Δεκαήμερο

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ-ΣΚΗΝΗ «ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ»

• Κριτική: Ειρήνη Μάρκου

Ο Νίκος Καραθάνος έχει αναδειχθεί σε έναν από εκείνους τους σκηνοθέτες, που πλέον ανυπομονείς να δεις την επόμενη δουλειά του. Μαθαίνεις το έργο με το οποίο πρόκειται να καταπιαστεί και προσπαθείς να ψυχανεμιστείς τι νέα πνοή θα του εμφυσήσει, πώς θα ακουμπήσει επάνω του καινοφόρα την ματιά του και θα το ξαναβαπτίσει μέσα από μία αίσθηση παιχνιδιού, αθωότητας και συγκίνησης.

Μετά την εξαιρετική Γκόλφω που πρωτοπαρουσιάστηκε πέρυσι και συνεχίστηκε για λίγο και φέτος, ο Καραθάνος επιστρέφει στην σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, με μία παράσταση εμπνευσμένη από το Δεκαήμερο του Βοκάκιου, συστήνοντας στο ελληνικό κοινό (που ίσως στην πλειοψηφία του να μην είναι εξοικειωμένο με το έργο του μεγάλου Ιταλού) ένα κείμενο πολύ πιο προκλητικό από  την ίδια την παράσταση.

Το έργο

Ο Βοκάκιος συνέθεσε το Δεκαήμερο μέσα στα έτη 1349-1351, ενώ η Ευρώπη μαστίζεται από την πανούκλα, τον Μαύρο Θάνατο, που εκτιμάται ότι θέρισε γύρω στα 75-200 εκατομμύρια ζωές μέσα σε δύο χρόνια. Το κείμενο αποτελείται από 100 νουβέλες, που αφηγείται μία ομάδα φίλων (7 γυναίκες και 3 άνδρες), που εγκατέλειψαν την Φλορεντία για να αποφύγουν τον Μαύρο Θάνατο και βρήκαν καταφύγιο σε μία απομονωμένη βίλα. Για να διασκεδάσουν τον χρόνο τους, αρχίζουν να παίζουν ένα παιχνίδι αφήγησης θεματικών ιστοριών, που καταπιάνονται κυρίως με τον έρωτα (ευτυχισμένο ή ατυχή), την τύχη, την αθωότητα και την πονηριά, την αφοσίωση και την απιστία, τις σχέσεις ανδρών και γυναικών, κληρικών και κοσμικών και γενικά, θέματα που απομακρυνόμενα από τα συνήθη λογοτεχνικά μοτίβα της εποχής (πχ τα ιπποτικά ιδεώδη), στρέφονται προς την νεοσχηματιζόμενη και ανερχόμενη εμπορική τάξη, που θα αποτελέσει την βάση των άστεων και θα αποκτήσει ίδιες αξίες και χαρακτηριστικά. Κείμενο αρκετά τολμηρό και πρωτοπόρο για την εποχή του, δεν διστάζει να σατιρίσει τους εκπροσώπους της εκκλησίας για την υποκρισία τους και την ενδόμυχη λαγνεία και απληστία που τους διαπερνά, ενώ επίσης εκθέτει και την υποκρισία μιας κοινωνίας που πίσω από έναν φαινομενικό «καθωσπρεπισμό», κρύβει ακόμα εγγενείς αδυναμίες και τάσεις υποταγής στα αρχέγονα ένστικτα του ανθρώπου.

Η παράσταση

Ο Νίκος Καραθάνος που υπογράφει και την διασκευή της παράστασης (σε δραματουργική επιμέλεια Λένας Κιτσοπούλου), επέλεξε 12 ιστορίες, τις οποίες ζωντανεύει ένας πολυπληθής θίασος, χρησιμοποιώντας ποικίλες τεχνικές, άλλοτε με κυρίαρχη την μουσική αφήγηση (στην εξαιρετική σκηνή της Λυδίας Φωτοπούλου), άλλοτε με υπαινικτικούς ψιθύρους (όπως στην σκηνή της Μαρίας Διακοπαναγιώτου και του Μιχάλη Σαράντη), που ξεκινάει διστακτικά και με διαρκείς ανατροπές περνάει από δεκάδες διαφορετικές ασθήσεις και αισθήματα, άλλοτε δίχως τον παραμικρό λόγο, όπως στην σκηνή της Ισαβέλλας και του Λορέντζο («Η γλάστρα του βασιλικού»), μία από τις πιο δημοφιλείς ιστορίες του έργου, που ήταν πραγματικά άξιο θαυμασμού το πώς πραγματώθηκε σκηνοθετικά (με την Εύη Σαουλίδου και τον Χρήστο Λούλη), άλλοτε με θέατρο σκιών και εξωτερική αφήγηση και την χρήση μικροφώνου, πάντοτε όμως με τα ελάχιστα δυνατά μέσα, δημιουργείται μια ατμόσφαιρα υψηλής αισθητικής, σχεδόν μυστικιστική, στην οποία το ιερό και το γελοίο βαδίζουν χέρι-χέρι.

Η ζωντανή μουσική του Άγγελου Τριανταφύλλου και οι οργανικοί φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου, σε συνδυασμό με τα ελάχιστα σκηνικά της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου (αντικείμενα μεταμορφωτικά, συμβολικά και με μία υπόμνηση σουρεαλισμού που πάντοτε βρίσκει κανείς έστω και ως μία μικρή ρωγμή σε παραστάσεις του Καραθάνου), με τις χρωματικές αποχρώσεις του λευκού και του μαύρου να κυριαρχούν και μικρές δόσεις κόκκινου: τον κόσμο της αγνότητας και της αμαρτίας, του λαού και του κλήρου, ο κόσμος της σκηνής είναι ένας κόσμος που πάλλεται και κάθε φορά συναντά σχεδόν για πρώτη φορά την δύναμη και την γοητεία του έρωτα.

Η παράσταση έχει αρκετό γυμνό, που το συστήνει εξαρχής, γεγονός που κάμπτει σχεδόν άμεσα τις αντιστάσεις του κοινού, ώστε να μπορέσει να απομακρυνθεί από αυτό και να προσηλωθεί στο έργο. Κείμενο άκρως υπονομευτικό, υποδεικνύει την φυσικότητα του σώματος και του ενστίκτου και την κωμικότητα ακόμα και της ίδιας της ομορφιάς. Σε αντίθεση με το σινεμά, που είναι μία τέχνη ίσως περισσότερο ηδονοβλεπτική αλλά και αισθησιακή, το γυμνό στο θέατρο έχει διαφορετική λειτουργία. Ο ηθοποιός είναι από τα πιο ευάλωτα και απολύτως εκτεθιμένα πλάσματα επάνω στην σκηνή. Τι είναι ένα γυμνό σώμα μπροστά σε μια γυμνή ψυχή; Όταν όμως τα ρούχα είναι το τελευταίο προσωπείο, είναι ακόμα μεγαλύτερη η ταπεινότητα και η διακονία ενός ηθοποιού, που πλέον προσφέρει τον εαυτό του ολοκληρωτικά, δοσμένος στην απόλυτη έκθεση (κυριολεκτικά και μεταφορικά). Αν και θα μπορούσε να υπάρχει λίγο λιγότερο γυμνό, η αλήθεια είναι πως δεν προκαλεί, γιατί δεν έρχεται βίαια ή ναρκισσιστικά, αλλά απολύτως φυσικά, με την ιερότητα και κωμικότητα της ομορφιάς ή αμηχανίας ενός γυμνού κορμιού. Στόχος είναι η αποενοχοποίηση μέσω του φυσικού και όχι η βίαια επιβολή, η ωμότητα ή ο υποβιβασμός της σάρκας σε ένα σεξουαλικό σκεύος δια της αφυπνίσεως του αισθησιασμού. Με λίγα λόγια, η σκηνοθετική και υποκριτική γραμμή, ακολουθούν την αυτοϋπονομευτική γραμμή του κειμένου και η βία μπλέκει με το κωμικό, προσφέροντας έτσι τροφή για σκέψη πέραν της εικόνας και του λόγου.

Από τις εξαιρετικές ερμηνείες όλης της ομάδας, θα ήθελα να κάνω ειδική μνεία στην έξοχη και απολαυστικότατη Γαλήνη Χατζηπασχάλη, που έδωσε ρεσιτάλ και στις δύο βασικές της σκηνές, με αποκορύφωση την σκηνή της εξομολόγησης στον ιερέα-αρχάγγελο Άγγελο Παπαδημητρίου, που ήταν ίσως η κωμικότερη σκηνή του έργου (την οποία συναγωνίζεται η δίχως λόγο σκηνή της νυχτερινής συνεύρεσης συγγενών και αγνώστων σε ένα μεγάλο στρώμα και προσφέρεται ως ένα κινησιολογικό ρεσιτάλ γέλιου-γελοίου από όλη σχεδόν την ομάδα).

Ειρήνη Μάρκου για το mytheatro.gr

Συντελεστές

Σκηνοθεσία-Διασκευή: Νίκος Καραθάνος

Δραματουργική επιμέλεια: Λένα Κιτσοπούλου

Σκηνικά-Κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου

Μουσική: Άγγελος Τριανταφύλλου

Κίνηση: Αμάλια Μπένετ

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου

Β’ Βοηθός σκηνοθέτη: Πέτρος Γεωργοπάλης

Βοηθός σκηνογράφου: Ευαγγελία Θεριανού

Διανομή (αλφαβητικά):

Αλίκη Αλεξανδράκη Μαρία Διακοπαναγιώτου Αναστασία Διαμαντοπούλου Νίκος Καραθάνος Γιάννης Κότσιφας Χρήστος Λούλης Γιώργος Μπινιάρης Άγγελος Παπαδημητρίου Εύη Σαουλίδου Μιχάλης Σαράντης Άγγελος Τριανταφύλλου Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου Λυδία Φωτοπούλου Γαλήνη Χατζηπασχάλη Μουσικός επί σκηνής: Δημήτρης Τίγκας Ακούγεται η φωνή της μικρής Εύας Σαμιώτη Φωτογραφίες παράστασης: Πάτροκλος Σκαφιδάς Σημείωση: Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 18 ετών Ημέρες και ώρες παραστάσεων Τετάρτη, Σάββατο 18.00 και 21.00 Πέμπτη, Παρασκευή  21.00 Κυριακή 19.30 Τιμές εισιτηρίων: 15Euro, 10Euro (φοιτητικό)  κάθε Τετάρτη (απογευματινή) και Πέμπτη 13 Euro

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ-ΣΚΗΝΗ «ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ» Αγίου Κωνσταντίνου 22-24 , τηλ. 210.5288170-171