- Κριτική της παράστασης από την Κάτια Σωτηρίου
Το μικρό πόνι του Πάκο Μπεθέρα παρουσιάζεται στον Κάτω Χώρο του θεάτρου του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη με τον Κωνσταντίνο Γιαννακόπουλο και τη Ρηνιώ Κυριαζή. Ο θεατρικός συγγραφέας Πάκο Μπεθέρα έγραψε μια ιστορία εμπνευσμένη από μια πραγματική υπόθεση που έλαβε χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2014 και είχε θύματα δυο νεαρά αγόρια.
Το έργο
Ο Luismi είναι ένα εννιάχρονο αγόρι που του αρέσει η σειρά «Το μικρό μου πόνι». Πηγαίνει στο σχολείο με ένα σακίδιο εμπνευσμένο από την αγαπημένη του σειρά, ένα σακίδιο που δεν είναι απλά ένας τρόπος να μεταφέρει τα βιβλία του αλλά επίσης το φυλακτό και το καταφύγιο του. Αλλά αυτό το σακίδιο γίνεται στόχος στο σχολείο, κατά τον ισχυρισμό του διευθυντή, ως κάτι το «διαφορετικό» και μη φυσιολογικό. Και κάτι τόσο αθώο όπως ένα σακίδιο με ροζ και λιλά πόνι προκαλεί την κοροϊδία, αρχικά, αλλά και τον εκφοβισμό και την πιο βάναυση και βίαιη συμπεριφορά των συμμαθητών του. Αυτό το παιδί είναι ο πρωταγωνιστής του «μικρού πόνυ», αλλά δεν είναι προϊόν της μυθοπλασίας που έχτισε ο Paco Bezerra. Ο Λούισμι είναι παιδί σάρκας και αίματος. Υπάρχει και έχει, δυστυχώς, πολλά ονόματα.
Το ενδιαφέρον για το έργο που δημιουργεί ο Bezerra είναι ότι ασχολείται με τον εκφοβισμό στο σχολείο μέσα από το πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα από την οικογένεια. Ο μικρόκοσμος της οικογένειας, είναι το μέρος όπου δημιουργούνται οι θεοί και τα τέρατα. Και έτσι στην περίπτωση αυτή διηγείται την ιστορία μέσα από τις φωνές των γονέων. Το «μικρό πόνι», μερικές φορές ωμό και οδυνηρό, φέρνει τη μητέρα του Luismi αντιμέτωπη με τον πατέρα, καθώς εκείνη θέλει να προστατεύσει και να δικαιολογήσει αυτή την πλειοψηφία με κάθε κόστος. Από την άλλη, ο πατέρας του, πιο σπλαχνικός και αποφασιστικός, στην επιφάνεια, μάχεται για το παιδί του. Ή μήπως όχι;
Το «μικρό πόνι» εκθέτει το φόβο των ανθρώπων μπροστά σε γεγονότα που φαντάζουν απλά, αλλά που αποκτούν τεράστιες διαστάσεις σε έναν ολοένα και πιο ακραίο κόσμο. Οι κοινωνίες έχουν πολύ όμορφα πράγματα να επιδείξουν, αλλά δημιουργούν επίσης πολλά τέρατα, πολύ σκοτάδι και πόνο – και τα παιδιά είναι μια αντανάκλαση αυτής της τερατουργίας. Το έργο μας δείχνει το δρόμο προς την παιδεία που αφήνει πίσω το σεξισμό και προωθεί την κατανόηση, για να βρει νέους τρόπους αντιμετώπισης και επίλυσης συγκρούσεων. Κυρίως όμως, προτείνει ότι όλα βασίζονται σε μια απλή αλλά και ισχυρή προσέγγιση: “την αποδοχή της διαφορετικότητας”.
Ο Paco Bezerra έχει ως στόχο με το Μικρό Πόνι να διεισδύσει στη ρίζα του προβλήματος της οποίας τα σύνορα έχουν πια ξεπεραστεί. Είναι ένα πρόβλημα που αναπόφευκτα αφορά όλους όσοι ξεφεύγουν από μια ανύπαρκτή νόρμα, και ένα πρόβλημα που αφορά επίσης την απουσία ενός σαφούς ηθικού πλαισίου για την ελεύθερη εκπαίδευση. Ένα πλαίσιο που θα αφορούσε την κατανόηση του άλλου. Δεδομένου ότι ένα τέτοιο πλαίσιο δεν υπάρχει ως σύστημα, η ομοιομορφία, οι προκαταλήψεις και η απόρριψη πάντα προσπαθούν να επιβληθούν. Και πολλές φορές μάλιστα, όπως φαίνεται στο έργο, οι ίδιοι οι γονείς στέκονται αδύναμοι να ξεπεράσουν τους προσωπικούς τους φόβους, και να παραδοθούν σε κάτι τόσο απλό όσο η αγάπη: αγάπη όχι απλά για έναν άλλο άνθρωπο, αλλά για το ίδιο τους το παιδί, το οποίο δεν ταιριάζει ακριβώς στα κουτάκια του κοινωνικού κομφορμισμού, ή στα κουτάκια που θα είχαν οι ίδιοι φανταστεί.
Σύνθετο το θέμα για τη δραματουργία, καθώς δεν εξετάζεται μόνο ο σχολικός εκφοβισμός, αλλά και η αντιεπαγγελματική αντιμετώπιση του σχολείου, που εμφανίζεται στην ανίχνευση και επίλυση των συγκρούσεων παρενόχλησης. Ταυτόχρονα, το πρόβλημα της μη κατανόησης και μη σεβασμού της διαφορετικότητας γίνεται η αφορμή να εκδηλωθεί η σύγκρουση του ζευγαριού που οδηγείται σε μια επικοινωνία με φωνές, καυγάδες και εγωισμούς. Η ανισορροπία και η διαφορά του κριτηρίου όσον αφορά την εκπαίδευση του παιδιού καθώς και η εξαπάτηση με συναισθηματικό εκβιασμό του πατέρα στον γιο έρχονται να καταδείξουν ότι το εγώ είναι πιο ισχυρό από την αγάπη. Η μητέρα φτάνει τελικά στο σημείο να κατανοήσει σε βάθος τα δικά της συναισθήματα, και να αναρωτηθεί μήπως τελικά δεν αγαπά το παιδί της για αυτό που είναι. Ο πατέρας από την άλλη, όταν το πρόβλημα χτυπά τη δική του πόρτα, αλλάζει τη συμπεριφορά του σε σχέση με το παρελθόν, και αποφασίζει να περάσει τη δική του άποψη με κάθε τίμημα. Τελικά το θύμα είναι πάντα το παιδί, πάντα η αγάπη.
Η παράσταση
Ο συγγραφέας του έργου επιλέγει την φόρμα των σύντομων επεισοδίων για να εκθέσει τα θέματα του. Γέλια και χαρά, ένα πικνίκ, μια κλήση στο σχολείο, ένας καυγάς, απόσταση, κι άλλος καυγάς, ένα ψυχολογικό τεστ, κλιμάκωση, η απόφαση του παιδιού. Η υπόθεση του έργου παρουσιάζεται μέσα από μικρές σκηνές, με γεγονότα καταιγιστικά, και οι ιστορίες εναλλάσσονται γρήγορα, σαν ένα παιδικό μύλο που κινείται ακατάπαυστα και παρασύρει μαζί ανθρώπους, λόγια και συναισθήματα. Μαζί με τους ήρωες, σε αυτό το ρυθμό μπαίνει και ο θεατής που καλείται να γίνει μέρος, να ανέβει στο μύλο, και να πάρει θέση τόσο στον εκφοβισμό του παιδιού, όσο και στην αποσύνθεση του ζευγαριού.
Η σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη ταιριάζει αποτελεσματικά τα στοιχεία του κειμένου. Δημιουργεί ατμόσφαιρα μέσα από τη σκηνική δράση, με το μύλο – εξαιρετική η σκηνική προσέγγιση της Κωνσταντίνας Κρίγκου- να αποτελεί το μέσο σύγκλισης αλλά και προστριβής του ζευγαριού, με συνεχή κίνηση, και τελικά με τις υπέροχες εικόνες, animation, του παιδιού που κάνει τη δική του επιλογή, αλλά και που με έναν σκληρά απλό τρόπο μας δείχνει τις συνέπειες κάθε συμπεριφοράς. Η σκηνοθεσία καταφέρνει να περιγράψει τη μετάβαση από την κανονικότητα στην απώλεια, τόσο απότομα, και τόσο ύπουλα όσο συμβαίνει πραγματικά. Με αυτόν τον τρόπο μας περιβάλλει, μας κάνει μέρος της αδικίας που όλοι θέλουμε να φωνάξουμε, αλλά δεν μπορούμε. Είμαστε απλά εκεί για να δούμε τις ασυνέπειες των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου, που απλά και λιτά δηλώνεται και με την κίνηση του μύλου. Ο χρόνος σταματά, δεν μας δίνει καμία πιθανότητα να σκεφτούμε τίποτα άλλο, παρά μόνο να αναλύσουμε τη θλιβερή πραγματικότητα που περιβάλλει τα παιδιά, και που μερικές φορές δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε – και ακόμα λιγότερο να βοηθήσουμε.
Ερμηνείες δυναμικές, που αλληλοσυμπληρώνονται. Ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, ένας ιδιαίτερα προικισμένος ηθοποιός, συνδυάζει έξοχα την τεχνική αρτιότητα με τη γήινη πλευρά ενός καθημερινού ανθρώπου, όπως ο πατέρας, με τα λάθη και τα πάθη του. Λιτός, σοβαρός όπου πρέπει και με εξαιρετική κίνηση. Η Ρηνιώ Κυριαζή ερμηνεύει με τρυφερότητα και ευαισθησία τη μητέρα που προσπαθεί να διαλέξει αυτό που θεωρεί εκείνη πιο εύκολο για το παιδί της, έστω και αν δεν ταιριάζει με τις δικές του προθέσεις, και που διανύει μια δύσκολη πορεία προς τη συνειδητοποίηση του λάθους της. Είναι αξιοσημείωτο ότι και οι δυο ερμηνείες είναι ιδιαίτερα απαιτητικές – συναισθηματικά και σωματικά – και είναι πραγματικά δουλεμένες. Όχι μόνο τεχνικά, αλλά και πνευματικά: και οι δυο ηθοποιοί ερμηνεύουν τη μετεωρική πορεία των ηρώων τους με ψυχραιμία, και ξετυλίγουν την θλιβερή ιστορία τους χωρίς να καταφεύγουν σε εμφάσεις, ή υπερβολές.
Το μικρό πόνι είναι ένα έργο που εγείρει προβληματισμούς, κινείται πάνω στο αχαρτογράφητο των ανθρώπινων σχέσεων και φέρνει στο προσκήνιο ένα ζήτημα για το οποίο μιλά κάθε κοινωνία στον κόσμο. Είναι πραγματικά ένα εξαιρετικό κείμενο, με σωστή κατεύθυνση και σπλαχνικές ερμηνείες που θα ταρακουνήσει τους θεατές. Και παρόλο που αρχίζει με γέλιο, οι φόβοι και η τύφλωση θα αναλάβουν το βασικό ρόλο στην ιστορία για να μας κάνουν να καταλάβουμε πόσο άδικη είναι η κοινωνία στην οποία ζούμε. Δείτε το!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: To Μικρό Πόνυ υποδέχεται τον συγγραφέα του, Πάκο Μπεθέρα, το Σάββατο 28/10 στις 19:00 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου / Neos Kosmos Theatre και ανοίγει την κουβέντα με το κοινό. Στις 21.00 ακολουθεί η παράσταση.
Συντελεστές παράστασης
Κείμενο: El pequeño poni του Paco Bezerra
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη
Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνα Κρίγκου
Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου
Επιμέλεια Κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα
Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Βάσια Μίχα
Ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος και Ρηνιώ Κυριαζή
Πληροφορίες
Τοποθεσία: Θέατρο του Νέου Κόσμου – Κάτω Χώρος
Διεύθυνση: Αντισθένους 7, Αθήνα
Παραστάσεις: από την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 2017 μέχρι την Κυριακή 7 Ιανουαρίου 2018
Ημέρες και Ώρες: Παρασκευή και Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 19:00