Στο Θέατρο Θησείον
- Κριτική: Ειρήνη Μάρκου
Αν κοιτάξει κανείς τις πολυάριθμες αθηναϊκές θεατρικές σκηνές, θα διαπιστώσει πως υπάρχουν ορισμένοι συγγραφείς τεράστιας σημασίας, που δεν ανεβαίνουν όσο συχνά θα περίμενε κανείς. Ο Ιονέσκο είναι σίγουρα ένας από αυτούς.
Ο συγγραφέας
Ένας από τους θεμελιωτές του ρεύματος του παραλόγου στο θέατρο, ο Ιονέσκο –όπως και ο σύγχρονός του Μπέκετ– έζησε την φρίκη αμφότερων των παγκοσμίων πολέμων∙ την μέγιστη απομυθοποίηση που μπορεί να βιώσει κανείς και τον ύψιστο κατακερματισμό των ελπίδων και της πίστης στον άνθρωπο: πως είναι δηλαδή ικανός να μάθει από τα λάθη του και ο ορθός λόγος θα είναι ο οδηγός του σε έναν ευγενή κόσμο ευημερίας και αλληλεγγύης. Εξ ου και γεννάται το θέατρο του παραλόγου, ως μοναδικό ίσως εργαλείο διαχείρισης της εποχής και μαζί του ανανεώνεται σε σημεία και η ίδια η θεατρική φόρμα και παραστασιολογία.
Το έργο
Ο ρινόκερος είναι χαρακτηριστικό δείγμα της γραφής του Ιονέσκο και περιέχει όλη την γοητεία και το μυστήριο του θεάτρου του παραλόγου: σουρεαλιστικές καταστάσεις και διαλόγους που δίνουν τροφή για σκέψη στον θεατή, ο οποίος πρέπει να αφεθεί να μπει στην συνθήκη του έργου.
Μία όμορφη μέρα, ίσως σαν όλες τις άλλες, ένας ρινόκερος έκανε την εμφάνισή του σε κεντρικό δρόμο του Παρισιού. Θα ακολουθήσει και άλλος ένας κι έπειτα κι άλλος, μέχρι να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την πόλη μια ανεξήγητη επιδημία ρινοκερίτιδας.
Αρχικά δεν γνωρίζεις εάν αυτό είναι μία μορφή αντίστασης στο κατεστημένο, -ή όπως λέει χαρακτηριστικά ο Ζαν-, μήπως είναι το ιδανικό: κάποιος που δεν νοιώθει καλά στο πετσί του και επιλέγει να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο. Η δύναμη της ρητορείας και των δύο πλευρών, του λόγου και του αντιλόγου, είναι αυτή που ενδυναμώνει την γοητεία του έργου, καθώς φυσικά και τον τρόμο για την αλήθεια που υποδηλώνει. Όταν καταλάβεις πως το να αφεθείς στα ένστικτά σου, να θέλεις να καταλύσεις κάθε νόμο και κανόνα και να επιστρέψεις στην πρωτόγονη φύση, αυτομάτως δηλώνει την ανώτατη μορφή του εγωισμού σε ατομικό επίπεδο και τον ύψιστο τρόμο κάθε μορφής αλόγιστης εξουσίας και ολοκληρωτισμού σε πολιτικό επίπεδο, ίσως είναι πλέον αργά. Η νόσος έχει αποδεκατίσει και λυγίσει τους λίγους που στέκονται επιφυλακτικά απέναντί της και εμμένουν να αντιστέκονται.
Το παράδοξο είναι πως ο Μπερανζέ, ο βασικός ήρωας του έργου, παρουσιάζεται σχεδόν σαν «ανθρωπάκι». Ένας σχεδόν αλκοολικός, μετρίας εμφανίσεως, χαμηλής αυτοπεποίθησης και μακριά από τις τάσεις μεγαλοστομίας, που διακρίνουν και με το παραπάνω τον κύκλο των συναδέρφων του, οι οποίοι δεν παύουν να επαίρονται για τις θέσεις τους και να τις διατυμπανίζουν, έχοντας μακράν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και την όποια ιδεολογία τους. Και όμως, αυτός ο χαμηλών τόνων και εντάσεων άνθρωπος θα είναι αυτός που δεν θα παρασυρθεί από την νόσο του καιρού και θα ορθώσει με όλην του την δύναμη το ανάστημά του, παραμένοντας Άνθρωπος έως το τέλος.
Η παράσταση – Οι συντελεστές
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος, μετά το εξαιρετικό Mistero Buffo, επιλέγει ακόμα ένα έργο που, με όχημα την κωμωδία, κάνει σχόλιο πολιτικό. Με μια σκηνοθεσία πολύ ταιριαστή στο ύφος του κειμένου, το πρώτο μέρος ίσως είναι και αυτό που εισάγει ένα στοιχείο λιγάκι σουρεαλιστικό στην παικτική συνθήκη, βάζοντας τους ηθοποιούς να υποδύονται πολλά διαφορετικά πρόσωπα, κρατώντας μπροστά τους την αντίστοιχη φωτογραφία. Είναι και η σκηνή που σκιαγραφεί τον χαρακτήρα του Μπερανζέ και την σχέση του με τον Ζαν, που λειτουργεί αντιστικτικά. Η δεύτερη σκηνή λειτουργεί συμπληρωματικά με την πρώτη στην εισαγωγή χαρακτήρων και στην εκμετάλλευση της έκπληξης και την ένταση του κωμικού στοιχείου, δίνοντας την ευκαιρία να θαυμάσουμε όλους τους ταλαντούχους ηθοποιούς της ομάδας (ξεχωρίζει ο «ξερόλας» χαρακτήρας του Γιώργου Παπαγεωργίου). Η τρίτη πράξη, εξαιρετικά ερμηνευμένη από το δίδυμο Μαυροματάκης-Χρυσοστόμου, είναι συγκλονιστικά δοσμένη, ενώ η τέταρτη –που αποτελεί και την κορωνίδα της θέσης του Ιονέσκο και δίνει χώρο σε όλο το φιλοσοφικό υπόβαθρο του θέματος-, μπορεί να κουράζει λίγο (εκ κειμένου), αλλά είναι και αυτή που ξεκαθαρίζει την θέση του συγγραφέα και φέρνει τον θεατή προ των ευθυνών του.
Οι ηθοποιοί είναι μια αληθινή και δεμένη ομάδα και είναι πραγματικά απόλαυση να τους παρακολουθείς στην δεύτερη πράξη, να ξεδιπλώνει και να χτίζει ο καθένας τον δικό του χαρακτήρα. Ξεχωριστή μνεία θα ήθελα να κάνω στον εξαιρετικό Γιώργο Χρυσοστόμου, που «κέντησε» κωμικά ως διευθυντής στην δεύτερη πράξη με την περσόνα που έπλασε, ενώ ως Ζαν ήταν πραγματικά συγκλονιστικός την στιγμή της μεταμόρφωσής του: κατάφερε σχεδόν να μεγαλώσει μπροστά στα μάτια μας, γινόμενος θηρίο! Και φυσικά, ο πάντα έξοχος Μανώλης Μαυροματάκης, που ξεκίνησε ήπια και εσωτερικά, αλλά τόσο εύγλωττα να αποδίδει αυτήν την ανησυχία και αγωνία του ήρωά του για να «ψηλώσει» στο τέλος της παράστασης μέσα σε μια θάλασσα μοναξιάς.
Μια εύστοχη και επίκαιρη παράσταση, που αξίζει να δείτε
Συντελεστές
Μετάφραση – σκηνοθεσία Θωμάς Μοσχόπουλος
Σκηνικά – κοστούμια Μαγδαληνή Αυγερινού, Ελλη Παπαγεωργακοπούλου
Κίνηση Χρήστος Παπαδόπουλος
Φωτισμοί Σοφία Αλεξιάδου
Σχεδιασμός ήχου Κορνήλιος Σελαμσής
Βοηθός σκηνοθέτης Αννα Μιχελή
Βοηθός σκηνοθέτη Εμη Πανουργιά
Παίζουν οι ηθοποιοί Θανάσης Δήμου, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Μανώλης Μαυροματάκης, Ηρώ Μπέζου, Γιώργος Παπαγεωργίου, Γιώργος Χρυσοστόμου
Θησείον – Ένα θέατρο για τις τέχνες Τουρναβίτου 7 Θησείο ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΤΑΜΕΙΟΥ 210 3255444
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ Aπό 11 Ιανουαρίου έως 13 Απριλίου 2014 ΗΜΕΡΕΣ & ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ
11 Ιανουαρίου – 2 Φεβρουαρίου Τρίτη 21.00, Τετάρτη 21.00, Παρασκευή 21.00, Σάββατο 21.30, Κυριακή 19.00
8 Φεβρουαρίου – 2 Μαρτίου Τρίτη 21.00, Τετάρτη 21.00, Παρασκευή 21.00, Σάββατο 19.00, Κυριακή 21.30 (εκτός Παρασκευής 28/2)
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ Κανονικό: 16€ Φοιτητικό, άνω των 65, ανέργων: 12€ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
120 λεπτά (με διάλειμμα)