Την εμβληματική κωμωδία του Μποστ «Μαρία Πενταγιώτισσα», παρουσιάζει σε περιορισμένο αριθμό παραστάσεων η 5η ΕΠΟΧΗ σε πανελλαδική περιοδεία το καλοκαίρι του 2019.
Λίγες ημέρες πριν την πρεμιέρα της παράστασης, μπήκαμε στις πρόβες της Μαρίας Πενταγιώτισσας του Μποστ, συνομιλήσαμε με το σκηνοθέτη Μάνο Καρατζογιάννη και τον Χρήστο Χατζηπαναγιώτη και σας παρουσιάζουμε φωτογραφικό υλικό από την προετοιμασία.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Αποκλειστικές φωτογραφίες για το mytheatro : Ελπίδα Μουμουλίδου
Ο Μάνος Καρατζογιάννης μας μίλησε για την επιλογή του έργου και τη συνεργασία με τον Χρήστο Χατζηπαναγιώτη.
“Δουλέψαμε πέρσι με τον Χρήστο Χατζηπαναγιώτη και τη Νένα Μεντή, και φέτος δουλεύω πάλι και με τους δυο, με το Χρήστο στη Μαρία την Πενταγιώτισσα και με τη Νένα στο Φεστιβάλ Αθηνών. Θέλαμε να συνεργαστούμε με τον Θέμη Μουμουλίδη αλλά για κάποιους λόγους δεν ευοδώθηκε το αρχικό σχέδιο, οπότε όταν ο Χρήστος αποφάσισε να συνεργαστεί με το Θέμη, με σκέφτηκαν για να αναλάβω τη σκηνοθεσία του έργου. Διάβασα το κείμενο και κατάλαβα ότι καθώς ήταν γραμμένο το 1982 έπρεπε να προσαρμοστεί στα καθ’ημάς, γιατί είχε μια άλλη επικαιρότητα τότε να σχολιάσει. Ο Μπόστ αμφιβάλλει για τη νέα κοινωνική πραγματικότητα και σαρκάζει τους θεσμούς. Έτσι, προσπάθησα να κρατήσω τα στοιχεία που διέτρεχαν τις δεκαετίες και να προσθέσω πράγματα που μας αφορούν πάρα πολύ σήμερα, όπως η κλιματική αλλαγή, ο νέο φασισμός και η άνοδος του, η κρίση, τα νέα φορολογικά μέτρα, το σύμφωνο συμβίωσης. Το έργο βασίζεται στην ιστορία της ξακουστής Μαρίας Πενταγιώτισσας, που στην ποδιά της σφάζονταν παλικάρια. Υπάρχουν δυο δραματικοί χρόνοι στο κείμενο, σε ζωντανή σύνδεση μεταξύ τους. »
“Είναι ένα έργο σπαρταριστό. Εξάλλου ο Μποστ αποτελεί μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση στα γράμματα: ζωγράφος, σκιτσογράφος, θεατρικός συγγραφέας. Ο ίδιος σε ένα σατιρικό του σημείωμα αυτοσαρκαζόμενος χαρακτήρισε τον εαυτό του Λεονάρντο Ντα Βίντσι της εποχής του.”
Ο θίασος και οι συνεργάτες: « Είναι ένας θαυμάσιος θίασος, τονίζει ο Μάνος Καρατζογιάννης, από τα πιο νέα παιδιά μέχρι και τους πιο έμπειρους ηθοποιούς μας. Έχουμε εξαιρετικούς συνεργάτες, το μουσικό μας Θύμιο Παπαδόπουλο, στα καταπληκτικά κουστούμια μας τη Βάνα Γιαννούλα, η κινησιολογία της Βρισηίδας Σολωμού, τα σκηνικά του μόνιμου συνεργάτη μου Γιάννη Αρβανίτη, και οι δυο συνεργάτες μου ο Ανδρέας Ανδρέου και ο Δημήτρης Καντάς. Με το Χρήστο Χατζηπαναγιώτη είναι η δεύτερη συνεργασία μας αυτά τα χρόνια. Στην πρώτη ήταν σπαρακτικός στο μονόλογο που είχαμε κανει, και εδώ είναι σπαρταριστός!».
Η Λούλα Αναγνωστάκη και ο Μποστ: «Νιώθω μια ιδιαίτερη συγκίνηση γιατί στην έρευνα μου για το κείμενο του Μπόστ βρήκα το πρώτο κείμενο της Λούλας Αναγνωστάκη, που ξέρετε πόσο εκτιμώ και πως έχω αφιερώσει πολλά χρόνια στη δραματουργία της και ως ηθοποιός, και ως σκηνοθέτης και ερευνητής. Το κείμενο ήταν του 1962, στην «Επιθεώρηση Τέχνης» το πρώτο δημοσιευμένο κείμενο της μάλιστα, πριν ακόμα η ίδια ασχοληθεί με τη θεατρική συγγραφή. Εκεί υπερασπίζεται τον Μποστ που κατηγορούσαν οι κριτικοί για το πρώτο του έργο, την Όμορφη πόλη και αναφέρεται εκτενώς στο σουρεαλισμό και τον ποιητικό του λόγο. Για το λόγο αυτό, η παράσταση έχει σουρεαλιστικές αναφορές και ποιητικές διαδρομές.”
Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης μιλώντας μας για την μεταμφίεση του σε Μαρία Πενταγιώτισσα τόνισε το δέλεαρ που αντιμετωπίζει ως ηθοποιός να υποδυθεί μια γυναίκα που την έχει γράψει ο Μπόστ. “ H Μαρία Πενταγιώτισσα ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο που άφησε εποχή, για την όλη της συμπεριφορά. Γεννήθηκε και έδρασε γύρω στο 1821, και αυτό που σκανδάλισε την εποχή της ήταν οι πολλές ερωτικές περιπέτειες της. Γενικά η συμπεριφορά της περιγράφεται από τον ίδιο το Μποστ σε ένα μονόλογο της προς το τέλος του έργου, όταν λέει «θυσίασα την νιότη μου, την πλήρη άνεση μου, και άφησα στους Πενταγιούς την καλοπέραση μου». Ήταν η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια, πρωτοπόρος, και μια γυναίκα που έδωσε πολλές αφορμές στο Μποστ να σατιρίσει με τη μοναδική του γλώσσα, και με τον εκπληκτικό του δεκαπεντασύλλαβο το Νεοέλληνα, τις συνήθειες του, το νεοπλουτισμό, τις εξαρτήσεις του από τους ξένους. Ευελπιστούμε ότι η παράσταση μας το καλοκαίρι θα είναι ένα πανηγύρι. Με τις μουσικές του Θύμιου Παπαδόπουλου που θα έχουν αναφορές στα χάλκινα της Δυτικής Μακεδονίας, νομίζουμε ότι όντως θα στήσουμε ένα καλοκαιρινό πανηγύρι ».
Σχολιάζοντας τη διαχρονικότητα του Μπόστ ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης τόνισε το πόσο αναγνωρίσιμο είναι το στυλ και η γραφή του: « Ο Μποστ αγαπήθηκε τόσο πολύ από τους Έλληνες, γιατί σου δίνει την ευκαιρία μέσα από ένα πολύ αστείο κείμενο να σκεφτείς, να κάνεις αναδρομές, να αναρωτηθείς για πράγματα». Ενώ ερωτώμενος τι κρατά από το ρόλο του μίλησε για την τρέλα της Μαρίας : « Βασίζομαι για την ερμηνεία μου στην τρέλα της και στην τρέλα του Μποστ. Είναι τα δυο στοιχεία στα οποία πατάω για να ζωγραφίσω αυτό το ρόλο».
Λίγα λόγια για την Μαρία Πενταγιώτισσα
Η Μαρία Πενταγιώτισσα φέρεται να γεννήθηκε το 1821 στο χωριό Πενταγιοί Φωκίδας ή Πενταγιού όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι. Το πραγματικό της επώνυμο, Δασκαλοπούλου, τείνει σχεδόν ξεχαστεί και το όνομα Πενταγιώτισσα το πήρε από τον τόπο καταγωγής της. Από τα νεανικά της χρόνια διασώθηκαν μόνο διάφορες παραδόσεις και θρύλοι. Ο πατέρας της λέγεται πως ήταν γραμματοδιδάσκαλος, εξ ου και ο χαρακτηρισμός της σε δημοτικό τραγούδι «μωρή δασκαλοπούλα». Υπήρξε όμορφη και δυναμική γυναίκα για τα δεδομένα της εποχής της. Η ιστορία της αποτέλεσε πηγή έμπνευσης θεατρικών έργων, κινηματογραφικών ταινιών αλλά και ποιημάτων.
Ο θρύλος τη θέλει πανέξυπνη, δολοπλόκα και με πολυτάραχη ερωτική ζωή. Θελκτική και λυγερόκορμη, η Μαρία Πενταγιώτισσα ήταν πραγματικός πειρασμός. Έβλεπε τους άντρες να σιγοψιθυρίζουν κουβέντες μυστικές μεταξύ τους, να την κοιτούν με βλέμματα που πρόδιδαν τον πόθο τους. Οι υποψήφιοι εραστές έρχονταν ακόμα και στα χέρια προκειμένου να κερδίσουν τον έρωτά της και γιατί όχι την καρδιά της. Εξ ου και το δημοτικό άσμα της εποχής: «Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρισσό κριάρια και στης Μαρίτσας την ποδιά σφάζονται παληκάρια Μαρίτσα Πενταγιώτισσα, μωρή δασκαλοπούλα, εσύ τα ‘καμες ούλα!»». Η ερωτομανής διαγωγή της εξόργιζε την συντηρητική κοινωνία του χωριού. Οι καβγάδες και τα επεισόδια ανάμεσα στους επίδοξους μνηστήρες τάραξαν αρκετές φορές την καθημερινότητα της συντηρητικής τότε κοινωνίας.
Εκείνη όμως φαίνεται πως είχε βρει τον άνθρωπό της. Αγάπησε ένα παλικάρι από το χωριό και δεν έκρυβε τα αισθήματά της για εκείνον. Αυτό ήταν και το μεγάλο της σφάλμα. Ο μυστικός έρωτας της κοπέλας και η διάδοση του δεσμού αναστάτωσε το χωριό που δεν ήταν έτοιμο να δεχτεί δεσμούς και προγαμιαίες σχέσεις. Οι πιέσεις στην οικογένεια δεν άργησαν. Ζητούσαν επίμονα από τον αδερφό της να πάρει τα μέτρα του και να βάλει τέλος σε αυτό τον «απαγορευμένο» δεσμό και στα τερτίπια της αδερφής του υπό τον φόβο μήπως και άλλα κορίτσια του χωριού και ακολουθήσουν το μεμπτό παράδειγμά της.
Η Μαρία η Πενταγιώτισσα δέχτηκε μεγάλες πιέσεις από τον αδελφό της να σταματήσει αυτή την σχέση και το κακό δεν άργησε να συμβεί. Ο αδελφός της δολοφονήθηκε από τον Τουρκάκη και η ίδια θεωρήθηκε ηθική αυτουργός. Λέγεται πως ένας κάτοικος του χωριού βρήκε το άψυχο σώμα του αδερφού της.
Το ζευγάρι συνελήφθη, εκείνη θεωρήθηκε συνεργός του και δικάστηκαν από το Κακουργιοδικείο Μεσολογγίου. Ο Τουρκάκης καταδικάστηκε σε βαριά ποινή ενώ εκείνη λέγεται ότι τελικά έπεσε στα μαλακά αφού οι δικαστές μεροληπτώντας από την ομορφιά της την αθώωσαν. Η Μαρία Πενταγιώτισσα, μετά τον χαμό του αδελφού της και του αγαπημένου της, φέρεται να επέστρεψε στη Φωκίδα και παντρεύτηκε έναν χήρο στο διπλανό χωριό Παλαιοκάτουνο (Κροκύλειο), του ανέθρεψε και μόρφωσε τα τέσσερα παιδιά του από προηγούμενο γάμο του και πέθανε το 1885 χωρίς να αποκτήσει δικά της παιδιά.
Συντελεστές της παράστασης
Συγγραφέας: ΜΠΟΣΤ
Σκηνοθεσία – δραματουργική επεξεργασία: ΜΑΝΟΣ ΚΑΡΑΤΖΟΓΙΑΝΝΗΣ
Σκηνικά: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ
Κοστούμια: ΒΑΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ
Μουσική: ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Φωτισμοί: ΝΙΚΟΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
Χορογραφίες – Κινησιολογία: ΒΡΙΣΗΙΣ ΣΟΛΩΜΟΥ
Διεύθυνση Παραγωγής: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΟΥΜΟΥΛΙΔΗΣ
Εκτέλεση Παραγωγής: ΣΑΚΗΣ ΜΑΝΑΦΗΣ
Artwork: ΓΕΩΡΓΙΑ ΑΛΕΒΙΖΑΚΗ
Επικοινωνία: ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΓΟΥΡΟΥ
Παραγωγή: 5η ΕΠΟΧΗ
Παίζουν
ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ | ΒΙΚΥ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ | ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ | ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΛΙΑΣ | ΑΡΓΥΡΗΣ ΑΓΓΕΛΟΥ | ΧΑΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΣ| ΔΑΝΑΗ ΜΠΑΡΚΑ | ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΠΑΣΤΑΣ | ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΚΕΥΗΣ | ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΜΙΤΣΑΚΗΣ
