To VAULT Theatre Plus παρουσιάζει στο Θέατρο Έν Άθήναις την παράσταση «Η Τουρκομερίτισσα» (βασισμένη στη ζωή της Μαρίκας Νίνου), σε κείμενο – σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά, με την Ελένη Ουζουνίδου στον ομώνυμο ρόλο. Από την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου έως το Σάββατο 27 Ιανουαρίου. Η Τουρκομερίτισσα διακρίθηκε στον 41ο λογοτεχνικό διαγωνισμό της ΠΕΛ και βρέθηκε στα 8 καλύτερα θεατρικά έργα της χρονιάς, παίρνοντας έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Η παράσταση παίχτηκε για λίγες μόνο ημέρες στο τέλος της άνοιξης και επανέρχεται αυτή τη φορά στο Θέατρο Εν Αθήναις.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Αποκλειστικές Φωτογραφίες για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
- Ημερομηνία Δημοσίευσης 10/12/2023
Η Μαρίκα Νίνου και ο Τζίμης Μάρκου συναντιούνται ξανά στην θρυλική ταβέρνα «Τζίμης ο Χονδρός» και μαζί ξεδιπλώνουν την μυθιστορηματική ζωή της Τουρκομερίτισσας που έγραψε ιστορία στο ελληνικό τραγούδι. Η σκηνή μετατρέπεται σε ταβέρνα και οι θεατές σε θαμώνες και μάρτυρες των σημαντικότερων γεγονότων και των άγνωστων πτυχών της τραγικής ζωής της τραγουδίστριας.
Η Μαρίκα Νίνου, αρμενικής καταγωγής, γεννήθηκε το 1922 πάνω στο πλοίο Ευαγγελίστρια που μετέφερε την οικογένειά της και άλλους Αρμένιους πρόσφυγες από τη Σμύρνη στον Πειραιά. Το πραγματικό της όνομα ήταν Ευαγγελία Αταμιάν. Τραγικά, πέθανε το 1957 σε νεαρή ηλικία 35 ετών. Μετά την ολοκλήρωση του Εμφυλίου Πολέμου, η Ελλάδα βρέθηκε να παλεύει με ζητήματα πολιτιστικής ταυτότητας και να αναζητά παρηγοριά. Στο πλαίσιο αυτό, η Μαρίκα Νίνου αναδείχθηκε ως μια από τις σπάνιες γυναίκες ερμηνεύτριες που επιβλήθηκαν με τόλμη στον παραδοσιακά ανδροκρατούμενο χώρο της ρεμπέτικης μουσικής. Μέσα στα επτά χρόνια της καριέρας της ως λαϊκής τραγουδίστριας, η Νίνου πρόλαβε όχι μόνο να συνεργαστεί με σπουδαίους συνθέτες και να πει αξέχαστα τραγούδια -από τα “Καβουράκια” και την “Ταμπακιέρα” μέχρι το “Τί σήμερα τί αύριο τί τώρα” – αλλά και να δημιουργήσει έναν ολόκληρο μύθο γύρω από την ερμηνευτική ικανότητα και τη μνημειώδη σκηνική της παρουσία, που ήταν πρωτόγνωρη για τα δεδομένα του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού της εποχής. Συνολικά η Μαρίκα Νίνου ηχογράφησε 174 τραγούδια σε δίσκους 78 στροφών, από τα οποία το ένα τρίτο ανήκει στον Τσιτσάνη και τα υπόλοιπα σε είκοσι άλλους δημιουργούς. Στα 119 από αυτά τραγουδάει πρώτη φωνή και στα 55 δεύτερη. Επίσης, άφησε εννιά τραγούδια του Τσιτσάνη, ηχογραφημένα το καλοκαίρι του 1954 στην αίθουσα «Παρνασσός» από γαλλικό συνεργείο, και εντεκα σε ζωντανή ηχογράφηση του Τζίμη του Χοντρού το 1955.
Όπως έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις: “Η Μαρίκα Νίνου, με την περιπετειώδη της ζωή, τους εραστές της, με τις βαθιές, προσωπικές καταστροφές της, σηματοδοτεί τη μετάβαση της ελληνικής λαϊκής μουσικής σε μια νέα φάση. Ατμοσφαιρική, μυθώδης, ερωτική, ερμηνεύτρια τραγουδιών που σημαδεύουν για πάντα τη νεοελληνική εποποιΐα, στην ταβέρνα του Τζίμυ, δεκαετίες πριν, διαμορφώνει ένα ολόκληρο μουσικό ρεύμα που αργότερα θα αναγνωριστεί ως μια συνιστώσα της γνήσιας, σχεδόν καταφατικής φύσης που χαρακτηρίζει αυτόν τον μεσογειακό, ανατολίτικο κόσμο”.
Η Νίνου ήταν μια έντονη προσωπικότητα που πάλεψε ένθερμα και αποφασιστικά ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, προκειμένου να πετύχει, θριαμβεύοντας τελικά παρά το συντομευμένο χρονικό πλαίσιο της ζωής της. Η ιστορία της, και το κείμενο χρησιμεύει ως απόδειξη της λανθάνουσας δύναμης που μπορεί να κρύψει ένα άτομο, καθώς και ως απόδειξη της ικανότητας των γυναικών να υπερέχουν ανάμεσα στις επικρατούσες προκαταλήψεις εκείνης της εποχής. Ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή της Νίνου, και φυσικά στην παράσταση, έχει ο θυελλώδης έρωτας της με τον Βασίλη Τσιτσάνη, ο οποίος μετουσίωνε τη ζωή, τα πάθη, τους τσακωμούς σε αξέχαστες μουσικές επιτυχίες. Αυτή ακριβώς η επαγγελματική και μη σχέση απέκτησε μυθικές διαστάσεις, όρισε έναν καινούργιο κώδικα επικοινωνίας ανάμεσα στους δυο καλλιτέχνες, και διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό το σκηνικό των κοσμικών κέντρων της εποχής και των κανόνων του παιχνιδιού στο πάλκο. «Τί σήμερα τί αύριο τί τώρα» θα ηχογραφήσει η Μαρίκα Νίνου πριν τον οριστικό χωρισμό από τον Βασίλη Τσιτσάνη.
Η παράσταση
Όλα τα παραπάνω, o Δημήτρης Καρατζιάς τα μορφοποιεί με σεβασμό στο πρόσωπο και την ιστορία της Νίνου, τοποθετώντας την παράσταση στο λιτό αλλά γεμάτο μνήμες σκηνικό της Κικής Μαυρίδου, που μας μεταφέρει στο μαγαζί του Τζίμη του Χοντρού .Η παράσταση που έστησε ο Δημήτρης Καρατζιάς κινείται σε δυο βασικούς άξονες, παράλληλα. Από τη μία πλευρά η σύντομη ζωή της ερμηνεύτριας Μαρίκας Νίνου, ο ρόλος του Τσιτσάνη στην επαγγελματική και προσωπική της ζωή, ενδιάμεσα, οι σχέσεις οι οποίες διαμορφώνονται στο μουσικό στερέωμα της μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής κοινωνικής πραγματικότητας. Τσιτσάνης, Χιώτης, Γεωργακοπούλου, Παπαϊωάννου, Μπέλλου και άλλα σπουδαία ονόματα της μουσικής ζωής του τόπου και του ρεμπέτικου τραγουδιού ειδικότερα, ξεδιπλώνονται ενώπιον μας με τρόπο άμεσο και επιμελημένο.
Από την άλλη πλευρά, το κείμενο μας τοποθετεί στην εποχή, στα γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής και τον ξεριζωμό των Ελλήνων απ’ τις πατρογονικές τους εστίες, την προσφυγιά, τον ερχομό τους και την πάλη τους στις γειτονιές της Αθήνας, τις κοινωνικές μεταβολές του μεσοπολέμου έως την έλευση του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και τα εμφύλια πάθη και μετεμφυλιακά χρόνια έως τον θάνατό της Νίνου στα 1957. Και έχει τον τρόπο να μεταφέρει στην παράσταση την ατμόσφαιρα και την ιδιοσυγκρασία των ρεμπετών με τα εμβόλιμα τραγούδια της Νίνου, δεμένα άρρηκτα με τη ζωή της – η Ελένη Ουζουνίδου έχει και εξαιρετική φωνή να θυμίσουμε.
Το κείμενο – κράμα πρωτοπρόσωπου, και εξομολογητικού αφηγηματικού λόγου, συμπυκνώνει τα κύρια στοιχεία της ζωής, της καριέρας, του χαρακτήρα, των συναισθημάτων, συμπεριφορικών και γλωσσικών συνηθειών, ιδεών, παθών, λαθών και της τραγικής απώλειας της Νίνου. Το έργο γραμμένο και σκηνοθετημένο από το Δημήτρη Καρατζιά με απλότητα, καλομετρημένη δραματικότητα και αισθαντικότητα «ευλογείται» από το σοφό, και σπουδαίο υποκριτικό τάλαντο της Ελένης Ουζουνίδου, η οποία γίνεται η σάρκα, το αίμα, η ανάσα, η φωνή, ο λόγος της Νίνου. Πληθωρική, με μαεστρική διαχείριση της απαιτούμενης ενέργειας , κυρίως όμως ανθρώπινη και χωμάτινη, με απόλυτη φυσικότητα, και βαθιά τρυφερότητα η ερμηνεία της, που αναμφισβήτητα εγγράφεται στις σπουδαίες στιγμές της Ουζουνίδου στο θέατρο. Είναι πράγμα σπάνιο ένας ηθοποιός να ερμηνεύει ένα ρόλο με τόση αμεσότητα, τόσο από καρδιάς.
Πλάι της, με στιβαρή και δυναμική εκφραστικότητα, λιγομίλητος και σοβαρός, ο Δημήτρης Καρατζιάς στο ρόλο του Τζίμη του Χοντρού, αναλαμβάνει το ρόλο της αφήγησης και της χρονικής τοποθέτησης των γεγονότων.
Στο σύνολο της είναι μια παράσταση συγκινητική, που σκιαγραφεί με τρυφερότητα αλλά και αλήθεια την πολυτάραχη ζωή της Νίνου, και που καταγράφει βασικά στιγμιότυπα της ρεμπέτικης ιστορίας. Να τη δείτε, τόσο για το πολύ ωραίο κείμενο του Δημήτρη Καρατζιά, όσο και για την έξοχα ανθρώπινη και ζεστή ερμηνεία της Ελένης Ουζουνίδου.
Συγγραφέας /Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Πρωτότυπη μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Σκηνικό: Κική Μαυρίδου
Κοστούμια: Μιχάλης Σδούγκος
Σχεδιασμός φωτισμών : Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Αφίσα παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς
Πρόγραμμα παράστασης / κείμενο: Εκδόσεις Αιγόκερως
Βοηθός Σκηνοθέτη: Δήμητρα Κολλά
Διεύθυνση Παραγωγής: Δήμητρα Γεωργοπούλου
Επικοινωνία / Προώθηση παράστασης: Νταίζη Λεμπέση
Παραγωγή: VAULT Theatre Plus