ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΟΥ ΝΤΙΝΤΕΡΟ – DIDEROT – LE PARADOXE SUR LE COMMEDIEN
- Γράφει η Γιούλη Μακρή
Ο Ντιντερό ήταν Γάλλος φιλόσοφος, άνθρωπος των γραμμάτων, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και μέγας εγκυκλοπαιδιστής (εκδότης της Ecyclopedie), την εποχή του Διαφωτισμού.
Γεννήθηκε στη Λανγκρ (Langres) της Γαλλίας το 1713. Φοίτησε αρχικά στους Ιησουίτες, αλλά το 1728 πήγε στο Παρίσι για να συμπληρώσει τις σπουδές του.
Μελέτησε μόνος του φιλοσοφία, μαθηματικά, αγγλικά, διάβαζε όλων των ειδών τα βιβλία και έκανε μεταφράσεις από Αγγλικά σε Γαλλικά. Ο Οράτιος και ο Όμηρος ήταν οι αγαπημένοι του κλασικοί.
Το έργο που χαρακτηρίζει περισσότερο την ιδιοσυγκρασία και τη μεγαλοφυϊα του είναι η Εγκυκλοπαίδεια. Ένα μεγάλο έργο, του οποίου ήταν εμπνευστής και ηγέτης, όπου συνεργάστηκαν τα μεγαλύτερα πνεύματα της Γαλλίας του 18ου αιώνα. Για την Εγκυκλοπαίδεια ο Ντιντερό έγραψε αμέτρητα άρθρα, από όλα τα πεδία γνώσεων
Έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα (ο Νόθος γιος, ο Οικογενειάρχης) και διατύπωσε μια μεγάλου βαθμού καινοτομική θεωρία για τα προβλήματα της ηθοποιίας στο διάσημο δοκίμιό του ”
Το Παράδοξο του ηθοποιού ” (Le Paradoxe sur le comedien) , που εκδόθηκε μετά το θάνατό του (1830).
Ένα αγαπημένο έργο του Ντιντερό το οποίο αποτελείται από ένα διάλογο σχετικά με την τέχνη της ηθοποιίας, όπου δύο ομιλητές διαφωνούν για το ότι, αυτό που χαρακτηρίζει έναν μεγάλο ηθοποιό δεν είναι κάποια ανώτερη δύναμη των συναισθημάτων, αλλά μια πλήρης έλλειψη συναισθημάτων.
Στο δοκίμιό του αυτό ο Ντιντερό επιχειρεί να εξηγήσει τον περίπλοκο μηχανισμό της υποκριτικής τέχνης. Υποστηρίζει ότι η ευαισθησία δεν είναι απαραίτητη στον ηθοποιό αλλά αντιθέτως είναι επιζήμια για την τέχνη του. Για να συγκινήσει το κοινό του ο ηθοποιός, σύμφωνα με τη θεωρία του Ντιντερό, οφείλει να μείνει ασυγκίνητος.
Το παράδοξο είναι ότι μπορεί να κλαίει πάνω στη σκηνή, με έναν εντελώς πειστικό τρόπο, χωρίς όμως να αισθάνεται τίποτα απολύτως. Γιατί με την ευαισθησία δεν θα μπορούσε να παίξει πολλές φορές τον ίδιο ρόλο με την ίδια θέρμη και την ίδια επιτυχία. Θα ήταν πολύ καλός στην πρώτη παράσταση αλλά εξαντλημένος και ψυχρός στις επόμενες.
Ενώ αν είναι προσεκτικός μιμητής και μαθητής με μυαλό θα μπορεί να αντιγράφει με ακρίβεια το παίξιμό του.
Για το παράδοξο του Ντιντερό έχουν διατυπωθεί πλήθος αντικρουόμενες γνώμες από πολλούς καλλιτέχνες ηθοποιούς (Talma, Coquelin, Jouvet) ,που καθιστούν αμφιλεγόμενες τις απόψεις του.