Κριτική Κάτια Σωτηρίου
Η παράσταση « Η Μητέρα του Σκύλου» του Σταύρου Τσακίρη επιστρέφει για δεύτερη χρονιά στο Σύγχρονο Θέατρο της οδού Ευμολπιδών.
Το ομώνυμο μυθιστόρημα του Παύλου Μάτεσι πρωτοκυκλοφόρησε το 1990 και σημείωσε τεράστια επιτυχία τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, καθώς έχει μεταφρασθεί και κυκλοφορήσει σε περισσότερες από τριάντα χώρες.
Η ηρωίδα του έργου είναι η Ρουμπίνη Μέσκαρη, με καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Ραραού, μια γυναίκα που αφηγείται τη ζωή της, μέσα από τη δική της ματιά, με τη φαντασία της, την ανάγκη της για αγάπη και καταξίωση, την ταραγμένη της πραγματικότητα. Μέσα από τους μονολόγους της Ραραού, ο Μάτεσις αποτυπώνει με εξαίσια αφηγηματική ακρίβεια την ιστορία της χώρας, αλλά και τις επιπτώσεις που έχουν στον ανθρώπινο ψυχισμό οι πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες, μέσα από σκληρό ρεαλισμό και πολλές φορές κυνισμό για το ανθρώπινο είδος. Σκιαγραφεί τις πολιτικές συνθήκες της χώρας που πάλεψε για να επιζήσει μέσα στην ανέχεια, ιδωμένες μέσα από τη ματιά των αδύναμων και των ανθρώπων που έπρεπε να υπομείνουν τις συνέπειες των επιλογών άλλων.
“Η Ραραού είναι για μένα η πιο συγκλονιστική, η πιο αριστοτεχνικά δομημένη γυναίκα ηρωίδα σε μυθιστόρημα που έχω διαβάσει. Μία αντι-ηρωίδα χαμηλής νοημοσύνης, αλλά υψηλής συναισθηματικής φόρτισης, δοσμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε το σχεδόν γκροτέσκο και κωμικό της πρόσωπο να δημιουργεί θλίψη και σφίξιμο στο στομάχι”, γράφει ο Αλεξίου στο Bookstand.
Σύμφωνα με το σκηνοθέτη Σταύρο Τσακίρη, η παράσταση δεν είναι εξομολόγηση, ούτε αφήγηση. Δεν είναι ένα παιχνίδι-θέατρο, ούτε θέατρο μέσα στο θέατρο. Είναι μια διαθλασμένη παρακολούθηση της πραγματικότητας, όπως την αντιλαμβάνεται το «ταραγμένο μυαλό» της ηρωίδας. Η Ραραού, απόμαχη ηθοποιός περιοδευόντων θιάσων, είναι μια γυναίκα – σύμβολο του ανθρώπου που δεν σταματά ποτέ να μάχεται.
Η παράσταση
Σε μια τεράστια σκηνή διαδραματίζεται η παράσταση που έστησε ο Στ. Τσακίρης. Τοποθετεί στο επίκεντρο τη Δήμητρα Χατούπη – Ραραού, η οποία βρίσκεται στη σκηνή καθόλη τη διάρκεια του έργου, περιγράφοντας τη ζωή της, παρατηρώντας τη, ζώντας τη. Η μεγάλη σκηνή, καθώς και οι εξώστες περιμετρικά βοηθά στην κίνηση και συνεχή εναλλαγή των σκηνών, ενώ οι φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη συντελούν στο «σκοτάδι» της ιστορίας, δημιουργώντας στο θεατή την αίσθηση ότι ακροβατεί μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, βλέποντας από κοντά τις ζωές των ανθρώπων που παλεύουν με κάθε τρόπο για την επιβίωση.
Η σκηνοθεσία στο σύνολο της είναι πολύ καλή, επιτρέποντας στους ηθοποιούς να ξεδιπλώσουν τις αρετές τους. ίσως όμως το έργο θα έπρεπε στο πρώτο μέρος να είναι πιο σύντομο, και λιγότερο φλύαρο, ενώ κάποιες επιλογές σκηνοθετικές – η γυμνή σκηνή του Ιταλού – είναι περιττές και δε δικαιολογούνται από την ατμόσφαιρα του έργου. Η επιλογή των μαύρων τοίχων εξυπηρετεί την προσέγγιση του «ταξιδιού», της φτώχιας και του απόβλητων του κόσμου αυτού, ωστόσο ίσως κάποια στοιχεία της Ελλάδας του 40 και του 50 να ζέσταιναν λίγο περισσότερο το χώρο, που λόγω μεγέθους επιτρέπει τις πολλαπλές εικόνες. Στα πολύ θετικά του έργου το βίντεο με χωρία από το βιβλίο που τονίζουν την προσωπικότητα της Ραραού.
Οι ερμηνείες του έργου είναι το δυνατό σημείο της παράστασης.
Η Δήμητρα Χατούπη (Ραραού) είναι συγκινητική, καθηλωτική. Οι στιγμές υπερ-δραματικότητας της δεν ξενίζουν, γιατί η ηρωίδα της είναι μια γυναίκα υπερπληθωρική, εκ των πραγμάτων ακραία, με έντονο δραματικό στοιχείο αλλά και σαρκασμό, που ξεφεύγει από τα όρια της τραγωδίας και πελαγοδρομεί ανάμεσα στο ρεαλισμό και τη φαντασία, στα όρια της συναισθηματικής καταρράκωσης. Είναι μια γυναίκα που μέσα στο παραλήρημα της είναι γοητευτική και συμπαθής, μάλλον γιατί κατά βάθος μας είναι τρομερά οικεία: σαν τη χώρα που μονίμως παλεύει, απογοητεύεται, δεν πεθαίνει, αλλά σχεδόν πάντα καυχιέται για «δόξες» παλιές, ως μέσο απόδρασης σε μια άλλη πραγματικότητα. Ίσως στον καλύτερο ρόλο της καριέρας της, η Δήμητρα Χατούπη επάξια παίρνει τόσο θερμό χειροκρότημα.
Η Μαριαλένα Ροζάκη (νεαρή Ραραού) είναι στιβαρή και συνεπής, με τσαγανό και ετοιμότητα για τη μεγάλη σκηνή, ενώ η Μαριλίτα Λαμπροπούλου στο ρόλο της μάνας αποδίδει με περίσσιο συναισθηματισμό το βάρος της ιστορίας και των θυσιών που έπρεπε να κάνει. Η Τζίνη Παπαδοπούλου είναι για μια ακόμα φορά εξαιρετική, ενώ και η Στεφανία Κριεζή είναι μια ιδιαίτερα φωτεινή και εξαίσια παρουσία. Εξαιρετικός επίσης και ο Νίκος Γιαλελής με τη χυδαιότητα που πρέπει στον ήρωα του, ενώ ο Ηλίας Ζερβός είναι ο χαρακτηριστικός ιερέας της επαρχίας.
Πάντα σταθεροί και θετικοί οι Χρήστος Ευθυμίου και Γιάννης Δρίτσας.
Στο σύνολο της η παράσταση είναι μια εμπειρία: ατμοσφαιρική και έντονη, συγκινεί με την βαθιά ελληνικότητα της, και την αισθητική της. Παρά τη μεγάλη της διάρκεια είναι μια από τις παραστάσεις που πρέπει να δει κανείς, γιατί αποδίδει το πνεύμα του πρωτότυπου βιβλίου, χωρίς ωστόσο να χρειάζονται συγκρίσεις μεταξύ των δυο διαφορετικών ειδών τέχνης.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία – Διασκευή: Σταύρος Τσακίρης
Σκηνικά – Κοστούμια: Άγγελος Αγγελή
Δραματολόγος: Δήμητρα Πετροπούλου
Κινησιολογία: Γιάννης Αντωνίου
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Κινησιολογία: Γιάννης Αντωνίου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Έφη Ρευματά
Παραγωγή: Δημήτρης Οικονομίδης
Στο ρόλο της Ραραού: Δήμητρα Χατούπη
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Νίκος Γιαλελής, Γιάννης Δρίτσας, Χρήστος Ευθυμίου, Ηλίας Ζερβός, Στεφανία Κριεζή, Μαριλίτα Λαμπροπούλου, Τζίνη Παπαδοπούλου, Έφη Ρευματά, Μαριαλένα Ροζάκη