Η Έφη Ρευματά σκηνοθετεί το αριστούργημα του Φασμπίντερ , τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα Φον Κάντ στο θέατρο μικρό Άνεσις. Τον ομώνυμο ρόλο ερμηνεύει η Βίκυ Βολιώτη και μαζί της παίζουν η Κατερίνα Αγγελίτσα και ο Αντώνης Καρναβάς. Η παράσταση θα παίζεται μέχρι 25/4.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες παράστασης για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
- Ημερομηνία Δημοσίευσης 31/3/2024
Είναι ένα έργο για την αγάπη και τη μοναξιά, για την εξάρτηση, την καταπίεση και την αναζήτηση της ελευθερίας. Ο Φασμπίντερ έγραψε το κείμενο ως θεατρικό έργο και το ανέβασε το 1971. Ένα χρόνο αργότερα το γύρισε σε μια από τις πιο επιτυχημένες και αναγνωρίσιμες ταινίες του. Ο Φασμπίντερ, που καθορίζεται από ατελείωτα σκάνδαλα στην οικεία και κοινωνική του ζωή, δημιούργησε μια καθρεφτισμένη εικόνα της προσωπικότητάς του στον χαρακτήρα της Πέτρα φον Καντ. Ίσως για να κατανοήσει καλύτερα και να αποδεχτεί τη δική του εμπειρία ζωής – προκειμένου να βρει μια νέα παγκόσμια αλήθεια για έναν άνθρωπο και τον εγκλωβισμό του στα κατασταλαγμένα πρότυπα σκέψης.
Συναντάμε την Πέτρα ως μια ώριμη γυναίκα, που έχει πετύχει ως σχεδιάστρια μόδας και είναι μια διαζευγμένη μητέρα με μια κόρη που πηγαίνει εσωτερική σε σχολείο . Έχει αφοσιωθεί πλήρως στην καριέρα της, ανεβαίνοντας στην κορυφή της κοινωνικής κλίμακας. Ωστόσο, η προσεκτικά κατασκευασμένη ζωή της αναστατώνεται όταν ερωτεύεται ένα νεαρό μοντέλο που ονομάζεται Κάριν. Η Κάριν ελκύεται από τον τρόπο ζωής που μπορεί να της προσφέρει η Πέτρα, αλλά η Πέτρα αγωνίζεται να την κατακτήσει οδηγώντας σε μια βραχύβια σχέση. Καθώς οι συναισθηματικοί τοίχοι της Πέτρα αρχίζουν να γκρεμίζονται, συνειδητοποιεί ότι η ανεξαρτησία της μπορεί να μην είναι τόσο δυνατή όσο πίστευε κάποτε. Παρά την έλλειψη συναισθηματικής σύνδεσης σε άλλους τομείς της ζωής της, η επιθυμία της να ελέγξει την Κάριν την αφήνει ευάλωτη στις χειριστικές τάσεις της ίδιας της Κάριν. Η Πέτρα φον Καντ, αποξενωμένη από τις κοινωνικές προσδοκίες και παλεύοντας με την απορρόφηση του εαυτού της, συνειδητοποιεί ένα βαθύ κενό που είχε προηγουμένως συγκαλύψει ασκώντας έλεγχο. Όπως θα τόνιζε και ο Λακάν, η Πέτρα καταλαβαίνει ότι η λαχτάρα της για κάτι ανέφικτο παραμένει έντονη. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, αυτή η απροσδιόριστη λαχτάρα αντικαθίσταται με την εικόνα ενός αντικειμένου που προσφέρει την υπόσχεση της εκπλήρωσης.
Ο Φασμπίντερ γράφει ένα μανιφέστο πάνω στην παθογένεια της εξουσίας, στους μηχανισμούς κοινωνικής, ταξικής καταπίεσης και εναλλασσόμενης ισχύος που εμφιλοχωρούν σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις.
Ο ρυθμός του Φασμπίντερ είναι παγετώδης. Στην παράσταση που σκηνοθέτησε η Εφη Ρευματά, κάθε στιγμή μεταξύ των ηθοποιών κυοφορεί σεξουαλική ένταση. Η mise en scene είναι γοητευτικά ασφυκτική, με γούνινα χαλιά, νωπογραφίες και μανεκέν – η συμβολή των κουστουμιών της Λουκίας στην ατμόσφαιρα του έργου είναι αναμφισβήτητη. Οι κούκλες είναι ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο. Υπάρχουν παντού στο χώρο, δημιουργούν κατά ένα τρόπο το σκηνικό. Ωστόσο, οι δοκιμές της Πέτρας στον εαυτό της, αλλά και συχνά ο τρόπος κίνησης των χαρακτήρων τους κάνει να θυμίζουν οι ίδιοι κούκλες με ένα στοιχείο φιλαρέσκειας, πράγμα που μας επαναφέρει στη θέση της ενότητας των προσώπων και μας ωθεί να εντοπίσουμε το ναρκισσιστικό στοιχείο της γραφής του Φασμπίντερ.
Τοποθετημένη σε μια στυλιζαρισμένη σκηνική απεικόνιση του περασμένου αιώνα, όταν οι άνθρωποι έπαιζαν δίσκους και καλούσαν ταξιδιωτικούς πράκτορες μέσω σταθερών τηλεφώνων – η μουσική της Callas και των Walker Brothers (δάνειο από την πρωτότυπη ταινία), καθώς και οι φωτισμοί του Αντώνη Καρανδεινού, προσφέρουν την τελευταία πινελιά για να γίνει αυτή η παράσταση μια πολύ ενδιαφέρουσα παραγωγή.
Η δράση περιορίζεται σε ένα μέρος, το σπίτι της Πέτρα (λειτουργικά τα σκηνικά της Μαργαρίτας Τζαννέτου) . Η σκηνοθεσία της Ρευματά ενισχύει την αίσθηση της θεατρικότητας με πολυτελή κοστούμια, στιγμές υπέρμετρης υποκριτικής. Κάνοντάς το αυτό, κάνει τη θεατρική σύμβαση κλειστοφοβική – απόλυτα ταιριαστή με την ουσία του Φασμπίντερ που παρουσιάζει την αγάπη ως μια αυθαίρετη και περιοριστική σύμβαση που αναπαράγει σε μικρογραφία την τάξη της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ο Φασμπίντερ κάνει μια ειρωνική έκκληση στα συναισθήματα κατά τη μετάδοση αυτού του επιχειρήματος – στις πιο επιβλητικές σκηνές του έργου: τα Πικρά Δάκρυα ρίχνουν την αυλαία τους καθώς οι χαρακτήρες γυμνώνουν την ψυχή τους και εκφράζουν τις πιο πρωτόγονες συναισθηματικές τους ανάγκες. Ενδιαφέρουσα η επιλογή της σκηνοθέτιδας να παρουσιάσει τα υπόλοιπα πρόσωπα του έργου, την μητέρα της Πέτρα, την κόρη και την επιστήθια φίλη της μέσα από ένα βίντεο, που εστιάζει στα γενέθλια της Πέτρα Φον Κάντ – στους αντίστοιχους ρόλους η Αντζελα Γκερέκου, η Αγγελική Παραδεισανού, και η Ευδοκία Ρουμελιώτη.
Στην παράσταση της Εφης Ρευματά, οι ρόλοι εναλλάσσονται διαρκώς από θύματα σε θύτες, από «κακοποιούς» σε κακοποιημένους και από εξουσιαστές σε υποταγμένους. Οι κυρίαρχοι πόλοι στην πορεία αντιστρέφονται και ο κυρίαρχος βρίσκεται στο έλεος του ακόλουθού του, ο οποίος παύει πλέον να τροφοδοτεί την ανάγκη του πρώτου για αναγνώριση και επιβεβαίωση των προνομίων του, εγκαταλείποντάς τον όταν πλέον δεν τον χρειάζεται.
Αναμφίβολα, η εκτέλεση αυτών των συντριπτικών γεγονότων θα ήταν ανέφικτη χωρίς την παρουσία ηθοποιών με ένα σκηνικό χάρισμα και χημεία. Απεικόνισαν επιδέξια, με αξιοσημείωτο αυτοέλεγχο και αφιλτράριστη αυθεντικότητα, την πλήρη αποσύνθεση ενός ανθρώπου που καταναλώνεται από την αγάπη και τη βαθιά ανταλλαγή επιθυμίας που εκδηλώνεται μέσω της σωματικής και σεξουαλικής ανάγκης.
Οι ερμηνείες
Η Βίκυ Βολιώτη φέρνει μια αιχμηρή ισορροπία στον ρόλο της Πέτρα και ερμηνεύει με ένταση την κορύφωση του εκρηκτικού της πάθους. Της αξίζει έπαινος για μια γενναία, συναισθηματικά εύρωστη απεικόνιση ενός βαθιά ελαττωματικού ανθρώπου. Η Πέτρα της είναι όμορφη, αποτρόπαια, αξιολύπητη και σπαρακτική. Η καθαρτική της κατάρρευση είναι θεαματική. Η εξουσιαστική της στάση, η διαρκώς επαναλαμβανόμενη χειραφέτηση της, η ευγλωττία και η οξύνοια της θρυμματίζονται, με τη Βίκυ Βολιώτη να κατορθώνει να παραδώσει στο κοινό μια από τις πιο σαφείς ερμηνείες μιας χειριστικής γυναίκας που πέφτει η ίδια θύμα της πρόθεσης της.
Η Κατερίνα Αγγελίτσα επιτυγχάνει μια εξαίσια ισορροπία μεταξύ της αφέλειας και της απίστευτης σκληρότητας της Κάριν, εναλλάσσεται μεταξύ της ευαισθησίας και της σκληρότητας της, επιδεικνύοντας με αμεσότητα και άνεση την όξινη και ειλικρινή γλώσσα της ηρωίδας της που επιζητά την προσωπική της ανέλιξη.
Στο σιωπηλό ρόλο της προσωπικής βοηθού της Πέτρα, Μάρλεν, ο Αντώνης Καρναβάς με σιωπηλή υποκριτική ευγλωττία κάνει τον άκαμπτο χαρακτήρα της να δονείται από πληγή και λαχτάρα, σε μια queer εκδοχή της Μάρλεν, που όμως αποτυπώνει απόλυτα την αρχική ιδέα του Φασμπίντερ, για ένα πρόσωπο πέρα και πάνω από τον πατριαρχικό έμφυλο ρεαλισμό. Ήδη από την είσοδο του στη σκηνή αντιλαμβανόμαστε το συνδυασμό τυπικότητας και ευθραυστότητας με μια μόνο ματιά.
Στο σύνολο της είναι μια βαθιά συναισθηματική αλλά και κομψή παραγωγή που εστιάζει στα ανθρώπινα συναισθήματα και την καταστολή τους σε οριακό σημείο, και που ευτυχεί σε μια από τις καλύτερες ερμηνείες που έχουμε δει στο βασικό ρόλο της Πέτρα Φον Κάντ.
Παράσταση
Μετάφραση – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Έφη Ρευματά
Πέτρα Φον Καντ: Βίκυ Βολιώτη
Κάριν Τιμ: Κατερίνα Αγγελίτσα
Μαρλέν: Αντώνης Καρναβάς
Κοστούμια: Λουκία
Βοηθός Σκηνοθέτη: Βασιλική Ασίκογλου
Βοηθός Ενδυματολόγου: Lito Barre
Επιμέλεια Σκηνικού Χώρου: Μαργαρίτα Τζαννέτου
Μουσική Επιμέλεια: Φοίβος Σαμαρτζής
Κατασκευή LED – Υποστήριξη Φωτισμών: Αντώνης Καρανδεινός
Βίντεο
Σκηνοθεσία: Σίμος Σαρκετζής
Παίζουν (με σειρά εμφάνισης)
Γκαμπριέλα Φον Καντ: Αγγελική Παραδεισανού
Ζιντονί Φον Γκραζεναπ: φιλική συμμετοχή η Ευδοκία Ρουμελιώτη
Στο ρόλο της Βαλερί Φον Καντ η Άντζελα Γκερέκου
Ηχολήπτης: Μαρίνα Σπαγουλάκη
Βοηθός Οπερατέρ: Ασημίνα Λυδία Διονυσόπουλου
Μακιγιάζ: Μαρία Νόρρα
Μακιγιάζ κας Γκερέκου: Δημήτρης Δημητρούλης
Επικοινωνία / Δημόσιες Σχέσεις: Γιώτα Δημητριάδη
Εκτέλεση Παραγωγής: Χίλντα Ηλιοπούλου – Κατερίνα Γαρδέλη
Βοηθός Παραγωγής / Social Media: Βάγια Κυροδήμου
Διεύθυνση Παραγωγής: Αντώνης Λάμπρος
Παραγωγή: Bright Productions