Βρεθήκαμε στις πρόβες, και σας παρουσιάζουμε τη φωτογραφική αποτύπωση μιας από τις πιο σημαντικές παραστάσεις που παρουσιάστηκαν πέρσι: Η αγάπη άργησε μια μέρα. Το αριστούργημα της Λιλής Ζωγράφου ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο θέατρο Αργώ, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι.
Σε μια αγροτική περιοχή της Κρήτης τέσσερις γενιές γυναικών της οικογένειας Φτενούδου ζουν κάτω από τη σκιά της πατριαρχικής καταπίεσης. Ξεχνούν τα όνειρα τους, καταπνίγουν τα συναισθήματα τους, υποτάσσονται στην επιταγή του πατέρα. Αλλά και υποτάσσουν… Η μεγαλύτερη κόρη, έπειτα από το θάνατο του πατέρα και της μητέρας της αναλαμβάνει τον ρόλο του εξουσιαστή, προσπαθώντας να ελέγξει της ζωές και την τύχη όλων των αδερφών της. Κάποιες θα υποχωρήσουν, άλλες θα προσπαθήσουν να ξεφύγουν. Ανάμεσα τους η Ερατώ θα είναι αυτή που θα τολμήσει με μια τεράστια δύναμη ψυχής να επιλέξει τον δρόμο της ελευθερίας, να αναζητήσει τον έρωτα, την ανεξαρτησία, την λύτρωση.
Η ζωή στην ελληνική επαρχία, η καταπίεση που «κυνηγά» τα παιδιά, οι παράλογες προκαταλήψεις και η υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας στη σκιά μιας αυστηρά πατριαρχικής κοινωνίας, είναι ζητήματα που ξεγυμνώνονται στην παράσταση. Η αδρανής κοινωνία που επιλέγει να φορά την «πανοπλία» του δήθεν, να κουτσομπολεύει και να λοιδορεί την οποιαδήποτε αδυναμία προβάλλεται μέσα από τη ζωή της οικογένειας Φτενούδου. Η συστημική καταπίεση του φύλου και ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός ως απόπειρα επιβίωσης., η πολυμορφία της Βίας ως μέσον εξασφάλισης της γυναικείας υποταγής, στην κοινωνία, την εργασία, την οικογένεια, στη σιωπή τονίζονται σε κάθε σκηνή, σε κάθε έκφραση.
Οι επιλογές, οι ευθύνες, οι άνθρωποι που ξεχωρίζουν, εκείνοι που θέλουν να ανήκουν στο σύνολο, ο φόβος, η καταπίεση, η αντίδραση στο κατεστημένο· με σωστό ή λάθος τρόπο, δεν έχει τόση σημασία. Σημασία έχει ότι ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ελληνική πραγματικότητα, η οποία είναι πολύ αληθινή, πολύ καθημερινή, και ακόμα καμιά φορά πολύ δίπλα μας.
Η παράσταση του Ένκε Φεζολλάρι τονίζει την απελπισία των αποκαρδιωμένων γυναικών του περασμένου αιώνα, που ενηλικιώνονται μαζί την απομάγευση και καταλήγουν πικρόχολες, απογοητευμένες, γερασμένες πριν την ώρα τους ψυχές.
Η Λιλή Ζωγράφου αποτυπώνει τον έρωτα, τη μητρική αγάπη, τον πόνο και την τυραννία του ανθρώπου από άνθρωπο, τόσο καλά μέσα σε λίγες μόλις σελίδες που κλείνοντας το βιβλίο έχεις αισθανθεί τόσα πολλά συναισθήματα που είναι αδύνατον να τα διαχειριστείς. Ένα βιβλίο αφιερωμένο στην αγάπη αλλά και το μίσος. Στην πολυπόθητη ελευθερία κάθε μορφής αλλά και την ανόητη σκλαβιά. Ένα βιβλίο στον επίλογο του καταρρίπτει το μύθο του «ποτέ δεν είναι αργά» γιατί τελικά «η αγάπη άργησε μια μέρα».
Η ίδια η Λιλή Ζωγράφου είχε γράψει:
“Από τα 23 βιβλία μου είναι εκείνο που με πόνεσε περισσότερο. Θα το έλεγα ερωτικό αν δεν κυριαρχούσε σε αυτό η απάνθρωπη σκληρότητα της πατριαρχικής οικογένειας. Οι βασικοί χαρακτήρες είναι καθωσπρέπει γυναίκες που σπαταλούν τη ζωή τους στις κοινωνικές συμβάσεις και την ερωτική στέρηση.”
Ο Ένκε Φεζολλάρι τονίζει στο σκηνοθετικό του Σημείωμα:
«Ελλάδα, Κρήτη, Αθήνα. Πόλεις, χωριά, αγροτιά. Ο τόπος άλλοτε απάτητος, άλλοτε καρποφόρος. Σώματα εγκλεισμένα. Οι ηθοποιοί, επτά γυναίκες, καλούνται να ενσαρκώσουν ολόκληρο το μυθιστόρημα της Λιλής Ζωγράφου. Ερμηνεύουν τους ήρωες και τα πάθη τους σε ένα αφιλόξενο, τραχύ σκηνικό. Όλες φορούν το ίδιο κοστούμι, αυτό των υπάρξεων τους. Όντα που δραπετεύουν, συγκίνηση και ρεαλισμός συμπληρώνουν αυτό που ονομάζουμε Λογοτεχνία στη σκηνή με άρωμα Ελλάδας. Μιας Ελλάδας των οικουμενικών ιδανικών και αξιών.
Ο έρωτας που ανθίζει στο υπόγειο κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο έρωτας συνυφασμένος όμως με την Ντροπή.
Μια κοινωνία που γεννά Τυραννίες. Σώματα στοιβαγμένα, κρυμμένα στο «υπόγειο». Θηλυκά και Αρσενικά. Πλάσματα που οι ζωές τους δεν τους ανήκουν.
Το έγκλημα του έρωτα, οι καταστροφικές συνέπειες των κλειστών κοινωνιών που ορίζουν την μοίρα σου.
Η προοπτική μιας ευτυχισμένης ζωής που συνθλίβεται όταν εισβάλλουν οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, η βία, η φτώχεια, η στέρηση, ο φθόνος.
Τι σημαίνει ευτυχία;
Όταν χαθεί η σωστή στιγμή, ολόκληρη η πιθανότητα μιας ευτυχισμένης ζωής εξαφανίζεται διαπαντός.
Η σκληρότητα του χρόνου πάνω στους ανθρώπους. Αγάπη-βία-ελευθερία.
Άκαρδος κι άνοστος κόσμος.
Ο λόγος της Ζωγράφου καταγγέλλει οτιδήποτε περιορίζει την ελευθερία του ατόμου, στέκει εμπόδιο στην ανθρώπινη οντότητα , στην αυτοτέλεια και στην αυθυπαρξία του ατόμου. Η άνοδος και η πτώση των ψευδεπίγραφων κοινωνικών συμβάσεων.
Η ιστορία της καταπίεσης των γυναικών στην Ελλάδα και γενικότερα στα Βαλκάνια.
Η σκληρή μοίρα των κατατρεγμένων και καταπιεσμένων γυναικών.
Η Τιμή της οικογένειας που γίνεται τσεκούρι και δίνει άλλοθι στα εγκλήματα.
Τι θα πει Ελευθερία λέει στο κείμενο της και απαντά: « Μα η αθωότητα να μην γνωρίζεις την ασκήμια των ανθρώπων. Μόνο τότε είσαι ελεύθερος»
Ενκε Φεζολλάρι/Καλοκαίρι 2017.
Διαβάστε την κριτική μας , για την περσινή παράσταση εδώ
Από τις 11 Οκτώβρη, στο θέατρο ΑΡΓΩ.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι
Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης
Πρωτότυπη Μουσική: Γιώτα Κοτσέτα
Δραματουργική επεξεργασία: Ναταλί Μηνιώτη
Βοηθός σκηνοθέτη: Δάφνη Λιανάκη
Παίζουν: Αιμιλία Υψηλάντη, Αθηνά Τσιλύρα, Μαρία Καρακίτσου, Βασιλική Διαλυνά, Δάφνη Λιανάκη, Ιωάννα Λέκκα, Μαρία Νεφέλη Δούκα
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες από τις πρόβες για το mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου