Τη βία που δεν είναι πάντα ορατή και πολλές φορές κρύβεται πίσω από ανθρώπους υπεράνω πάσης υποψίας και καταστάσεις φαινομενικά ασφαλείς πραγματεύεται το σύγχρονο ελληνικό έργο του Γιάννη Οικονόμου “Πανεπιστήμιο – Ομόνοια”, που σκηνοθετεί ο ίδιος στο θέατρο Άβατον, και που παίζεται από τη Δευτέρα 6 Μαρτίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη, μέχρι 28.3.
- Κριτική Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
- Ημερομηνία δημοσίευσης 17 Μαρτίου 2023
Ένας άνδρας και μια γυναίκα είναι παγιδευμένοι σε ένα βαγόνι της κόκκινης γραμμής του μετρό, λόγω διακοπής ρεύματος. Αυτή η ατυχής στιγμή είναι η αρχή της σχέσης τους. Μέσα στο βαγόνι γνωρίζονται και ερωτεύονται. Στη συνέχεια, όμως, ο άνδρας αποκαλύπτει ένα πρόσωπο χειριστικής και βίαιης συμπεριφοράς. Τότε, η κατάσταση αλλάζει και η γυναίκα καλείται να πάρει μία καθοριστική απόφαση αναδεικνύοντας πως, παρά τις διαφορετικές εκδοχές της, η βίαιη συμπεριφορά πάντα παραμένει μοιραία. Η βία κατά των γυναικών είναι το βασικό θέμα σε πολλά θεατρικά έργα φέτος, και αυτό είναι ίσως ένα σημάδι των καιρών μας – μια και το meetoo ανέδειξε μεν πολλά φαινόμενα, από την άλλη όμως είδαμε και μια ραγδαία αύξηση στις γυναικοκτονίες και τις αυτοκτονίες.
Πυρήνας του έργου είναι ότι το κακό της κοινωνίας έχει τη ρίζα του στο έδαφος που λέγεται σπίτι, ότι το περιβάλλον υποστήριξης πολλές φορές απαρτίζεται από πρόσωπα που ενώ θα έπρεπε να είναι το δίχτυ ασφαλείας μας, στην πραγματικότητα είναι ένα δίχτυ παγίδας. Η κακοποίηση οδηγεί την ηρωίδα του έργου σε οριακές καταστάσεις, όπου πραγματικότητα και φαντασία συγχέονται, καθιστώντας θολό το τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο, τι είναι οικείο και τι ανοίκειο, τι είναι υποφερτό και τι ανυπόφορο. Ο συγγραφέας κινείται μεταξύ ρεαλισμού και ονείρου, αδυσώπητης αλήθειας και φαντασίας, με ύφος ταυτόχρονα ωμό, παιγνιώδες και σκληρό.
Το έργο απομακρύνεται από την παραδοσιακή δομή, με τη σχέση του ζευγαριού να εκτυλίσσεται μη γραμμικά. Είναι ζωηρό και συναρπαστικό ως δραματουργική ροή, ίσως ωστόσο στα πρώτα λεπτά να δημιουργείται μια απορία στο θεατή αναφορικά με την πορεία της ιστορίας και τους πραγματικούς ρόλους των ηρώων. Η αρχική σύγχυση ξεδιαλύνεται σταδιακά, μέχρις ότου η ροή της ιστορίας ολοκληρώνει τον κύκλο της. Αν και το πρώτο έργο του Γιάννη Οικονόμου, με εμφανείς κάποιες δραματουργικές αδυναμίες, εντούτοις είναι μια σημαντική στιγμή καθώς διαφαίνεται μια ικανότητα αποτύπωσης των μικρών στιγμών της ζωής μας, και το πέρασμα τους σε ένα κείμενο που μπορεί να προβληματίσει, να θυμώσει, να προτρέψει, να επηρεάσει.
Τα επεισόδια του έργου καθρεφτίζουν με ρεαλισμό, σουρεαλισμό, ενίοτε χιούμορ και τελικά με αγωνία και μελαγχολία τα φαινόμενα μιας καθημερινής τρέλας που θυτοποιεί και θυματοποιεί όλο και περισσότερους ανθρώπους. Μια νοσηρή κατάσταση βίας και φόβου που νοσοποιεί σιγά – σιγά, με ύπουλο, απροσδιόριστο, διολισθητικό τρόπο πολλές γυναίκες, όλων των ηλικιών.
Αποφεύγοντας τα εύκολα κλισέ, οι διάλογοι έχουν μια σπιρτόζικη διαύγεια και έναν σύγχρονο ρεαλισμό. Και μέσα στη φρίκη του θέματός της η παράσταση, είναι επίσης μια εκλεπτυσμένη εξερεύνηση της παγίδας του έρωτα, καθώς τα σώματα μπορούν να είναι αντικείμενα λαγνείας αλλά και εργαλεία βίας.
Με τη βοήθεια της σκηνοθεσίας αλλά και της πολύ καλής επιμέλειας κίνησης ( Μαργαρίτα Κώστογλου – Φλοριάν Παπά) η παραγωγή μεταφέρει μια έντονη θεατρικότητα όσο προχωρά το έργο, που αφαιρεί επιδέξια κάποιες δραματικές στιγμές της χωρίς ποτέ να μειώνει τον αντίκτυπό τους. Έτσι, υπάρχουν σαφή σημεία χιούμορ και γέλιου που δεν προδιαθέτουν ακριβώς για το τέλος, παρά το γεγονός ότι ο ένας ήρωας κινείται εξαρχής και σταθερά στο μεταίχμιο της ενοχής και της αγωνίας.
Αυτή η λεπτή πολυπλοκότητα συναντάται κυρίως στην υπεραισθαντική ερμηνεία του Λάζαρου Βαρτάνη, ο οποίος έχει μια εξαιρετική ερμηνευτική και σωματική πλαστικότητα, σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος της συναισθηματικής διακύμανσης της παράστασης, και ενσαρκώνει ιδανικά τον ελκυστικό, «διπρόσωπο» θύτη. Εξαιρετικός στην αγωνιώδη αναζήτηση της συντρόφου του, εξαιρετικά γοητευτικός στο επεισόδιο της γνωριμίας τους.
Με εκφραστικές μεταμορφώσεις η Σοφία Νικολοπούλου που ερμηνεύει μια σύγχρονη γυναίκα, που είναι μια έξυπνη, νέα γυναίκα – τίποτα δεν προδιαθέτει τη θυματοποίηση της. Και αυτό είναι και το σημαντικό μήνυμα του έργου: οι γυναίκες θύματα βίας δεν έχουν «ειδικά» χαρακτηριστικά.
Ο Θάνος Παπαθανάσης με έντονο το χιουμοριστικό στοιχείο στην ερμηνεία του, αλλά και τη δυνατότητα εναλλαγής μεταξύ χιούμορ και βίας. Ίσως πιο επιτηδευμένος σε κάποια σημεία, αλλά σε κάθε περίπτωση απόλυτα ενταγμένος στην ερμηνευτική γραμμή της παράστασης.
Η ανεπιτήδευτα καθημερινή γλώσσα, ο σκληρά «άδειος» σκηνικός χώρος(Πέτρος Κρητικός – Ιωάννα Χαλά) και τα απλά σύγχρονα κοστούμια (Μάρα Ανδρέου), η απέριττη, χωρίς άσκοπα ευρήματα, ρεαλιστική σκηνοθεσία (Γιάννης Οικονόμου), η αρμόζουσα μουσική (Harry Huta), μεγεθύνουν τις αρετές του έργου και μειώνουν τις αδυναμίες του.
Το θέατρο από μόνο του δημιουργεί μια κοινότητα και δια μέσου αυτής μια πολιτική πράξη. Πέρα από τον ψυχαγωγικό του χαρακτήρα αποτελεί αφορμή για να σκεφτούμε κάτι που δεν σκεφτήκαμε χθες. Αυτή είναι η ροή της Τέχνης, και αυτή η αναγκαιότητα παραστάσεων σαν το Πανεπιστήμιο – Ομόνοια. Παρά το δύσκολο θέμα της και την παρόρμηση να κοιτάξουμε μακριά της, είναι μια παράσταση εμποτισμένη με λεπτότητα και συμπόνια. Δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις ή παρηγορητικές αναλύσεις, και είναι ακόμη πιο επιδραστική για αυτό.
Συντελεστές
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονόμου
Μουσική: Harry Huta
Σκηνικά: Πέτρος Κρητικός – Ιωάννα Χαλά
Κοστούμια: Μάρα Ανδρέου
Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Κώστογλου – Φλοριάν Παπά
Βοηθός σκηνοθέτης: Δήμητρα Τζιάννη
Υπεύθυνοι επικοινωνίας: Μαριάννα Παπάκη – Νώντας Δουζίνας
Παραγωγή: ONORIO AMKE
Στην παράσταση ακούγεται η φωνή της Αλεξίας Μιχελακάκη
Ερμηνεύουν
Λάζαρος Βαρτάνης
Σοφία Νικολοπούλου
Θάνος Παπαθανάσης