στο Θέατρο Αποθήκη
Κριτική: Κάτια Σωτηρίου
Ο Ματωμένος Γάμος είναι το πρώτο και πιο αινιγματικό έργο της τριλογίας του Λόρκα και έχει επαινεθεί από τους κριτικούς για την επίτευξη της τραγικής μορφής. Τα διακριτικά χαρακτηριστικά του έργου περιλαμβάνουν τη συγχώνευση της λυρικής και δραματικής παρόρμησης, τον επιδέξιο δομικό σχεδιασμό του δράματος, τις επαναλαμβανόμενες εικόνες (όπως το άλογο, το νερό, το αίμα, το μαχαίρι, η γη, το φεγγάρι, τα λουλούδια) – σε μια μικρή λαϊκή και κλασική παράδοση, σε ένα ποιητικό δράμα που είναι σύγχρονο, εκλεπτυσμένο και αυθεντικό.
Το έργο είναι εμπνευσμένο από την περιγραφή ενός πραγματικού γεγονότος που συνέβη στην Αλμερία το 1928. Καλλιτεχνικά η είδηση άλλαξε από τον Λόρκα, αν και η ιστορία είναι απλή και γνωστή: η αντιπαλότητα δύο ανδρών για μια γυναίκα που παλεύει ανάμεσα στην έλξη προς τον αρραβωνιαστικό, ο οποίος της προσφέρει πλούτο και ηρεμία, και τον πιο ισχυρό πόλο έλξης του πρώην εραστή της, Leonardo. Οι προετοιμασίες του γάμου σκιάζονται από προαισθήματα. Ο γάμος γίνεται σε μια ατμόσφαιρα γεμάτη από κακούς οιωνούς. Υπάρχει η παρουσία του Λεονάρντο, που τώρα είναι παντρεμένος με άλλη γυναίκα, η φυγή των εραστών, και ο θάνατος των δυο αντίζηλων μετά από ένα ξέφρενο αγώνα στο δάσος. Το τέλος βρίσκει τις γυναίκες, τη νύφη, και τη μάνα να εκφράζουν το μίσος τους, τη θλίψη τους και τη μοναξιά τους, όταν έρχονται αντιμέτωπες με το θάνατο και τη θηριωδία του έρωτα. Σ΄ ένα τόπο που εξορίζει την επιθυμία και την διαφορετικότητα , το πάθος θα βρει τρόπο να εκφραστεί και να παρασύρει στην καταστροφή αυτούς που προσπαθούν να τιθασεύσουν τον πιο αμείλικτο δαίμονα: τον Έρωτα.
Το έργο συνδυάζει το ρεαλισμό, τη φαντασία, το λυρισμό και τα παραδοσιακά λαογραφικά υλικά σε ένα ριζικά καινοτόμο τρόπο. Μπορούμε να ανιχνεύσουμε τις κλασικές επιρροές, όπως η παράδοση της ισπανικής κωμωδίας, ιδιαίτερα την παράδοση του Lope de Vega στη σκηνή του γάμου, τη συγγένειά της με την ελληνική τραγωδία στην τελετή και το θεματικό περιεχόμενο, με ένα άγγιγμα του αρχαίου μύθου που συνδέεται άμεσα με τις τελετές θυσίας και τα πρωτο-θρησκευτικά μυστήρια της γέννησης, της γονιμότητας (αναπαραγωγή) και το θάνατο, και τις μοντέρνες πινελιές που βρίσκονται στο λαϊκό φόντο της Ανδαλουσίας.
Ο Ματωμένος Γάμος που παρουσιάζεται στο θέατρο Αποθήκη είναι στην πραγματικότητα μια διασκευή του έργου του Λόρκα, σε μια εκδοχή που διατηρεί τον ποιητικό χαρακτήρα του πρωτότυπου κειμένου, αλλά επιτρέπει μια πιο σκοτεινή και γκόθικ ανάγνωση, με έναν εξαιρετικά καλοσχεδιασμένο συνδυασμό σουρεαλιστικών και αισθησιακών στοιχείων. Το έργο έχει περικοπεί αρκετά, λείπουν τα λυρικά στοιχεία, και η περιβόητη σκηνή του τραπεζιού, και έχει δοθεί μεγαλύτερο βάρος στο σεξουαλικό στοιχείο, είτε με τη μορφή φαντασιώσεων και συνευρέσεων, είτε με το – αρκετό – γυμνό, που πιθανόν να μην θεωρηθεί τόσο αναγκαίο από όλους τους θεατές.
Η σκηνοθεσία του Γιάννη Κακλέα τονίζει πολύ τη σαρκική διάσταση του πάθους, μέσα από καλά σχεδιασμένες , γοητευτικές χορογραφίες έρωτα, εξαφανίζει το λαϊκό χαρακτήρα του έργου προς κάτι το πιο ροκ και χθόνιο, και δίνει βάρος στην κίνηση και τη γρήγορη εναλλαγή των σκηνών, κάνοντας το έργο πιο τολμηρό στο σύνολο του.
Κατά τη διάρκεια του έργου υπάρχει συνεχής ένταση μεταξύ των παραδόσεων και την αλλαγή νοοτροπίας. Η Νύφη συμβολίζει τη νέα γενιά και μια νέα κουλτούρα, ενώ η μητέρα είναι η αδιάσπαστη παράδοση. Η πολυπλοκότητα της σχέσης τους μεγαλώνει από αυτή την αντιπαράθεση. Μια αντιπαράθεση που εκφράζεται ιδανικά μέσα από τις πολυεπίπεδες και εμπνευσμένες ερμηνείες της Εβελίνας Παπούλια και της Λένας Παπαληγούρα. Στις δυο τους πρέπει να αποδοθούν τα εύσημα για την παράσταση αυτή. Ο Κακλέας δε θα μπορούσε να βρει ιδανικότερες ερμηνεύτριες για την παράσταση του.
Η Εβελίνα Παπούλια είναι σπαρακτική, και εύθραυστη στο ρόλο της μάνας, που έχει χάσει γιο και σύζυγο σε φονικό και ταράζεται από το γάμο που θα της στερήσει το δεύτερο γιο της. Στη σκηνή του θανάτου του γιου είναι καθηλωτική. Είναι η συγκλονιστικότερη στιγμή του έργου, και η Παπούλια με μια εξαιρετική ερμηνευτική ωριμότητα αγγίζει το θεατή βαθιά. Ο Κακλέας σοφά επενδύει καθόλη τη διάρκεια του έργου στην εικόνα, και στη σκηνή αυτή δημιουργεί τη δική του Πιετά, με μια σωματικότητα που η Παπούλια μπορεί εύκολα να εκτελέσει.
Η Λένα Παπαληγούρα μας έχει συνηθίσει σε ερμηνείες βάθους, σε εναλλαγές συντριβής και αποφασιστικότητας. Η Νύφη της πάλλεται από έρωτα, σπαράσσεται από το δίλημμα, με τρόπο πειστικό, εκφράζοντας τόσο τη νεανικότητα του χαρακτήρα της, όσο και τη σκοτεινιά της ερωτικής φλόγας που την κατατρώει. Η ουσιαστική και δωρική της ερμηνεία είναι δώρο για την παράσταση.
Ο Δημήτρης Μοθωναίος αν και είχε εξαιρετική κίνηση, και το κορμί του απέδιδε το πάθος του Leonardo, εντούτοις θα θέλαμε να δώσει λίγο περισσότερο βάθος σε κάποιες σκηνές που το απαιτούν. Η χημεία του, ωστόσο, με την Παπαληγούρα είναι εξαιρετική.
Ο Λάμπρος Κτεναβός στο ρόλο του γαμπρού εντυπωσιάζει με την καθαρότητα του λόγου και το υπέροχο στήσιμο του στη σκηνή.
Η Ειρήνη Μπούνταλη είναι επαρκής, στιβαρός ο Δημήτρης Γεωργαλάς, σαγηνευτική η Ιφιγένεια Αστεριάδη ως Φεγγάρι. Ενδιαφέρουσα επιλογή η, σαν βγαλμένη από έργο του Ταραντίνο, Αριάδνη Καβαλιέρου στο ρόλο του Θανάτου.
Τα σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη είναι λιτά, και υπογραμμίζουν το σκοτεινό χαρακτήρα της σκηνοθεσίας. Εξαιρετικό εύρημα οι καταπακτές και τα ανοίγματα που επιτρέπουν στους ηθοποιούς να εμφανίζονται σε διαφορετικά σημεία της σκηνής με μεγάλη ταχύτητα συντελώντας στο γρήγορο παιχνίδι που έχει επιλέξει ο Κακλέας για την παράσταση του.
Σωστή η επιλογή και των ενδυμάτων από την Εύα Νάθενα, ενώ η μουσική του Γιώργου Μιχαλόπουλου είναι αρκετά ηλεκτρική για να ταιριάξει με το ροκ χαρακτήρα του έργου.
Συνολικά η διασκευή του Κακλέα απομακρύνεται από την Ανδαλουσιανή γραφή του Λόρκα, ωστόσο αποδίδει την τραγικότητα του έρωτα και τις καταστροφικές συνέπειες του … του έρωτα μέγα κακό, σπαράζεις τους ανθρώπους.. στο Θέατρο Αποθήκη…
Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Γιάννης Κακλέας
Σκηνικά: Μανόλης Παντελιδάκης
Κοστούμια: Εύα Νάθενα
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Μιχαλόπουλος
Κινησιολογία: Αγγελική Τρομπούκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Νουρμάλα Ήστυ
Παίζουν: Εβελίνα Παπούλια, Λένα Παπαληγούρα, Δημήτρης Μοθωναίος, Λάμπρος Κτεναβός, Ειρήνη Μπούνταλη, Δημήτρης Γεωργαλάς, Ιφιγένεια Αστεριάδη, Αριάδνη Καβαλιέρου