Οι Ιδιοτροπίες της Μαριάννας Κριτική της Παράστασης

στο Θέατρο Πόρτα Κριτική Κάτια Σωτηρίου

Γραμμένο από τον Alfred de Musset, το έργο «Οι ιδιοτροπίες της Μαριάννας ” δημοσιεύθηκε στις 15 Μαίου του 1833 στην La Revue des Deux Mondes. Παίχτηκε ωστόσο στη Γαλλία στις 14 Ιουνίου, 1851. Οι ιδιοτροπίες της Μαριάννας είναι ένα έργο που ανήκει στο ρεύμα του Ρομαντισμού, που διαδραματίζεται σε δύο πράξεις, με αντίστοιχα τρεις και έξι σκηνές. Ο Musset αποκαλεί τις «ιδιοτροπίες της Μαριάννας « κωμωδία, ωστόσο το έργο είναι στην πραγματικότητα μια τραγωδία του έρωτα.

Υπόθεση του έργου

Ο Coelio είναι ένας άπειρος, αφελής νέος – και τρελά ερωτευμένος. Το αντικείμενο της αγάπης του είναι η όμορφη Marianne, ξάδελφη του Οκτάβιου και σύζυγός του Claudio, ενός γερασμένου και πομπώδη δικαστή. Ο Οκτάβιος και ο Σέλιο είναι στενοί φίλοι, παρά τις διαφορές τους. Ο Οκτάβιος είναι ένας bon viveur, κοσμικός και κυνικός σοφός, που αναλαμβάνει την ευθύνη να ενεργήσει ως μεσάζοντας επειδή ο Σέλιο είναι πάρα πολύ ντροπαλός για να διεκδικήσει τη Marianne. Τιοαποτέλεσμα είναι μια συνολική αποκάλυψη του χαρακτήρα της Μαριάννας από αγγελική μορφή σε παθιασμένη γυναίκα, καθώς ο Οκτάβιος αρχίζει την πορεία της αποπλάνησης και η Μαριάννα πέφτει θύμα του έρωτα για το λάθος άνθρωπο.

Το έργο μας δείχνει τις καρδιές που χτυπούν με τη φυσικότητα της ζωής, με την αγάπη και τη σκληρότητα της. Έχει τη φρεσκάδα και την ευαισθησία της νεότητας του δημιουργού ο οποίος ήταν μόνο είκοσι τριών, όταν το έγραψε. Είναι η ηχώ των εσωτερικών συγκρούσεων του νεαρού Musset, που βιώνει τον πόνο της ζωής και την κατάθλιψη, χαρακτηριστικό της ρομαντικής νεολαίας της εποχής.

Το έργο παρουσιάζει παράλληλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κωμωδίας, με τραγικό χρωματισμό. Η παρουσία του θανάτου προσανατολίζει προς μια τραγωδία, το κωμικό στοιχείο ωστόσο, δεν απουσιάζει από τους δύο δευτερεύοντες χαρακτήρες της Ciuta, της προξενήτρας του Coelio, και του Tibia, του υπηρέτη του Claudio. Και ο ίδιος ο δικαστής Claudio ακόμη, ανόητα σίγουρος για τις ιδέες του, μπαίνει στην κατηγορία του μπουρλέσκ στα έργα του Musset, ενώ στη συναναστροφή του Claudio και του Tibia αναγνωρίζονται στοιχεία γκροτέσκο με τους ήρωες να εκπροσωπούν την ανοησία και την μετριότητα.

Ο Musset καταφέρνει να μεταφέρει τις εσωτερικές συγκρούσεις των ηρώων του, και προσπαθεί να παρουσιάσει με σαφήνεια την πλοκή του έργου από την ένταση του πάθους του Coelio, την εμπλοκή του Οκτάβιου και την άρνηση της Marianne με τρόπο που ο θεατής θα οδηγηθεί στο να κατανοήσει την αναπόφευκτη δύναμη της μοίρας.

Οι βασικοί ήρωες του έργου εμπλέκονται σε ένα τραγικό ερωτικό τρίγωνο, για το οποίο ωστόσο είναι όλοι αθώοι από την πλευρά τους. Η Marianne είναι μια γυναίκα ανεξάρτητη, που θέλει να απελευθερωθεί από τα δεσμά που την εμποδίζουν. Είναι ψυχρή, πεισματάρα, υπερήφανη, ωστόσο όχι τόσο ιδιότροπη όσο παρουσιάζει ο τίτλος του έργου. Ίσως εμπνευσμένη από τη Γεωργία Σάνδη, αγαπημένη του Musset, η Marianne είναι έτσι κι αλλιώς ένα σύμβολο για τη Γαλλία. Αυτό της ελευθερίας. Έστω και αν στο ρομαντικό κόσμο του Musset, η ηρωίδα πρέπει να υποφέρει.

Ο Οκτάβιος είναι ένας πολύπλοκος χαρακτήρας. Είναι ένας νεαρός ακόλαστος που ενδιαφέρεται για τις γήινες απολαύσεις. Αλλά, στην πραγματικότητα, ο ίδιος χρησιμοποιεί την ακολασία για να κρύψει την απογοήτευσή του. Θέλει να αγαπήσει, αλλά δεν μπορεί. Παραμένει πιστός στο φίλο του και ποτέ δεν τον προδίδει. Στην αρχή του παιχνιδιού, ο ίδιος μεταμφιεσμένος ως ένας από τους πιο γνωστούς τύπους της Commedia dell’arte, παρουσιάζεται πονηρός, παιχνιδιάρικος, φωτεινός, αλλά και κυνικός και ανήθικος, που αρέσκεται στην ανούσια διασκέδαση και τη συντροφιά των γυναικών. Αλλά κάτω από το προσωπείο του, είναι ένας έντιμος άνθρωπος ο οποίος παραμένει πιστός στον φίλο του, Coelio, όπως ορκίστηκε κατά την πρώτη συνάντηση τους, παρά τη θέληση της Marianne να γίνει ερωμένη του.

Ερμηνείες Θεατρική Κριτική

Η Ηλιάνα Μαυρομάτη είναι μια φυσιογνωμία εύθραυστη, αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά δυνατή: Στοιχεία που απαιτεί ο ρόλος της ασυμβίβαστης Μαριάννας. Γοητευτική και μυστηριώδης, αλλά και παθιασμένη και αυτάρεσκη, η Μαριάννα της Ηλιάνας Μαυρομάτη είναι ιδιαίτερα συνεπής στη λεπτομέρεια, με έμφαση στην ειρωνεία, και την αγωνία της ηρωίδας απέναντι στη ζωή, τον έρωτα και την αυτοδιάθεση.

Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι υπέροχος στο ρόλο του Οκτάβιου: όμορφος, με ιδιαίτερη εκφραστικότητα, προσωποποιεί με χαρακτηριστική άνεση την υποταγή του ήρωα του στο κυνήγι των αισθήσεων, αλλά και τη βαθιά μελαγχολία του ήρωα του, και καταφέρνει να αποδώσει συγκινητικά τη βαθιά, και γνήσια ρομαντική φύση του ήρωα του, με την έννοια του ρομαντισμού της εποχής του Musset. Έχει την ικανότητα στιγμιαία να επικοινωνεί στο θεατή τόσο την σαγηνευτική κυνικότητα, όσο και την επαναστατική, απέναντι στα ήθη της εποχής, ορμή του Οκτάβιου.

Ο Ντένης Μακρής, και Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος ως Coelio ισορροπούν στην σκιαγράφηση της τραγικότητας του ήρωα τους, και της ρομαντικής, αλλά και άτολμης φύσης του.

H Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, με τα εξαιρετικά γαλλικά της, συντελεί στη δημιουργία μιας ιδιαίτερα ατμοσφαιρικής παράστασης. Η ηρωίδα της είναι γοητευτική, με την ομορφιά της γυναίκας που νοσταλγεί με πίκρα τον έρωτα και το πάθος, αλλά και που μπορεί να τον σωματοποιήσει με φιλαρέσκεια.

Ο Χρήστος Σαπουντζής ως Claudio αποδίδει με μια ελαφριά κωμικότητα το δικαστή, ειδικά στη συναναστροφή του με τον κάπως αφελή υπηρέτη του Tibia που ενσαρκώνει με άνεση ο Παντελής Βασιλόπουλος. Κωμική αλλά και σταθερή όπως πάντα η Ξένια Καλογεροπούλου στο ρόλο της Ciuta, που είναι ίσως ο πιο «γήινος» και διαχρονικός χαρακτήρας του έργου.

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος έχει την ιδιαίτερη ικανότητα να προσφέρει στο θεατή του ατμοσφαιρικές παραστάσεις. Στις ιδιοτροπίες της Μαριάννας τον εντάσσει σε ένα Ενετικό πίνακα, σαν βγαλμένο από τα μυστηριώδη καρναβάλια της υγρής πολιτείας, με τον έρωτα και το θάνατο πανταχού παρόντες. Εξαιρετική ατμόσφαιρα, με την υποφωτισμένη σκηνή και την προσεκτική επιλογή των λίγων επίπλων να επιτρέπουν τη δημιουργία μικρών υπο-σκηνών μέσα σε ένα πίνακα που λειτουργεί ανεξάρτητα στο σύνολο του. Η επιλογή της απαγγελίας κομματιών από άλλα έργα του Musset, αν και δυσκολεύει τους περισσότερους θεατές στην κατανόηση, εντούτοις εναρμονίζεται με την προσπάθεια αποτύπωσης του αξιακού πλαισίου του Musset, που καταδίκαζε την υποκρισία της αστικής τάξης και δεν επέτρεπε στο πάθος του έρωτα να ανθίσει.

Εξαίσια η σκηνική δημιουργία της Ευαγγελίας Θεριανού, όπως και τα κουστούμια της Κλαιρ Μπρέσγουελ, που αποδίδουν την προσωπικότητα κάθε ήρωα, και οι φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου που συντελούν στο άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα.

Συνολικά, η παράσταση αποτελεί μια υπέροχη αισθητικά παρουσίαση ενός όχι τόσο διαχρονικού και καθόλου συναρπαστικού κειμένου, με εξαίσιες ερμηνείες, ειδικά από τους βασικούς ήρωες. Σημαντικό πλεονέκτημα της παράστασης η ατμοσφαιρικότητα και η κομψότητα της, καθώς και η βαθιά κατανόηση του Musset από τον Θωμά Μοσχόπουλο.

Μετάφραση: Ξένια Καλογεροπούλου
Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος
Δραματουργική συνεργασία: Μαριλένα Παναγιωτοπούλου
Σκηνικά: Ευαγγελία Θεριανού
Κοστούμια: Κλαίρ Μπρέσγουελ
Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου
Μουσικός Συνεργάτης: Κορνήλιος Σελαμσής

Ηθοποιοί
Σιούτα: Ξένια Καλογεροπούλου
Μαριάννα: Ηλιάνα Μαυρομάτη
Σέλιο: (+Ορσίνι): Ντένης Μακρής/ Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος
Κλαύδιος: Χρήστος Σαπουντζής
Τίμπια: Παντελής Βασιλόπουλος
Οκτάβιος: Γιώργος Παπαγεωργίου
Ερμεία: Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου

Θέατρο «Πόρτα» Μεσογείων 59, Αθήνα