Η ομάδα The Young Quill παρουσιάζει το θεατρικό έργο «Ο άλλος» του Florian Zeller στο Θέατρο Μικρό Χορν σε σκηνοθεσία της Αικατερίνης Παπαγεωργίου με τους: Λεωνίδα Καλφαγιάννη, Κωνσταντίνο Κάππα και Μαριάννα Πολυχρονίδη.
Κριτική της παράστασης Κάτια Σωτηρίου
Μία ιστορία για το παράδοξο των σχέσεων, των σκέψεων, της φθοράς, της απιστίας και του αγνώστου ή και πιθανώς γνωστού «άλλου». Το πρώτο έργο του Florian Zeller «Ο Άλλος» που γράφτηκε το 2004, για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο του καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα, ανεβαίνει στο θέατρο Μικρό Χορν.
Το έργο
Ήταν το φθινόπωρο του 2004 όταν εκδόθηκε το πρώτο έργο του Florian Zeller. Από την αρχή, αυτός ο νεαρός μυθιστοριογράφος αποδείχθηκε αυθεντικός θεατρικός συγγραφέας, με την ευκολία ενός λαμπρού, συνοπτικού και μουσικού γραψίματος, με μια ιδιαίτερη ποιότητα και ευαισθησία. Αυτό που είναι ενδιαφέρον για τον Zeller, πέρα από το ταλέντο του για το γράψιμο, είναι η εμμονή του γύρω από το πρόβλημα της αλήθειας και των ψεμάτων, που σχετίζονται με τη ρομαντική σχέση , και ο τόσο ασυνήθιστος τρόπος του, δηλαδή αδιάφορος σε ένα συμβατικό κοινωνικό πλαίσιο, που συνδέεται μόνο με τη διερεύνηση του συναισθήματος, την κατανόηση της παράνομης και ασυνείδητης σκέψης, τις οδυνηρές διαδρομές του μυαλού, τις αντιφάσεις και τα μυστήρια. Η ομορφιά αυτού του θεάτρου είναι στο διαχρονικό του χαρακτήρα, στην απόσταση που παίρνει από την όποια ρεαλιστική πραγματικότητα.
Βγαίνουμε από τον «Άλλο» με ένα περίεργο συναίσθημα, σχεδόν ενοχλητικό. Τι πρέπει να σκεφτούμε για αυτό το έργο με την εκλεπτυσμένη στάση του και τις απότομες αλλαγές του; Το κείμενο του Zeller για το ζευγάρι και οι υπερβολές για τη συμβίωση ισχυρίζεται πώς η αγάπη μπορεί να σπάσει και να καταστρέψει δυο ανθρώπους. Με δύναμη και ψυχαναλυτική διάθεση ο Florian Zeller μας λέει την ιστορία μιας ζωής μαζί, τα προβλήματα δύο εραστών που έρχονται αντιμέτωποι με την άφιξη του λεγόμενου “άλλου”. Μοιχεία, διάλυση, ζήλια, μοναξιά: ο Ζελέρ προσεγγίζει με μεγάλη διαύγεια όλες τις σκοτεινές όψεις της παντρεμένης ζωής και θέτει στο επίκεντρο τον άλλο: υπαρκτός ή μη, αναγκαίος ή μη, οι σχέσεις είναι απαιτητικές, στο όριο του αδύνατου.
Ολόκληρο το έργο του Zeller υποκρύπτει την ακαμψία μεταξύ της πραγματικότητας και των εικόνων, των ονείρων και των ψεμάτων. Ένα τετράγωνο στο κέντρο του δωματίου: μερικές φορές θα είναι ένα κρεβάτι, μερικές φορές ένας πάγκος. Οι χαρακτήρες, είναι «γυμνοί». Δεν έχουν άλλο όνομα από το “Αυτός”, “Εσύ” και “Ο άλλος”. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το έργο είναι εξίσου ενοχλητικό όσο και ισχυρό: χωρίς την προσωποποίηση, μόνο με χαρακτήρες φωτισμένους με μια ασάφεια, ολόκληρο το έργο του Zeller παίζει στην ασάφεια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, μεταξύ ονείρου και ψέματος, που προβάλει τη ζήλια, την προδοσία, τη μοναξιά, την αμφιβολία, τη φθορά του ζευγαριού.
Ο Florian Zeller μας γράφει ένα σκοτεινό και απαισιόδοξο όραμα για το ζευγάρι, που περιγράφεται από τρεις χαρακτήρες με αγάπη και αγωνία. Η όλη ιστορία ξεκινά με μια μάλλον αντιφατική δήλωση: “Για να ζήσουμε μαζί για πάντα, δεν πρέπει ποτέ να ζήσουμε μαζί;” Έτσι, , ο τόνος του έργου είναι πολύ μελαγχολικός. Ενα δράμα πικρό και σκληρό, καθώς το ζευγάρι μέσω των «ανταγωνιστικών» ψυχαναλυτικών απόψεών του, εκθέτει τη συγκρουσιακή σχέση του. Η σύγκρουσή του αποτελεί μια διαδικασία αλληλοψυχανάλυσης και εν τέλει οδυνηρή επαλήθευση της θεωρίας ότι η σχέση του ζευγαριού είναι σχέση αγάπης – μίσους, καταπιεστή – καταπιεζόμενου, με σκοπό να επιβεβαιώσει ένα αλάνθαστο συμπέρασμα.
To έργο θέτει ερωτήματα και δίνει απαντήσεις, που διατυπώνονται με απλές, λιγόλογες, μισές, ανολοκλήρωτες, επαναλαμβανόμενες, διερευνητικές, εξομολογητικές, άλλοτε αποκαλυπτικές και άλλοτε συγκαλυμμένες κουβέντες, βγάζοντας στη φόρα την προσχηματική συμβίωσή του ζευγαριού, την όποια επιρροή του άλλου – υπάρχει ο άλλος άραγε; – και το μίσος τους. Εναπόκειται στον σκηνοθέτη να δώσει χρώμα σε ένα τέτοιο ρευστό κείμενο. Ο Άλλος είναι μια χυτεύσιμη ζύμη, ένα υλικό παγκόσμιου χαρακτήρα στο οποίο μπορούμε να δώσουμε οποιοδήποτε σχήμα.
Η παράσταση
Το έργο αυτό ή το αντιμετωπίζεις σαν ένα ωμό, σχιζοειδές ψυχόδραμα, ή σαν σαρδόνια σάτιρα. Η σκηνοθεσία της Αικατερίνης Παπαγεωργίου κινήθηκε ανάμεσα και στις δύο εκδοχές, χωρίς όμως να πατά στέρεα σε μια από τις δυο εκδοχές, και άφησε το έργο να αποκαλυφθεί μόνο του, χωρίς δραματοποιητικές υπογραμμίσεις των χαρακτήρων και συναισθημάτων των προσώπων, χωρίς όμως να δώσει την αναγκαία τραγικότητα που θα απογείωνε την παράσταση, και που θα έκανε το θεατή να μετάσχει σε αυτή τη σύμβαση, να βιώσει την αλλαγή των χαρακτήρων, να «ταξιδεύσει» στη σχέση αυτή ζώντας κάθε λεπτό του δραματικού χρόνου και να τη συσχετίσει με τη δική του ζωή, με τα δικά του πάθη, με τις δικές του ανασφάλειες. Δίνει δηλαδή στο σύνολο της την εικόνα μιας αναποφάσιστης παράστασης, στην οποία δεν έχουν χωνευτεί αρμονικά τα ζητούμενα. Υπάρχουν μάλιστα σκηνές όπου η σύγκρουση με το έντονο συναισθηματικό πρόσημο στην οποία επιδίδονται οι τρεις ήρωες κάνει το έργο να φαίνεται άκαμπτο. Στα θετικά όμως βρίσκονται οι τρεις ερμηνείες.
Ο Κωνσταντίνος Κάππος με χιούμορ, ίσως με κάποια υπερβολή ανά σημεία, είναι απολαυστικός στο ρόλο του συζύγου. Με τον ασκημένο λόγο του κατορθώνει να τονίσει την τραγικότητα του ήρωα του, αλλά και να παρασύρει το θεατή στο παιχνίδι της ασάφειας, μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας.
Με φυσικότητα και σκηνική άνεση ο Λεωνίδας Καλφαγιάννης που ενσαρκώνει τον Άλλο, την πανταχού παρούσα απειλή της σχέσης, τον καταλυτικό παράγοντα για να αποκαλυφθεί η πάσχουσα σχέση και η νοσηρή συνθήκη.
Η Μαριάννα Πολυχρονίδη με ακρίβεια, αυτοκυριαρχία, εξαιρετική λιτότητα μέσων, με τη φυσική της αρχοντιά και λεπτότητα, το υποδόριας ειρωνείας χιούμορ, την υπόκρυφη ευαισθησία που διακρίνει την υποκριτική της, πλάθει μια πολύπλευρη, ανθρώπινη γυναίκα, που ουσιαστικά αντιστέκεται στον αρχικά θετό κανόνα της απόστασης, και καλύπτει μέσω του άλλου το εσωτερικό κενό της.
Την παράσταση στήριξαν το ευφάνταστο, παρά τη λιτότητά του, σκηνικό του Alexander Gunnarsson, και οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί του Κωστή Μουσικού. Εύστοχα υποστηρικτική και η πρωτότυπη μουσική της Χριστίνας Κωστέα και του Θάνου Καραγεωργίου.
Στο σύνολο της η παράσταση είναι ενδιαφέρουσα, θέτει ερωτήματα, ωστόσο υπάρχει μια χωλαίνουσα συναισθηματική ατμόσφαιρα, που δεν αφήνει τη δραματική ένταση να απογειωθεί, και έτσι η τραγικότητα και τα σκοτάδια των ανθρώπινων σχέσεων δεν αποτυπώνονται όπως θα θέλαμε σε ένα τόσο βαθύ, ψυχαναλυτικό έργο.
Μετάφραση: Νίκος Γιαλελής
Σκηνοθεσία: Αικατερίνη Παπαγεωργίου
Σκηνικά: Alexander Gunnarsson
Κοστούμια: Μάριος Ράμμος
Πρωτότυπη Μουσική: Χριστίνα Κωστέα & Θάνος Καραγεωργίου
Σχεδιασμός Φωτισμών και Ήχου: Κωστής Μουσικός
Βοηθός Σκηνοθέτη: Φάνης Μιλλεούνης
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή