταν απαιτείται.
Ομοίως, η ερμηνεία του Liam από τον Χρήστο Παπαδόπουλο είναι σημαντικός λόγος για τον οποίο αυτό το έργο λειτουργεί τόσο καλά. Υπάρχει ένα σαφές πλεονέκτημα – ένα φαινομενικά ασυμβίβαστο μείγμα ανασφαλούς αλλά ψυχρής και υπολογιστικής φύσης – που είναι εμφανές στον Παπαδόπουλο. Ο Λίαμ είναι μέλος της οικογένειας, αλλά περιέργως ένας ξένος. Ο χαρακτήρας του εγείρει έναν αυξανόμενο αριθμό ερωτήσεων καθώς προχωρά η ιστορία. Η σημασία της ερμηνείας του Παπαδόπουλου είναι ότι καταφέρνει να δείξει πόσο αδυσώπητο είναι το τραύμα του Λίαμ, διατηρώντας όμως τις υφές του. Το επίπεδο εστίασης και η συναισθηματική δύναμη που επιδεικνύει παρέχουν μια αίσθηση νευρικότητας κατάλληλη για την συγκρουσιακή φύση του υλικού που έχει να διαχειριστεί ερμηνευτικά.
Η σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μάρκελλου προσφέρει ένα αποτελεσματικό έργο, κλειστοφοβικά σκηνοθετημένο σε ένα σκηνικό που οριοθετείται από το εξαιρετικό φωτιστικό σχέδιο της Στέλλας Καλτσού στα στενά όρια του – το σκηνικό της Αρετής Μουστάκα έχει μια κονστρουκτιβιστική λογική, κάτι σκληρό και βίαιο, συμβολίζοντας ευεργετικά την ασφυκτικότητα των ανθρώπινων σχέσεων ή αν προτιμάτε, τη στρέβλωση των οικογενειακών δεσμών. Τίποτα στο σκηνικό δεν ήταν «ευχάριστο» στο μάτι. Υπήρχε μια γεωμετρία που παγώνει. Η τοποθέτηση των καθρεφτών εξυπηρετεί σημαντικά τη δημιουργία ενός παράλληλου χώρου, αλλά επίσης την ανάδειξη των πολλαπλών εαυτών κάθε χαρακτήρα.
Στο σύνολο της είναι μια παράσταση που διερευνά εύστοχα και με ένταση τη σύγκρουση ατομικής και κοινωνικής στάσης όταν βάλλεται άμεσα ή έμμεσα η ύπαρξή μας, στις πτωχευμένες ηθικά σύγχρονες κοινωνίες μας και καλεί το θεατή να απαντήσει σε ζητήματα ρατσισμού, ξενοφοβίας, τυφλής βίας και ευρύτερης πολιτικής συνείδησης. Δείτε την.
ΠΑΙΖΟΥΝ: Ελένη Στεργίου, Χρήστος Παπαδόπουλος, Κωνσταντίνος Μάρκελλος
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση-Σκηνοθεσία : ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ
Σκηνικά-Κοστούμια : ΑΡΕΤΗ ΜΟΥΣΤΑΚΑ
Σχεδιασμός Φωτισμών : ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΛΤΣΟΥ
Μουσική-SoundDesign : ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΔΗΣ(InnerD)
Βοηθός Σκηνοθέτη : ILYA ALGAER
Graphic Design : ΧΑΡΗ ΚΑΡΑΚΟΥΛΙΔΟΥ
Trailler: ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΑΜΟΥ(artlabor.gr)
Διεύθυνση Παραγωγής : ΕΦΗ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ
Επικοινωνία-Προώθηση : ΜΑΡΙΑ ΤΣΟΛΑΚΗ