Τα «Παγώνια» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, ένα έργο γραμμένο το 2022 που μιλά για το σήμερα με χιούμορ, αγωνία κι ανατροπές, ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Τάσου Πυργιέρη από τις 22 Φεβρουαρίου στην κεντρική σκηνή του Bios.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες Ελπίδα Μουμουλίδου
Δύο επίδοξοι ηθοποιοί, ο Παναγιώτης και η Φανή, ζευγάρι στην πραγματική ζωή, έκαναν πρόσφατα επαγγελματική συμφωνία για να πρωταγωνιστήσουν μαζί σε τηλεοπτική σειρά, ερμηνεύοντας ένα ζευγάρι και στην οθόνη. Ανυπόμονοι και ενθουσιώδεις για αυτή τη νέα ευκαιρία, ανυπομονούν να ξεκινήσουν αυτό το επόμενο κεφάλαιο στην καριέρα τους. Ο Μπίλυ, μουσικός, στον οποίο ανήκει και το σπίτι,
εργάζεται ως οδηγός σε φορτηγά, μεταφέροντας φορτία αγνώστου προελεύσεως και ειδών. Όλα θα ανατραπούν μια νύχτα που ο Μπίλυ θα αντιληφθεί πως το φορτίο του είναι γυναίκες και ανήλικα αγόρια και συμμετέχει σε κύκλωμα trafficking. Με την άφιξη του συγκάτοικού τους, του Μπίλι, ο οποίος είναι και ο φίλος τους, αλλά και μέχρι τώρα ο οικονομικός τους υποστηρικτής, συμβαίνει μια σημαντική μεταμόρφωση, που οδηγεί και τα τρία άτομα να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τον εαυτό τους αλλά και τις κοινωνικές και ηθικές τους υποχρεώσεις.
Η λογοτεχνική σύνθεση της Στέλλας Ζαφειροπούλου εμβαθύνει σε βαθιές κοινωνικές και υπαρξιακές αναζητήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότιη συγγραφέας έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα δραματική προσέγγιση, ενσωματώνοντας πολλές ανατροπές πλοκής και εκπλήξεις. Επιπρόσθετα, η Ζαφειροπούλου εξισορροπεί επιδέξια στοιχεία κωμωδίας και δράματος με εξαιρετική τέχνη, παρουσιάζοντας έτσι ένα κείμενο σημαντικής δραματικής και παραστατικής αξίας.
Το κείμενο διακρίνεται για το παράξενο, ρεαλιστικό βλέμμα στις σχέσεις των ανθρώπων και στη διαρκή ταλάντωσή τους μεταξύ της παράλογης πραγματικότητας και της λογικής των ψυχικών τραυμάτων, σ’ έναν κόσμο όπου οι επιθυμίες, τα όνειρα, οι φόβοι, αποκτούν «πραγματική» διάσταση μέσα από μια πολύ δύσκολη συνθήκη. Οι τρεις ήρωες, καλλιτέχνες, δύο ηθοποιοί και ένας μουσικός,
αναζητούν τη τύχη τους, αναζητούν μια καλύτερη ζωή, προσπαθούν να βρούν τον τρόπο να ζούν μόνο μέσα από την τέχνη τους.
Τα Παγώνια, σκηνοθετημένα από τον Τάσο Πυργιέρη είναι μια παράσταση ουσιώδους, κοινωνικής και ανθρώπινης αλήθειας, και σαφούς σκηνοθετικής «ανάγνωσης» της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας – της δραματουργίας εκείνης, που έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο, με οξεία κριτική και ρεαλιστική οπτική, ανατομεί την κοινωνική πραγματικότητα και τις αντανακλάσεις, σωστότερα τις πολύμορφες και πολύπλευρες συνέπειές της στο άτομο. Ιδιαίτερα τον άνθρωπο των πιο αδύναμων τάξεων, των στερημένων, ευάλωτων, ανασφαλών, των γεμάτων όμως όνειρα και ελπίδες, αλλά και συχνά χωρίς ή με λανθάνουσα κοινωνική συνείδηση ανθρώπων, που αναζητώντας διέξοδο στα αδιέξοδά τους μπορεί να μετατραπούν μισοσυνειδητά -μισοασυνείδητα ακόμα και σε θύτες δικών τους ανθρώπων.
Οι χαρακτήρες του έργου είναι σωστά δομημένοι και ο θεατής παίρνει με τρόπο όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζεται για να φτιάξει το ψυχολογικό προφίλ του καθενός. Είναι άνθρωποι με ελαττώματα όπως όλοι μας, όμως το κίνητρο των πράξεων τους πηγάζει από τη βαθύτερη ανάγκη που έχουν για επιτυχία και καταξίωση, και εν μέρει για τις επίπλαστες ανάγκες τις οποίες δημιουργεί το καταναλωτικό σύστημα μέσα στο οποίο ζουν.
Ο Τάσος Πυργιέρης στη σκηνοθεσία του κατανόησε απόλυτα τα ηθικά διλήμματα του κειμένου και έστησε μια παράσταση αναδεικνύοντας στο έπακρο τις διαφορετικές οπτικές των ηρώων. Έδωσε ελευθερία στους ηθοποιούς του να προσεγγίσουν σφαιρικά τους ήρωές τους, αποφεύγοντας την επιδερμική επαφή με την αλήθεια τους, που θα υπονόμευε τη σοβαρότητα του κειμένου. Κατά συνέπεια έφτιαξε μια παράσταση ουσίας, με κλιμακωτές εντάσεις που μας κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον και μας προβλημάτισε με παραγωγικό τρόπο. προσανατολίζεται στην ανάδειξη της ουσίας του έργου δίχως να το υπερφορτώνει με άστοχα ευρήματα ή σκηνοθετικές υπερβολές που θα στόμωναν ενδεχομένως τα βέλη του κεντρικού μοτίβου, που αφορά ξεκάθαρα στις συνέπειες των επιλογών, στην ηθική και την κοινωνική συνείδηση. Θα θέλαμε να υπήρχε μεγαλύτερη ένταση στην απειλή της Μαφίας (ίσως είναι το μόνο κομμάτι στο οποίο το έργο χάνει σε δραματουργική και σκηνοθετική συνέπεια), έτσι ώστε να μπορέσουμε να νιώσουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια την αγωνία των ηρώων για το μέλλον τους.
Ωστόσο στο σύνολο της σκηνοθετικής προσέγγισης, ο Τάσος Πυργιέρης με μεγάλη ενσυναίσθηση και ευαισθησία κατορθώνει να περάσει με κάθε λεπτομέρεια όλο το σκεπτικό της συγγραφής του έργου δημιουργώντας έτσι μια παράσταση με εύστοχη και ισορροπημένη ροή, και στοχαστικό βλέμμα, που κατάφερε να επικοινωνήσει την απειλή της ματαίωσης των ονείρων με αμεσότητα και απλότητα στους θεατές. Προς την κατεύθυνση αυτή συνηγορεί σαφώς και η μινιμαλιστική σκηνογραφία που επιμελήθηκε η Ελίνα Δράκου, και οι φωτισμοί της Στέβης Κουτσοθανάση.
Η σκηνή, η οποία βρίσκεται σε απόσταση “ανάσας” από τους θεατές, δημιουργεί μια επιδραστική ατμόσφαιρα στο κοινό που παύει να είναι απλός παρατηρητής και νοιώθει καθόλη τη διάρκεια του έργου σαν να βρίσκεται μέσα στο σαλόνι του σπιτιού όπου διαδραματίζονται όλες οι σκηνές. Μέσα στην αποπνικτική ατμόσφαιρα, οι ήρωες εκρήγνυνται από τα προσωπικά τους αδιέξοδα. Ματαιωμένα όνειρα, εγκλωβισμένες επιθυμίες, στείρες πεποιθήσεις και στερεότυπα, συνθέτουν την καθημερινότητα των ηρώων που φαίνεται από καιρό πως έχουν φτάσει σε τέλμα. Έτσι στα «Παγώνια» η ρεαλιστική συνθήκη υπονομεύεται από μια απειλή απτή αλλά και αόριστη ταυτόχρονα, καθώς με την είσοδο του Μπίλυ, ξεκινούν οι ανατροπές και η αυξανόμενη ένταση σε μια συνθήκη όπου όλα κρίνονται από τις ερμηνείες των τριών ηθοποιών.
Ο Γιώργος Παπαπαύλου με την έξοχη ποικιλία εκφραστικών μέσων και ερμηνευτικών διαθέσεων του, επενδύει στον έλεγχο των εσωτερικών και εξωτερικών εκρήξεων και δεν μένει στην επιφανειακή σκληρότητα του ρόλου του. Ενώ σε πρώτο επίπεδο ο ήρωας του χαρακτηρίζεται από κυνισμό, ο Γιώργος Παπαπαύλου με αφοπλιστική άνεση, εκφραστικότητα και επιδεξιότητα κατορθώνει να μας τραβήξει στο δεύτερο επίπεδο, να νιώσουμε την αγωνία του ανθρώπου που έχει δουλέψει, έχει προσπαθήσει, έχει φτάσει να αγγίξει το όνειρο του, και ένας εξωτερικός παράγοντας απειλεί να τινάξει στον αέρα κάθε όνειρο, κάθε προσπάθεια, ωθώντας τον σε μια μάλλον αντικοινωνική, αντι-ηθική αντίδραση.
Στο ρόλο της Φανής η Φιόνα Γεωργιάδου, διατήρησε σε υψηλό επίπεδο την ερμηνεία της, μετρώντας τις ψυχολογικές διακυμάνσεις της ηρωίδας της, και αποδίδοντας τις με ισορροπία και ευλυγισία. Ο ρόλος της είναι καταλυτικός για την προσέγγιση της αλήθειας, και είναι η μόνη που δεν τάσσεται απόλυτα υπέρ της μιας ή της άλλης απόφασης εξαρχής, γεγονός που αποδίδεται εύστοχα από τη Φιόνα Γεωργιάδου.
Έξοχος ο Πέτρος Σκαρμέας έπαιξε με δυναμισμό και ενέργεια, δίνοντάς μας έναν πλήρως αποδομημένο ηθικά ήρωα, ο οποίος, ενώ αρχικά δηλώνει την άγνοια του για το φορτίο του, εντούτοις έχει κάνει μια συνειδητή επιλογή, για να χρηματοδοτήσει τα δικά του όνειρα. Και έρχεται η στιγμή που «βλέπει» μπροστά του αυτό που «γνώριζε» και ο ηθικός του κόσμος καταρρέει, παρασύροντας και τους πιο κοντινούς του ανθρώπους. Με την περιγραφικότητα και την κατάλληλη αξιοποίηση των υποκριτικών κωδίκων του, ο Πέτρος Σκαρμέας μορφοποιεί την αντιφατικότητα του λόγου και της πράξης του.
Στο σύνολο της είναι μια παράσταση που μεταφέρει ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο από τη Στέλλα Ζαφειροπούλου, και καταφέρνει να κάνει το θεατή συμμέτοχο σε μια σειρά δύσκολων αποφάσεων, αλλά και να υψώσει έναν ιδιότυπο καθρέπτη απέναντι του, θέτοντας το απλό ερώτημα: τι απόφαση θα έπαιρνες εσύ; Μια παράσταση με άρτιες ερμηνείες και πολύ ενδιαφέροντα ηθικά διλήμματα που αξίζει να δείτε.
Σκηνοθεσία: Τάσος Πυργιέρης
Σκηνικά/κοστούμια: Ελίνα Δράκου
Σχεδιασμός φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση
Μουσική επιμέλεια: Νίκος Τσαούσης
Βοηθός σκηνοθέτη: Γεωργία Προκοπίου
Βοηθός σκηνογράφου: Στέφανος Σιμιτσής
Φροντιστήριο: Βασιλική Τσιλιγκρού
Νομικός σύμβουλος: Δημήτρης Καλογεχαιρέτης
Κατασκευή Σκηνικού: Διονύσης Ισλάμ
Ζωγράφος Σκηνικού: Γιάννης Αθανασιάδης
Make up- hair: Ηλίας Μπερτσάτος
Εμφανίζονται με αλφαβητική σειρά: Φιόνα Γεωργιάδη, Γιώργος Παπαπαύλου, Πέτρος Σκαρμέας
Παραγωγή: BOILING POINT