Το έργο του Γερμανού συγγραφέα Φέρντιναντ φον Σίραχ “ Terror “ έχοντας γνωρίσει τεράστια επιτυχία σε εβδομήντα και πλέον σκηνές στην Ευρώπη και την Αμερική, παρουσιάζεται για τέταρτη σεζόν και δεύτερη χρονιά στο θέατρο Βασιλάκου_ Μαριάννα Τόλη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, μετάφραση Ευαγγελίας A. Νάνου και διασκευή Μιρέλλας Παπαοικονόμου.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες Ελπίδα Μουμουλίδου
- Ημερομηνία 10/11/2024
Το θεατρικό έργο “Terror” του φον Σίραχ είναι ένα έντονα διαδραστικό και νομικά φορτισμένο δράμα που θέτει το κοινό στο επίκεντρο μιας ηθικής και δικαστικής απόφασης, καθιστώντας τον κάτι περισσότερο από θεατή: τον μετατρέπει σε ένορκο. Η παράσταση φέρνει στην επιφάνεια το βαθύ ερώτημα περί ηθικής ευθύνης, δικαίου και ατομικών επιλογών όταν η ζωή εκατοντάδων ανθρώπων βρίσκεται στο ζύγι.
Η υπόθεση του έργου περιστρέφεται γύρω από τη δίκη του Γερμανού πιλότου Λαρς Κοχ, ο οποίος καταρρίπτει ένα αεροσκάφος γεμάτο επιβάτες που έχει υποστεί αεροπειρατεία, για να αποτρέψει μια μεγαλύτερη τραγωδία – την πρόσκρουσή του σε ένα κατάμεστο γήπεδο ποδοσφαίρου με 70000 θεατές. Η δίκη αυτή εγείρει ερωτήματα για τα όρια της αυτοθυσίας, την υποχρέωση προς τη ζωή και το ποιοι είναι οι αποδεκτοί τρόποι να την υπερασπιστεί κανείς. Σε έναν καταιγιστικό ρυθμό, το κοινό καλείται να πάρει θέση, να αποδώσει ετυμηγορία και να αμφισβητήσει ή όχι την ορθότητα της απόφασης του Κοχ. Το έργο υφαίνει περίπλοκα τις κοινωνικές προεκτάσεις, εξετάζοντας ιδιαίτερα τη συλλογική αντίληψη σε σενάρια ζωής και θανάτου. Οι ενέργειες του Κοχ προκαλούν συζητήσεις για τον ρόλο της εξουσίας, την ευθύνη του στρατού στην προστασία των πολιτών και το βάρος της προσωπικής ευθύνης σε ακραίες καταστάσεις. Η αίθουσα του δικαστηρίου χρησιμεύει ως μικρογραφία της κοινωνίας, αντανακλώντας τις διαφορετικές απόψεις που προκύπτουν όταν οι ζωές κρέμονται στην ισορροπία. Τα επιχειρήματα κάθε χαρακτήρα αποκαλύπτουν την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης – φόβο, θυμό, συμπόνια και το ένστικτο για αυτοσυντήρηση.
Το Terror έχει απήχηση και σε σύγχρονα θέματα που ξεπερνούν τη συγκεκριμένη πλοκή του. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από παγκόσμια τρομοκρατία και ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια, το έργο υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιμετωπίζει τις ηθικές συνέπειες της βίας που επικυρώνεται από το κράτος. Όταν κάποιος βρίσκεται αντιμέτωπος με την πιθανότητα καταστροφικών απωλειών ζωών, πόσο μακριά πρέπει να φτάσει κανείς για να προστατεύσει τους πολλούς; Το έργο του Von Schirach αναγκάζει το κοινό να συλλογιστεί τις συχνά ασαφείς γραμμές μεταξύ ηρωισμού και εγκληματικότητας, εγείροντας καίρια ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο του δικαστικού συστήματος στην εκδίκαση τέτοιων ηθικών διλημμάτων.
Ο Φέρντιναντ φον Σίραχ παρουσιάζει με ευρηματικό τρόπο τα αντίθετα επιχειρήματα που αφορούν την αξία της ανθρώπινης ζωής και τη νομική δικαιοσύνη. Τα διλήμματα που προκύπτουν από το έργο έχουν τις ρίζες τους σε πραγματικά ηθικά ζητήματα και ανοίγουν το δρόμο για έντονες συζητήσεις. Αυτό καθιστά το “Terror” ένα από τα πιο επίκαιρα και προκλητικά έργα του σύγχρονου θεάτρου. Το σενάριο της παράστασης εστιάζει στο ηθικό και φιλοσοφικό δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι ένορκοι. Θέτει διάφορα υποθετικά αποτελέσματα που θα μπορούσαν να είχαν συμβεί αν το αεροπλάνο είχε αφεθεί να συνεχίσει την πτήση του, με βάση τα διάφορα στοιχεία που ανακύπτουν και τις ενέργειες που πιθανόν θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί.
Η σκηνοθεσία του Γιώργου Οικονόμου αποδίδει με ακρίβεια τη δικαστική διαδικασία, δημιουργώντας μια αυθεντική ατμόσφαιρα, γεμάτη ένταση και ευθύνη. Οι θεατές αισθάνονται ότι βρίσκονται μέσα σε μια πραγματική δικαστική αίθουσα, καθώς οι δικηγόροι, οι μάρτυρες και ο κατηγορούμενος εκθέτουν τις απόψεις τους. Η απόφαση που καλούνται να πάρουν οι θεατές-«ένορκοι» εντείνει το αίσθημα ότι ολόκληρη η σκηνή είναι ένας καθρέφτης των δύσκολων ηθικών διλημμάτων που συναντά η κοινωνία. Καθώς το έργο φτάνει στο αποκορύφωμά του, το κοινό έρχεται αντιμέτωπο με έναν μοναδικό μηχανισμό: καλείται να ψηφίσει για την ενοχή ή την αθωότητα του Κοχ. Αν μη τι άλλο, το δίλημμα είναι προσεκτικά κατασκευασμένο, διαμορφωμένο ώστε να βρίσκεται σε τέλεια ισορροπία. Αποτελεί ένα διασκεδαστικό πείραμα σκέψης, ένα παιχνίδι λογικής ή ένα σεμινάριο ηθικής.
Οι ερμηνείες των ηθοποιών αποδίδουν με αξιοσημείωτη ένταση και βάθος το ηθικό και φιλοσοφικό δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες, με καθέναν από τους πρωταγωνιστές να καταφέρνει να εμβαθύνει στον ψυχισμό του χαρακτήρα του και να συνεισφέρει στην καλλιέργεια μιας έντονης, ατμοσφαιρικής αίσθησης συγκρούσεων και αντιφάσεων.
Η Θεοδώρα Σιάρκου ως Εισαγγελέας ενσαρκώνει τις άκαμπτες δομές του νόμου με σκληρή πεποίθηση, προβάλλοντας επιχειρήματα που αμφισβητούν τις προκαταλήψεις του κοινού περί δικαιοσύνης. Προβάλλει αδιάψευστα επιχειρήματα ότι ο πιλότος Koch είναι ένοχος για τη δολοφονία 164 επιβατών και μελών πληρώματος της αεροπορικής πτήσης. Κάθε της φράση είναι γεμάτη απόλυτη βεβαιότητα και απόφαση, χαρακτηριστικά που ενισχύουν την ένταση της πλοκής και προετοιμάζουν το έδαφος για την επόμενη φάση της αναμέτρησης στο δικαστήριο. Το γεγονός ότι η ηθοποιός καταφέρνει να συνδυάσει την ψυχρότητα της κατηγορίας με την ανθρώπινη πλευρά του χαρακτήρα της δημιουργεί μια πολύπλοκη και ενδιαφέρουσα προσωπικότητα.
Ο Νίκος Ορφανός στο ρόλο του Προέδρου συνδυάζει την αίσθηση της αυστηρότητας με μια διακριτική ανθρώπινη διάσταση. Ο πρόεδρος είναι ο ρυθμιστής της διαδικασίας, και η ερμηνεία του ηθοποιού αποτυπώνει την ισχυρή παρουσία του, η οποία είναι απαραίτητη για να διατηρηθεί η τάξη και η αξιοπρέπεια του δικαστηρίου, ενώ ταυτόχρονα καλείται να προεδρεύσει σε ένα από τα πιο ηθικά φορτισμένα δικαστικά συμβάντα.Η ερμηνεία του χαρακτηρίζεται από ψυχραιμία και νηφαλιότητα, με τον ηθοποιό να αποδίδει έναν πρόεδρο που, ενώ διατηρεί αυστηρή στάση, αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα της υπόθεσης και τις ηθικές επιπτώσεις της.
Η ερμηνεία του Λάζαρου Βαρτάνη που υποδύεται τον Κοχ είναι βαθιά και ειλικρινής, οδηγώντας το κοινό σε μία συναισθηματική κατανόηση των κινήτρων του. Η ερμηνεία του είναι υποδειγματική καθώς καταφέρνει να εκφράσει τη συναισθηματική φόρτιση του Κοχ, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με την κατηγορία του φόνου 164 ανθρώπων, χωρίς ποτέ να αρνηθεί τις κατηγορίες. Ο ηθοποιός αποδίδει την αίσθηση της ενοχής και της συντριβής του πιλότου με ήπιες αλλά ισχυρές εκφράσεις, καταφέρνοντας να κρατήσει τον θεατή σε εγρήγορση για το τι πραγματικά συμβαίνει στην ψυχολογία του χαρακτήρα του.
Η ερμηνεία του Δημήτρη Λιόλιου ως συνηγόρου υπεράσπισης προσθέτει επίπεδα πολυπλοκότητας στην αφήγηση. Με ένα μείγμα ενσυναίσθησης, χιούμορ και σκληρής υπεράσπισης, ο Λιόλιος περιηγείται με δεξιοτεχνία τη δυναμική της αίθουσας του δικαστηρίου, παρουσιάζοντας τις πράξεις του Κοχ ως αναγκαίο κακό σε έναν όλο και πιο επικίνδυνο κόσμο. Το συναισθηματικό βάθος που φέρνει ο χαρακτήρας, ιδιαίτερα σε στιγμές που το διακύβευμα είναι υψηλότερο έχουν ως στόχο στο κοινό.
Ο Βασίλειος Μπατσακούτσας ως εκπρόσωπος της Διοίκησης της Πολεμικής Αεροπορίας, Christian Lauterbach εμμένει στην επίσημη γραμμή στα στοιχεία του για την παροχή τεχνικών και επιχειρησιακών λεπτομερειών. Η ερμηνεία του είναι ήρεμη και συναισθηματικά προσγειωμένη, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει τη σημασία της μαρτυρίας του για την υπεράσπιση του Κοχ. Μέσα από τις λεπτές εκφράσεις του και την αίσθηση της αμφιβολίας που δημιουργεί, ενσαρκώνει την ηθική πολυπλοκότητα της υπόθεσης.
Η Μαρία Νεφέλη Δούκα είναι το πρόσωπο των οικογενειών που έχασαν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο. Τόσο ευγενική όσο και ταπεινή, η αγωνία και η θλίψη της είναι σιωπηλά εμφανείς.
Καθώς οι χαρακτήρες παλεύουν με τη βαρύτητα των επιλογών τους, ο ψυχολογικός χώρος που δημιουργεί ο μινιμαλιστικός σκηνικός σχεδιασμός (Χριστίνα Ντεκούλη) ενισχύει τις συγκρούσεις, και η στρατηγική χρήση του φωτισμού ( Κατερίνα Μαραγκουδάκη) συνδράμει για να δημιουργηθεί μια εμπειρία που αναγκάζει το κοινό να αντιμετωπίσει τις πεποιθήσεις του σχετικά με τη δικαιοσύνη, την ευθύνη και την ανθρώπινη κατάσταση.
Συνολικά, το “Terror” είναι ένα θεατρικό έργο που δεν αρκείται στο να ψυχαγωγήσει το κοινό, αλλά το προκαλεί να αναμετρηθεί με ερωτήματα που δεν έχουν εύκολες απαντήσεις. Η εμπειρία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, και οι εντάσεις, τόσο εντός όσο και εκτός της σκηνής, διαρκούν πολύ μετά το τέλος της παράστασης. Ένα έργο που αξίζει να παρακολουθήσετε και να συζητήσετε, για τα ηθικά διλήμματα που προκαλεί.
ΔΙΑΝΟΜΗ
Πρόεδρος: Νίκος Ορφανός
Εισαγγελέας: Θεοδώρα Σιάρκου
Κατηγορούμενος: Λάζαρος Βαρτάνης
Συνήγορος: Δημήτρης Λιόλιος
Μάρτυρας κατηγορίας: Μαρία-Νεφέλη Δούκα
Μάρτυρας υπεράσπισης: Βασίλειος Μπατσακούτσας
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Ευαγγελία A.Νάνου
Διασκευή: Μιρέλλα Παπαοικονόμου
Σκηνοθεσία: Γιώργος Οικονόμου
Σκηνικά: Χριστίνα Ντεκούλη
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Sound desing : Γιώργος Οικονόμου-Βασίλης Κορρές
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αντώνης Αντωνάκος
Visual identity: Saint of Athens
Παραγωγή: ART AND ETHER ΜΙΚΕ