Είδαμε τα “Δυο Πορτοκάλια για τα Χριστούγεννα” – Κριτική της Παράστασης

Το θεατρικό έργο «Δυο Πορτοκάλια για τα Χριστούγεννα», σε κείμενο και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μάρκελλου, που παρουσιάζεται στο θέατρο Εν Αθήναις, αφηγείται την ιστορία τριών ανθρώπων που προσπαθούν να συμφιλιωθούν με τις τραυματικές αναμνήσεις τους από το καθεστώς του Νικολάε Τσαουσέσκου. Μέσα από προσωπικές και πολιτικές αναζητήσεις, το έργο εστιάζει στις συνέπειες της δικτατορίας και την ανατροπή του καθεστώτος, καθώς και στις ενοχές και τα ανοιχτά τραύματα που άφησε αυτή η εποχή στις ζωές των χαρακτήρων

Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μάρκελλος και η ηθοποιός Ελένη Στεργίου, ιδρυτικά μέλη των This Famous Tiny Circus theater group, ταξίδεψαν με τον συνεργάτη τους Πέτρο Μακρή στο Βουκουρέστι και κατέγραψαν, στην κάμερα και στο χαρτί, μαρτυρίες πολιτών που έζησαν τις στερήσεις, τον φόβο, την ανασφάλεια και την λογοκρισία του καθεστώτος Τσαουσέσκου. Οι συγκλονιστικές αφηγήσεις τους έγιναν το έδαφος για να γεννηθεί το τέταρτο θεατρικό έργο του Κωνσταντίνου Μάρκελλου, το οποίο, όπως και τα τρία προηγούμενα, ακροβατεί ανάμεσα στο ιστορικό ντοκουμέντο και την μυθοπλασία.

• Κριτική Κάτια Σωτηρίου
• Φωτογραφίες Ελπίδα Μουμουλίδου

Το «Δύο Πορτοκάλια τα Χριστούγεννα» είναι ένα θεατρικό έργο που εκτυλίσσεται με φόντο το στοιχειωμένο σκηνικό του καθεστώτος Τσαουσέσκου στη Ρουμανία, μια εποχή που χαρακτηρίζεται από καταπιεστικό ολοκληρωτισμό και κοινωνική απελπισία. Ο θεατρικός συγγραφέας υφαίνει επιδέξια μια αφήγηση που είναι συγκλονιστική χρησιμοποιώντας τα στοιχεία – ντοκουμέντα για να διερευνήσει το αδάμαστο πνεύμα των ατόμων που αγωνίζονται να περιηγηθούν στη ζωή λίγα χρόνια μετά από ένα κατασταλτικό πολιτικό σύστημα.

Η αφήγηση διαπλέκεται με ανατροπές, προσφέροντας κριτική για τις κοινωνικές και ατομικές πληγές που άφησε το καθεστώς, αλλά και το πώς ο καθένας αντιμετωπίζει την προσωπική του αλήθεια και ευθύνη απέναντι στην Ιστορία. Το έργο σκιαγραφεί τις ζωές του Βλαντ, ενός άνδρα που τραυματίστηκε κατά την πτώση του καθεστώτος, του Λουτσιάν, διευθυντή ενός εκδοτικού οίκου με σκοτεινό παρελθόν, και της Αντρία, που αναζητά απαντήσεις για το ρόλο των γονιών της σε αυτήν την εποχή.

Στην καρδιά του, το έργο επικεντρώνεται σε μια μικρή ομάδα χαρακτήρων των οποίων οι ζωές διασταυρώνονται, ο καθένας επιβαρυμένος από το βάρος των συνθηκών του αλλά ενωμένος στην αναζήτησή του για ελευθερία και ταυτότητα. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών των χαρακτήρων είναι πλούσιες σε ένταση, απεικονίζοντας τον παραλογισμό της ύπαρξης σε ένα καθεστώς που καταπνίγει την ατομικότητα.

Ο τίτλος «δύο πορτοκάλια για τα Χριστούγεννα» (το “Δωρο” της Ελενας Τσαουσέσκου στο λαό της κάθε Χριστούγεννα..) παρουσιάζονται ως σύμβολο ελπίδας μέσα στη σκοτεινιά που τυλίγει τους χαρακτήρες. Σε έναν κόσμο όπου οι βασικές ανάγκες είναι σπάνιες, τα πορτοκάλια γίνονται μια πολυπόθητη σπανιότητα, εμβληματική των μικρών χαρών που συντηρούσαν την επιθυμία για ζωή σε μια χώρα που ζούσε την καταστολή της επιθυμίας. Η παρουσία τους ταλαντεύεται μεταξύ ενός κυριολεκτικού αντικειμένου επιθυμίας και μιας μεταφορικής αναπαράστασης του φόβου και της απόγνωσης.

Η παράσταση προσεγγίζει την πολιτική διαχείριση της μνήμης και τη σύγκρουση ιδιωτικού και δημόσιου βίου με αιχμηρότητα και διαχρονική επίκαιρη ματιά. Στην εποχή μας, εποχή που ο ιμπεριαλισμός τρομοκρατεί λαούς, εξαπολύει πολέμους ρημάζοντας χώρες, επαναφέρει παλιά εθνοτικά προβλήματα, υποκινεί περιφερειακές διεκδικήσεις και συγκρούσεις μειονοτήτων, επιβάλει εξουσίες ώστε να προωθήσουν το δικό του «διαίρει και βασίλευε», τα δικά του σχέδια και συμφέροντα σε χώρες και αγορές, το επί δεκαετίες ξεχασμένο είδος του «θεάτρου ντοκουμέντο» επανακάμπτει όλο και περισσότερο, ως ανάγκη των ανθρώπων του θεάτρου να προβληματιστούν, να δουν και να πουν τους φόβους που γεννά αυτή η πραγματικότητα, πραγματικότητα που απειλεί όλο και περισσότερους λαούς.

Η παράσταση

Το ιστορικό πλαίσιο της εποχής Τσαουσέσκου είναι αναπόσπαστο στοιχείο για την κατανόηση των βαθύτερων θεμάτων του έργου. Οι καταπιεστικές πολιτικές του καθεστώτος κατέπνιξαν την ελευθερία έκφρασης και την ατομικότητα. Αυτός ο φόβος, η καχυποψία ανάγκασαν τους Ρουμάνους να διχαστούν, αποκτώντας μια δημόσια και μια ιδιωτική προσωπικότητα. Χώροι που συχνά θεωρούνται ιδιωτικοί, όπως το σπίτι ή ακόμα και το μπάνιο, δεν ήταν ιδιωτικοί. Υπό τη διαρκή απειλή της παρακολούθησης, οι συμπεριφορές μεταβλήθηκαν και οι σκέψεις σπανίως εκφράζονταν μεγαλόφωνα. Αντιθέτως, κρατούσαν ολόκληρο τον πληθυσμό φυλακισμένο σ’ ένα εσωτερικό νοητικό τοπίο, καταπιέζοντας τον ψυχισμό του.

Ο χώρος της πεζογραφίας, παρέχει πια πλαίσιο ασφαλές (της μυθοπλασίας) για την αφήγηση του τραύματος. Το εξαιρετικό κείμενο που έγραψε ο Κωνσταντίνος Μάρκελλος  χρησιμεύει ως μια οδυνηρή κριτική του ολοκληρωτισμού. Οι αγώνες των χαρακτήρων είναι ένας καθρέφτης που αντικατοπτρίζει την ευρύτερη ανθρώπινη εμπειρία, ξεπερνώντας το συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο για να απηχήσει στο σύγχρονο κοινό που παλεύει με τις δικές του μορφές καταπίεσης, και τις δικές του συλλογικές – και μη – ενοχές.

Καθάρια, αλλά και συγκινητική, με το δραματικό μέτρο και την αλήθεια της, η σκηνοθεσία του Μάρκελλου αντανακλά τα συναισθήματα του για όσα βίωσαν οι άνθρωποι της εποχής του Τσαουσέσκου, τη σε βάθος ρεαλιστική, ηθογραφική και κοινωνική «ανάγνωσή» του, την προσεκτική καθοδήγησή του για μια λεπτοδουλεμένη – σε κοινωνιολογική, ιδεολογική, χαρακτηρολογική και ψυχογραφική βάση – ερμηνεία των ρόλων. Η σκηνική δράση τοποθετείται σε τρεις χώρους, το σπίτι του Λουτσιάν και της Άντρια, ένα παγκάκι στο δρόμο που γίνεται τόπος συνάντησης και εξομολογήσεων, και το γραφείο του Λουτσιάν, σε μια εύστοχη και λειτουργική σκηνική δομή (Αρετή Μουστάκα).

Ο Ανδρέας Νάτσιος ερμηνεύει το Βλάντ, που φέρει στο σώμα του δυο σφαίρες από το βράδυ της πτώσης του καθεστώτος. Συγκινητικός, ανθρώπινος στην ερμηνεία του, μεταφέρει στη σκηνή έναν υπαρκτό ήρωα, ώριμο και σοφό μέσα από τον αγώνα για επιβίωση, μέσα από τη ζωή και τις απώλειες που του επιβλήθηκαν. Ο Βλαντ στο έργο αποτελεί τον καταλύτη για την αποκάλυψη των προσωπικών ιστοριών των ηρώων, αλλά ταυτόχρονα φέρνει στο προσκήνιο και τη σημασία των προσωπικών τραυμάτων, του παρελθόντος και του παρόντος χρόνου, κομίζοντας μια προσωπικότητα ενδεδυμένη με μια βαθιά ανθρώπινη, συμπονετική ματιά.

Ο Γιώργος Παπαπαύλου στην πλήρη ωριμότητά του, τέλειος κάτοχος των εκφραστικών μέσων του, στο ρόλο του Λουτσιάν αποκαλύπτει την ευρύτητα του ταλέντου του, τη βαθύτατη εσωτερικότητά του, την μεγάλη νατουραλιστική υποκριτική του ικανότητα. Σε έναν μονόλογο ποταμό στο δεύτερο μέρος, που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και αυτοτελές κείμενο, περιγράφει με κάθε κύτταρο του σώματος του τα γεγονότα που καθόρισαν την μετέπειτα πορεία του, το δάνειο της ταυτότητας του. Το πρόσωπο του πάλλεται από ένταση, το σώμα του κυρτώνεται και συρρικνώνεται, το ηχόχρωμα της φωνής του αλλάζει για να μεταφέρει τους διαλόγους του μικρού του εαυτού με τους γονείς του μέσα σε συνθήκες προδοσίας και υποταγής. Είναι μια εξαιρετική ερμηνευτικά στιγμή για τον ηθοποιό.

Η Ελένη Στεργίου στο ρόλο της Άντρια , αποτυπώνει στην ερμηνεία της την ανασφάλεια και την αγωνία της ηρωίδας της. Με ευαισθησία και εσωτερική δύναμη, ενσαρκώνει την πάλη της πολιτικής επιστήμονα που αναζητά απαντήσεις, αποκαλύπτοντας επώδυνες αλήθειες για τους γονείς της. Μια δυνατή ερμηνεία που συγκινεί αλλά και που καταδεικνύει και τη βαθιά αγάπη της ηθοποιού για την ηρωίδα της.

Στο σύνολο της είναι μια παράσταση ντοκουμέντο, για τα ανθρώπινα ψυχολογικά δράματα , για τα ηττημένα οράματα και τραύματα που σημάδεψαν μια γενιά, αλλά κυρίως για την ανάγκη ελευθερίας και ταυτότητας. Μια παράσταση που έρχεται σε μια ταραγμένη εποχή, εν μέσω πολέμων και αμφισβητήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να μας θυμίσει την αναγκαιότητας διασφάλισης της δημοκρατίας, της ατομικότητας και της ελευθερίας. Είναι μια παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κείμενο-Σκηνοθεσία: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ
Μουσική-Ηχητικός Σχεδιασμός: ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΥΣΙΚΟΣ
Σχεδιασμός Φωτισμών: ΑΡΓΥΡΗΣ ΘΕΟΣ
Σκηνικά-Κοστούμια: ΑΡΕΤΗ ΜΟΥΣΤΑΚΑ
Αφίσα: VALERIA ISAEVA
Βίντεο-Trailer: ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΚΡΗΣ

ΠΑΙΖΟΥΝ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΑΤΣΙΟΣ (Βλαντ)
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΠΑΥΛΟΥ (Λουτσιάν)
ΕΛΕΝΗ ΣΤΕΡΓΙΟΥ (Αντρία)

Στον ρόλο της Ιρίνα, ακούστηκε η φωνή της ΤΖΕΝΗΣ ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ
Φιλική Συμμετοχή, στον ρόλο της Φοιτήτριας ΣΟΦΙΑ ΦΑΡΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Πού: Θέατρο ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, Ιάκχου 19, Γκάζι, Στάση Μετρό Κεραμεικός
Πότε: Από 30/10/2024
Παραστάσεις: Τετάρτη στις 20.00 & Πέμπτη στις 21.00