Είδαμε το Συρανό σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη – Κριτική της Παράστασης

Ο Γιώργος Νανούρης σκηνοθετεί στο θέατρο Αλκυονίς το Συρανό, το έμμετρο ρομαντικό δράμα του Εντμόντ Ροστάν , με τον Μιχάλη Σαράντη στον ομώνυμο ρόλο και την Λένα Παπαληγούρα στον ρόλο της Ρωξάνης.

• Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
• Ημερομηνία Δημοσίευσης 21/12/2023

Ο Συρανό είναι ένα έργο του ύστερου γαλλικού ρομαντισμού, γραμμένο κατά παραγγελία και σύμφωνα με την ματαιοδοξία του δημοφιλούς ηθοποιού της εποχής, Κονστάν Κοκλέν. Κι ενώ η συγγραφή κατά παραγγελία και οι πρωταγωνιστικές απαιτήσεις, συνήθως, αποβαίνουν μοιραίες για την ποιότητα του έργου, ο αριστοτέχνης στον έμμετρο λόγο Ροστάν κατόρθωσε με τη μυθοπλαστική μαστοριά του, την αμεσότητα του λόγου του, το χιούμορ του, και με το πνεύμα του δύσμορφου ήρωά του να γράψει μια ποιητική αλληγορία για τη σχετικότητα της φυσικής ομορφιάς και ασχήμιας, αντιπαραθέτοντας στην ασχήμια το κάλλος, την υπεροχή του πνεύματος, τον αγνό έρωτα, τον αλτρουισμό, τη γενναιότητα, τη φιλία.

Η ευφυία και το κουράγιο είναι τα μόνα όπλα που διαθέτει ο Συρανό, ως σπαθί και ασπίδα απέναντι σε μια αρένα συναισθημάτων και αντίξοων συνθηκών. Οι λεκτικές μονομαχίες, η γλωσσική μάχη απέναντι σε κάθε αντίζηλο και η εσωστρέφεια του «διαφορετικού» ερωτευμένου, θρέφουν την ιστορία ενός παραμυθιού που μεταφέρεται στο θέατρο με μουσική και τραγούδι . Το εμπόδιο του Συρανό για να κατακτήσει την καρδιά της αγαπημένης του Ρωξάνης είναι ο συνάδελφός του, στρατιώτης της φρουράς του Βασιλιά, Κριστιάν, που υπερτερεί σε ομορφιά.

Ο Ροστάν μέσα από το κείμενο του μας θυμίζει ότι αυτό είναι ένα έργο για το επικίνδυνο δέλεαρ της γλώσσας: την ικανότητά της να μαγεύει και να εξαπατά, αλλά κυρίως ένα έργο για την ανάγκη να δούμε κάτω από την αστραφτερή επιφάνεια. Ειδικά σήμερα που βασιλεύει η ταχύτητα και η εμμονή στην αψεγάδιαστη επιφάνεια των πραγμάτων, έρχεται ο Συρανό και όλα όσα συμβολίζει η προσωπικότητά του, και θέτοντας καίρια ερωτήματα, υμνεί ταυτόχρονα τον πιο αγνό και αιώνιο έρωτα, αλλά και την άνευ όρων αποδοχή της όποιας διαφορετικότητας.

Αυτή η επανάγνωση του έργου του  Ροστάν από το Γιώργο Νανούρη λειτουργεί υπέροχα. Με την καθόλα ευφρόσυνη, καλαίσθητη, ευφάνταστη, παιγνιώδη, γλυκόπικρα χιουμοριστική και πιο εξωστρεφή σκηνοθεσία του ο Νανούρης απαλλάσσει το έργο από το συμβατικό θέαμα. Δεδομένου ότι ο Rostand ξεκίνησε το 1897 για να προσφέρει ένα αντίδοτο στο νατουραλιστικό δράμα, η σκηνοθεσία του Νανούρη μας κάνει να δούμε ένα παλιό έργο με φρέσκα μάτια, και η τρυφερότητα και η αγάπη με την οποία προσεγγίζει το κείμενο και τον βασικό του ήρωα, μετατρέπει την κωμωδία του Rostand σε μελέτη σωματικής και γλωσσικής αυτοεκτίμησης, αλλά και μας απομακρύνει από τη δική μας αμείλικτη πραγματικότητα.

Η πρόκληση της ευθυγράμμισης του γαλλικού στίχου με την ελληνική έμμετρη ομιλία διατηρώντας την αρχική χάρη, την αριστεία και τη δραματική του ποιότητα χωρίς να γίνει άκαμπτη ή να θυσιαστεί το παιχνίδι των λέξεων ήταν αναμφίβολα ένα δύσκολο εγχείρημα. Ωστόσο, ο Στρατής Πασχάλης το καταφέρνει με μια οξυδερκή μετάφραση που αποπνέει αυθεντικότητα και ζωντάνια, λειτουργώντας ουσιαστικά ως σκηνοθετικό βοήθημα. Ο Γιώργος Νανούρης ενστερνίζεται προσεκτικά τις ρυθμικές πτυχές της μετάφρασης και ενορχηστρώνει επιδέξια μια άρτια δομημένη παραγωγή, με υποβλητική αισθητική: οι ερμηνευτές παίζουν με το σκιόφως της δράσης, κινούνται μέσα στο αφαιρετικό σκηνικό: ένας φωτισμένος πύργος του Άιφελ, μερικά καθίσματα θεάτρου – που εξυπηρετούν και την ¨θέατρο μέσα στο θέατρο» προσέγγιση, ένας βράχος και ένα παγκάκι. Η σκηνή όπου ο Christian γίνεται το φερέφωνο για τους αυτοσχέδιους ερωτικούς στίχους του Cyrano, παίζεται κανονικά με τη Roxane σε ένα φεγγαρόλουστο μπαλκόνι. Εδώ, η Ρωξάνη είναι ανεβασμένη  σε μια φωτισμένη σκάλα αναδεικνύοντας την ειρωνική θλίψη της κατάστασης, είναι όμως και η πιο συναισθηματικά φορτισμένη, ρομαντική  σκηνή της παράστασης.

Για μια ακόμα φορά ο Νανούρης αποδεικνύει ότι για να κάνεις θέατρο χρειάζεσαι ελάχιστα σκηνικά, αλλά μεγάλη καρδιά και αγάπη. Και αυτά βγαίνουν αβίαστα στην παράσταση του.  Πήρε τον καμβά μιας τραγικής κωμωδίας και τη δούλεψε στη λεπτομέρειά της. Εκμεταλλεύτηκε και την τελευταία σπίθα του κειμένου, κρατώντας καλές ισορροπίες ανάμεσα στον αμφιρρέποντα μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας καμβά της ιστορίας, έστησε τους μαγικούς φωτισμούς του και δήλωσε με την σκηνοθεσία του εμφατικά ότι σε περίπτωση που κάποιος ψάχνει την απάντηση σε ό,τι πιο όμορφο μπορεί να συμβεί, πέρα από κάθε είδους προκαταλήψεις και ταμπού, τότε αυτή είναι μόνο μία: η αγάπη.

Εκτός από την εξαιρετική σκηνοθεσία η παράσταση ευτυχεί σε μια εκπληκτική ερμηνεία από το Μιχάλη Σαράντη.

Σπάνια βλέπουμε έναν ερμηνευτή να κινείται με τόσο τρομακτική ένταση, όπως Μιχάλης Σαράντης, ο οποίος σκιρτάει πάνω στη σκηνή, με μια έντονα σαγηνευτική ερμηνεία, μεταβαίνοντας από την ανθρωποκτονική οργή σε μια οργιώδη κωμικότητα μέσα σε δευτερόλεπτα.  Ακροβατεί μαεστρικά στο μεταίχμιο του υψηλού και του κωμικού, προσφέροντας γρήγορους διαλόγους και δυναμική σωματικότητα σε ένα αξέχαστο ρεσιτάλ υποκριτικής. Με την ειλικρίνεια της ερμηνείας του ενσαρκώνει το αρχέτυπο μιας τραγικής φιγούρας, που κατακλύζεται από τη συνήθη απομόνωση που βιώνουν τέτοιοι ήρωες. Στον χαρακτήρα του, η τρυφερότητα και η γλυκύτητα συνενώνονται με το θράσος και το πνεύμα, μετριάζοντας την επιθετικότητά του και τις συχνές εναλλαγές του λόγου του, επιτυγχάνοντας έτσι διαρκώς μια ποιητική ισορροπία.

Η Λένα Παπαληγούρα φέρνει στη σκηνή τη γοητεία της Ρωξάνης, με παιγνιώδη απλότητα και αμεσότητα, αλλά και μεγάλη φυσικότητα στον, δύσκολο, έμμετρο λόγο, διατηρώντας ζωηρή την ερμηνευτική της πλαστικότητα.  Ο  Ιάσονας Παπαματθαίου, στιβαρός και όσο πρέπει άκαμπτος στο ρόλο του Κριστιάν, αμήχανος στον ερωτικό λόγο, αλλά με την αναγκαία ορμητικότητα όμως όταν πρόκειται για τη μάχη.

Ο Νικόλας Χανακούλας στο ρόλο του Ντε Γκις είναι εξαιρετικός στο κωμικό στοιχείο του, προσφέροντας μερικές από τις πιο χαρακτηριστικά χιουμοριστικές στιγμές της παράστασης,  ενσαρκώνοντας όμως έναν ισχυρό, ζωντανό χαρακτήρα με μοχθηρά, κυρίαρχα συναισθήματα.

Ξεχωρίζει επίσης ο νεαρός Γιώργος Φασουλάς, που ερμηνεύει απολαυστικά τον ατάλαντο ηθοποιό, έναν Γασκώνο και τον «μπράβο» της Ρωξάνης, ενώ εξίσου χαρισματικοί είναι οι Κωνσταντίνος Γιουρνάς, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Χρήστος Πούλος Ρένεσης.

Η οργάνωση του χώρου είναι συνεπής με τα προτάγματα της σκηνοθεσίας: Λίγα μέσα, αφαιρετική αισθητική, λιτές χρωματικές επιλογές, ενήλικη παιδικότητα και μοντέρνα ενδυματολογικά ψήγματα λειτουργούν ισορροπημένα. Η μουσική που συνέθεσε ο Βάιος Πράπας, με τη ζωντανή εκτέλεση από τον Αθηνόδωρο Καρκαφίρη λειτουργεί συμπληρωματικά σε κάποιες σκηνές, αλλά ντύνει με τις κωμικές της νότες κάποιες από τις πιο αστείες στιγμές της παράστασης.

Στο σύνολο της είναι μια ποιητική παράσταση, ένα παραμύθι ενηλίκων τρυφερό και σαγηνευτικό, εξωστρεφές αλλά και βαθιά εσωτερικό, με τη σαρωτική ερμηνεία του Μιχάλη Σαράντη. Να τη δείτε οπωσδήποτε.

Συντελεστές

Συγγραφέας: Εντμόν Ροστάν
Μετάφραση– Διασκευή: Στρατής Πασχάλης
Η διασκευή έγινε με την συνεργασία του Γιώργου Νανούρη για τις ανάγκες της συγκεκριμένης παράστασης
Σκηνοθεσία- Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης
Πρωταγωνιστούν: Μιχάλης Σαράντης, Λένα Παπαληγούρα, Ιάσονας Παπαματθαίου, Νικόλας Χανακούλας, Κωνσταντίνος Γιουρνάς, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Χρήστος Πούλος Ρένεσης, Γιώργος Φασουλάς
Μουσική: Βάιος Πράπας
Μουσικός επί σκηνής: Αθηνόδωρος Καρκαφίρης
Σκηνογραφία: Γιώργος Νανούρης
Ενδυματολογική επιμέλεια: Τζίνα Ηλιοπούλου, Λίνα Σταυροπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Νικήτα Ηλιοπούλου
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Φωτογραφίες αφίσας: Παναγιώτης Μάλλιαρης
Γραφιστική επιμέλεια: Μαύρα Γίδια
Παραγωγή: Το Θέατρο
Επικοινωνία: We R Press, City Owls

Παραστάσεις: Τετάρτη 19:00, Πέμπτη 20:00, Παρασκευή 21:00 Σάββατο 18:00 & 21:00 Κυριακή 18:00