Είδαμε το Βαμβακάρη κατά Ξαρχάκο στο Gazarte

Ο Σταύρος Ξαρχάκος παρουσιάζει στο Gazarte αφιέρωμα στον Μάρκο Βαμβακάρη, με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Μιχάλη Μυτακίδη, καθώς και τον Στέλιο Βαμβακαρη στο μπουζούκι.

• Κριτική Κάτια Σωτηρίου
• Αποκλειστικές φωτογραφίες για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου

Ο Σταύρος Ξαρχάκος δεν είναι μόνο ένας λαμπρός συνθέτης, αλλά κυρίως ένας μουσικός  ευφυής ως προς την ανασύνθεση και την αναδιοργάνωση του μουσικού υλικού που διαθέτει η χώρα, ικανός να σπάει το φράγμα της μουσικής τυποποίησης και να αιφνιδιάζει την πραγματικότητα κάθε γενιάς που ψάχνει επίμονα το μουσικό παρελθόν και παρόν της χώρας. Αυτή του την ευφυΐα ανακαλύπτουμε εκ νέου στο Gazarte φέτος, που μετά την υπέροχη συνεργασία του με τη Χαρούλα Αλεξίου στο αφιέρωμα στον Ζαμπέτα, επανέρχεται στον ίδιο χώρο με ένα ακόμα αριστουργηματικό αφιέρωμα στον Βαμβακάρη, αυτή τη φορά με τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Μιχάλη Μυτακίδη, αλλά και τον Στέλιο Βαμβακάρη στο πλευρό του.

Ο Μάρκος Βαμβακάρης, ήταν ο συνθέτης και στιχουργός που διεύρυνε τη θεματολογία του ρεμπέτικου. Η φτώχεια, η κοινωνική αδικία, η μετανάστευση και άλλα κοινωνικά προβλήματα πέρασαν μαζί με άλλη θεματολογία μέσα από τα ρεμπέτικα τραγούδια, που μετά το 1933 κυκλοφόρησαν πλέον σε δίσκους και χωρίς προβλήματα. Όμως ο Ξαρχάκος δε θέλησε απλά να αναπαράξει μια μουσική, αλλά να μιλήσει για το ρεμπέτικο τόσο ως μουσικό είδος όσο και ως στάση ζωής. Γιατί ειδικά στην Ελλάδα η ρεμπέτικη βιοθεωρία καταδικάστηκε στο περιθώριο της ιστορίας, γράφοντας τη δική της παράπλευρη ιστορία. Ο Ξαρχάκος επέμεινε να καταδείξει ότι το ρεμπέτικο δεν είναι μόνο τραγούδι, αλλά μια ολόκληρη σημειολογία ενός άλλου κόσμου, του κόσμου του λούμπεν, που είναι δυνατόν να αποκτήσει επίσημη υπόσταση.

Συνοδευόμενος από μια εξαιρετικά καλοκουρδισμένη 8μελή ορχήστρα και με την συμμετοχή του γιου του Μάρκου Βαμβακάρη, παρουσίασε την κιβωτό που άφησε ο αποκαλούμενος και «πατριάρχης του ρεμπέτικου. Ο λόγος επενδύθηκε με μουσική, η οποία τον συνοδεύει, τον εμπλουτίζει και τον κάνει συναίσθημα, πόνο, βίωμα. Αυτό ήταν προφανές από την έναρξη της βραδιάς, όταν το κοινό άκουγε τον Στέλιο Βαμβακάρη από το δεξί εξώστη να παίζει μόνος του το μπουζούκι του, σημαίνοντας την αρχή μιας βραδιάς γεμάτης συναίσθημα και ιστορία. Στο πρώτο μέρος της βραδιάς ακούστηκαν πολλά από τα πιο γνωστά τραγούδια του Βαμβακάρη, ενώ στο δεύτερο μέρος ο Ξαρχάκος παρουσίασε τα ντουζένια με τον καθαρό ήχο και τα καραντουζένια, τα πιο σκοτεινά κουρδίσματα του μεγάλου ρεμπέτη.

Με την ενορχήστρωση του ο Ξαρχάκος μας πήρε από το χέρι να προσεγγίσουμε το τραγούδι που χαρακτηρίζεται από άμεσο και περιεκτικό στίχο, που περιγράφει καθημερινές στιγμές αλλά και αγωνίες όνειρα, προβληματισμούς πάνω στα ανθρώπινα, στη γέννηση και το τέλος, ακόμα και με μεταφυσική ματιά. Αντίστοιχη ήταν η κατά Ξαρχάκο μελωδία, σε ομορφιά, μέγεθος, απλότητα και αισθητική ώστε να υπογραμμίσει αλλά και να προεκτείνει τον λόγο. Όλα αυτά και άλλα πολλά και ακωδικοποίητα τα συμπύκνωνε στη βραδιά στο μέγιστο βαθμό.

Η Δήμητρα Γαλάνη, με την ηρεμία και την ασφάλεια της μουσικής της παιδείας, υποτάσσει το τεράστιο ταλέντο και την ευρύτητα της φωνής της στο σύνολο, και συμπρωταγωνιστεί, σχεδόν σαν μαθήτρια κι εκείνη, σε ένα ομαδικό αριστουργηματικό αποτέλεσμα. Όμως η δωρική της παρουσία , η μεστή και ώριμη ερμηνεία της , η χαρακτηριστική δύναμη και αισθαντικότητα της φωνής της, που άλλοτε ανακουφίζει την ψυχή κι άλλοτε αφήνει μια απαλή αίσθηση μελαγχολίας, είναι εκεί, στα τραγούδια που απαιτούν πάθος και ένταση.

Ο Μιχάλης Μυτακίδης, αποτέλεσε το εξωστρεφές αντίβαρο του αφιερώματος. Πληθωρικός αφηγητής, δυναμικός ερμηνευτής, καθηλωτικός στην προσέγγιση του αναμφίβολα υπήρξε η αποκάλυψη για όσους δεν τον γνωρίζουν. Ήταν εκείνος που ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό το dark και την αψάδα της μουσικής του Βαμβακάρη κατά Ξαρχάκο, ραπάροντας συχνά, δένοντας το χιπ χοπ που υπηρετεί με το ρεμπέτικο.

Τι μ’ ωφελούν οι άνοιξες (συγκλονιστικά ερμηνευμένο τραγούδι από τη Δήμητρα Γαλάνη) , η Φραγκοσυριανή, Αντιλαλούν οι φυλακές, Χαράματα η ώρα τρεις,: Η λύπη και η ευτυχία, η μουσική ξεσηκώνει τις αισθήσεις και οι στίχοι με τα θλιμμένα λόγια, οι αντιθέσεις και οι αντιφάσεις της ζωής και  της ελληνικής ιστορίας και κοινωνίας, όλα τα μαγικά μπλεγμένα στα τραγούδια αυτά στοιχεία ελληνικότητας και ιστορίας που έκαναν το κοινό να χειροκροτεί και να συνοδεύει τους σπουδαίους ερμηνευτές.

Η δύναμη και η μεστή ενέργεια τούτης της μουσικής βραδιάς, το δέσιμο και η διάθεση της ορχήστρας, και το θερμό κοινό, υπήρξαν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, επιμονής και αφοσίωσης, αλλά και συνισταμένη της συγκεκριμένης υφολογικής επιλογής εκ μέρους των καλλιτεχνών. Είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή κάποιες μουσικολογικές μελέτες – αφηγήσεις ζωής να  μεταφέρουν με τον τρόπο τους την παράδοση, το ρεμπέτικο, τα κλαρίνα, τα νταούλια και τους ζουρνάδες στις μουσικές σκηνές και στους δημόσιους χώρους, επαναπροσδιορίζοντας τη σχέση μας με ό,τι χαρακτηρίζεται ‘παραδοσιακό’, και λαϊκό, ιδωμένο με έναν τρόπο πιο αντικειμενικό μεν, πιο σύνθετο δε.

Το αφιέρωμα στο Βαμβακάρη είναι μια από τις ωραιότερες μουσικές βραδιές για το ρεμπέτικο, με το άρτιο και συναισθηματικό παίξιμο της ορχήστρας να συντελεί στη μέθεξη και την μαγεία της παράστασης, που ήταν γεμάτη από την ρεμπέτικη ιστορία, από τα πάθη και τα παθήματά της, και από αυτή την αβάσταχτη αλήθεια που κατακλύζει την σκηνή.  Η παράσταση πήρε παράταση ως τις 20 Απριλίου. Σπεύσατε.