Το θέατρο Σταθμός παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το τελευταίο έργο του Μάρτιν Σέρμαν, «Όπως πάει το ποτάμι», που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές σε Αγγλία και Αμερική, σε μετάφραση του Αντώνη Πέρη και σκηνοθεσία του Γιάννη Λεοντάρη.
Ο Μπο, ένας Αμερικανός πιανίστας που ζει στο Λονδίνο, γνωρίζει τον Ρούφους, έναν εκκεντρικό νεαρό δικηγόρο, στην αυγή της επανάστασης των γνωριμιών στο Διαδίκτυο. Μετά από μια ζωή που τον οδήγησε στην απογοήτευση και τον πόνο για το χαμό των αγαπημένων του, ο Μπο είναι αποφασισμένος να κρατήσει χαμηλά τις προσδοκίες του με τον Ρούφους. Αλλά ο Ρούφους προέρχεται από μια νέα γενιά ομοφυλόφιλων ανδρών που πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι δικαίωμά τους, και αυτό που ο Μπο υπέθεσε ότι θα ήταν απλώς μια σύντομη γνωριμία εξελίσσεται σε μια από τις πιο καθοριστικές σχέσεις της ζωής του.
Όπως γράφει ο σκηνοθέτης, η παράσταση είναι “Ένα παράδοξο στοίχημα: να χωρέσεις σε ένα θεατρικό έργο δωματίου μία επική αφήγηση και μία ερωτική εξομολόγηση. Αυτό καταφέρνει με δεξιοτεχνία, χιούμορ και τρυφερότητα ο Μάρτιν Σέρμαν στο «Όπως πάει το ποτάμι», το πιο πρόσφατο και πιο προσωπικό από τα έργα του. Από τη μία, η «εποποιία» των διεκδικήσεων της gay κοινότητας για σεβασμό στη διαφορετικότητα και ίσα δικαιώματα. Από την άλλη, η τρυφερή όσο και σπαρακτική εξομολόγηση για τη φθορά του γήρατος και τον ερωτικό πόθο. Μια ιστορική αναδρομή με συνταρακτικά ντοκουμέντα μέσα από τη θυελλώδη ερωτική ιστορία δύο ανδρών με μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ τους, η οποία εκτυλίσσεται εξολοκλήρου στο καθιστικό του κοινού τους σπιτιού κατά τη διάρκεια δεκατεσσάρων χρόνων.”
Το παρελθόν, για τον Μπο, είναι «το παρελθόν», ενώ για το νέο αγόρι του, «το παρελθόν είναι σέξι». Χάρη στον ρομαντικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ο Ρούφους τις προηγούμενες εμπειρίες του Μπο – αρχίζει ακόμη και να δημιουργεί ένα βιντεοσκοπημένο απομνημόνευμά τους – το έργο του Sherman γίνεται ένα flipbook με σκηνές από τη σχέση τους που διανθίζεται με μια ιστορία της ζωής των ομοφυλόφιλων ανδρών στην Αμερική και τη Βρετανία.
Ενώ το “Όπως πάει το ποτάμι” ασχολείται έντονα με τον ρομαντισμό μεταξύ των γενεών, το έργο επενδύεται εξίσου με τις τεράστιες αλλαγές που έχουν διαμορφώσει τη ζωή των ομοφυλοφίλων τα τελευταία πενήντα χρόνια. Ο Μπό προέρχεται από μια γενιά όπου ο γκέι ρομαντισμός ήταν ταμπού και στους συγκινητικούς μονόλογούς του στην κάμερα περιγράφει μια εποχή όπου η αγάπη φαινόταν αδύνατη και η κοινωνική αποδοχή ήταν ακόμα ένα μακρινό όνειρο. Σε αντίθεση με τον Μπό, ο Ρούφους διερευνά το γάμο και την ανατροφή των παιδιών. Αυτές οι πιθανότητες διέφευγαν από τον Μπό όλη του τη ζωή, και το έργο αφιερώνει χρόνο στη σκέψη του Μπό και ακόμη και στην άρνηση αυτών των θεσμών.
Η παράσταση
Ο Γιάννης Λεοντάρης συντονίστηκε άψογα με το κείμενο, κατάφερε να κρατήσει το ρυθμό σε υψηλά επίπεδα, και να μετατρέψει τη συγκινητική ιστορία που διηγείται, σε ένα στιβαρό και γενναιόδωρο σε συναίσθημα δράμα. Γενναιόδωρο απέναντι στην πληθώρα των γεγονότων που καταφέρνει να χωρέσει αβίαστα στην παράσταση του, όσο και απέναντι στη ζωηρή σκιαγράφηση των χαρακτήρων. Αξιοποιώντας τόσο τη θεατρική, όσο και την κινηματογραφική φόρμα το έργο διατηρεί μια ζωντάνια και δεν γίνεται ποτέ διδακτικό. Έτσι δεν είναι απλά μια περιγραφή μιας σχέσης, ούτε μια διάλεξη περί ζωής – είναι μια πολύ πραγματική – και συχνά γλυκιά – εικόνα μιας ζωής. Στην πραγματικότητα, πολλές από τις καλύτερες στιγμές συμβαίνουν όταν ο Sherman χτυπά τις καθολικά επώδυνες στιγμές των σχέσεων, λιγότερο τα μεγάλα πράγματα, περισσότερο την ποίηση των μικρών τραγωδιών. Το έργο διακρίνεται για την αίσθηση δραματικής οικονομίας, με μικρές αποκαλύψεις, ανατροπές, με πειστικούς διαλόγους και σωστή διαγραφή των βασικών χαρακτήρων. Το σημαντικότερο στοιχείο όμως του έργου, που υπηρέτησε απόλυτα η σκηνοθεσία, με σωστές παύσεις αλλά και επιταχύνσεις, ήταν η τρυφερότητα και η συγκίνηση.
Η παράσταση ευτυχεί σε μια ειλικρινή και γεμάτη κομψότητα ερμηνεία από τον Περικλή Μουστάκη, με εξυπνάδα και γοητεία που είναι απόλυτα σαγηνευτική. Ο Μουστάκης αποτυπώνει υπέροχα έναν χαρακτήρα που έχει βιώσει μερικά από τα πιο ταραχώδη και σπαραχτικά σημεία της πρόσφατης ιστορίας. Ανακαλύπτουμε ότι ο Μπο έχασε τραγικά δύο συντρόφους – έναν από εμπρησμό και έναν άλλο από την επιδημία του AIDS. Ο Μπο πάλεψε σε έναν κόσμο που δεν τον καλωσόρισε, αλλά επέμεινε. Είναι μια έξοχη ερμηνεία, ειδικά στους στοιχειωτικούς του μονολόγους, και κυρίως στην ευλογία του που μιλάει για το παρελθόν – τις χαρές και τις λύπες του – ενώ τελικά αγκαλιάζει ένα πιο ελπιδοφόρο και ευγενικό μέλλον.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης στο ρόλο του διπολικού Ρούφους καταφέρνει να μετατρέψει την αδεξιότητα του ήρωα του σε υποκριτική γοητεία, και μεγαλώνει κατά τη διάρκεια της παράστασης μαζί με τον Ρούφους ώστε να παρουσιάσει τη σταδιακή ωρίμανση του χαρακτήρα του από έναν προβληματικό νεαρό ενήλικα σε αυτόν ενός ώριμου άνδρα έτοιμου για γάμο και πατρότητα
Ο Δημήτρης Ροΐδης έχει μια γοητευτική και συγκινητική παρουσία στην παράσταση – είναι η στιγμή που το κοινό πλέον νιώθει την αισιοδοξία του έργου, αλλά και την κορύφωση της τρυφερότητας του – κλείνοντας όμως με χιούμορ το μάτι στο κοινό.
Απόλυτα λειτουργικό το σκηνικο της Μικαέλας Λιακατά, που μας μεταφέρει στο διαμέρισμα του ζευγαριού – εξαιρετικά τα βίντεο, που αναδεικνύονται σε μεγάλο ατού της παράστασης. Εύστοχοι και οι φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου που εντείνουν τις στιγμές όπου χρειάζεται.
Στο σύνολο της η παράσταση μοιράζεται ακριβοδίκαια ανάμεσα στο πολιτικό και το προσωπικό, το δημόσιο και το ιδιωτικό, το μεγάλο και το μικρό, καταφέρνοντας να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές της ζωής και της ψυχοσύνθεσης των ηρώων και μιας ολόκληρης εποχής μέσα από μια αιθέρια αφήγηση που αποφεύγει δεξιοτεχνικά τις εύκολες χαρακτηρολογίες, τους προφανείς συμβολισμούς και τις πομπώδεις κορώνες, κάνοντας έτσι το έργο έναν ύμνο πάνω στη ζωή, τη σημασία της αλλαγής και την ανάγκη της ελπίδας. Είναι ένα βαθιά ανθρώπινο έργο που αντικατοπτρίζει τους θριάμβους και τις λύπες σε όλη τη διάρκεια του κινήματος για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, γιορτάζοντας και θρηνώντας τα φαντάσματα των ανδρών και των γυναικών που πρωτοστάτησαν για την ισότητα, το γάμο και το δικαίωμα στο όνειρο. Είναι τελικά ένα έργο για την αγάπη, χωρίς χρώματα, φύλα, και περιορισμούς.
Μετάφραση: Αντώνης Πέρης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Λεοντάρης
Σκηνικά-κοστούμια-σχεδιασμός βίντεο: Μικαέλα Λιακατά
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Φωτογραφίες: Νίκος Πανταζάρας
Βοηθός σκηνοθέτη: Κλειώ Παπατζανάκη-Χρυσοβέργη (στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης, σε συνεργασία με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου)
Παραγωγή: Lead – In – Arts A.M.K.E
Eρμηνεύουν: Περικλής Μουστάκης (Μπο), Μάνος Καρατζογιάννης (Ρούφους), Δημήτρης Ροΐδης (Χάρυ)