Σμύρνη μου αγαπημένη – Θεατρική Κριτική

Στο «ΘΕΑΤΡΟΝ» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»

στήνεται μία αληθινή υπερπαραγωγή σε μία συγκινητική παράσταση για την Σμύρνη και τις χαμένες πατρίδες, που ζωντανεύει μέσα από έναν πολυάριθμο και ταλαντούχο θίασο στα χέρια της έμπειρης στο είδος, Μιμής Ντενίση.

• Κριτική: Ειρήνη Μάρκου

Το έργο

Το έργο αποτελεί συγγραφική κατάθεση της ίδιας της Ντενίση και το καταστάλαγμα βαθιάς και πολύχρονης μελέτης. Βασίζεται σε ντοκουμέντα, δημοσιεύσεις άρθρων, μελετών, μαρτυριών, ενώ η συγγραφέας απέκτησε πρόσβαση σε αρχεία και διδακτορικές διατριβές με ανέκδοτο μέχρι σήμερα υλικό, ώστε να μπορέσει να αποδώσει με αληθοφάνεια, αλλά κυρίως δικαιοσύνη, την τραγωδία της καταστροφής του 1922.

Το έργο παρακολουθεί την ζωή μιας ευκατάστατης οικογένειας της Σμύρνης, καλύπτοντας τα ταραγμένα χρόνια από το 1917 έως και την καταστροφή. Η κόνα Φιλιώ, μια πραγματική αρχόντισσα της εποχής της, ζει με τον άντρα της, τα παιδιά και το υπηρετικό της προσωπικό, που αποτελείται από Έλληνες αλλά και από Τούρκους και συνιστά περισσότερο κομμάτι της οικογένειας παρά «υπαλλήλους», και μέσα από οικογενειακά τραπέζια και κοινωνικές δεξιώσεις, ζωντανεύουν παράλληλα με την ζωή της οικογένειας και τα ήθη κι έθιμα μιας ολόκληρης εποχής. Πολιτικές συζητήσεις παρεισφρέουν ανάμεσα σε συνταγές και οικογενειακά τραπέζια, μυστικούς έρωτες, τραγούδια και χορό.

Ξεκινώντας το έργο από την Αθήνα όπου σήμερα έχουν βρει καταφύγιο και ζουν ως πρόσφυγες η Φιλιώ με όσους έχουν διασωθεί από την οικογένειά της, με αφορμή την γιορτή του Αγίου Δημητρίου, η πρώην αρχόντισσα κάνει μία αναδρομή στο παρελθόν και πιάνει το νήμα της ιστορίας από την αρχή, για να αφηγηθεί την διαδρομή και την περιπέτεια του σπιτιού και της πόλης της. Με σύζυγο φιλο-Βενιζελικό και οπαδό της Μεγάλης Ιδέας και κουνιάδο βασιλικό και φανατικό Μικρασιάτη, η κόνα-Φιλιώ βρίσκεται στο κέντρο μιας οικογένειας όπου εκπροσωπούνται όλες οι ιδέες και κοινωνικές τάξεις. Η ίδια μάλιστα, στον ρόλο αφηγητή, μπαινοβγαίνει στην ιστορία, περνώντας τον θεατή από την μια σκηνή στην άλλη, προσφέροντας τις απαραίτητες ιστορικές, αλλά ακόμη και ηθογραφικές πληροφορίες για την Σμύρνη και την εποχή.

Μάλιστα, μέσα από τους δευτερεύοντες χαρακτήρες, βρίσκουν ενσαρκωτές η τραγωδία των Αρμενίων, η άνοδος του Κεμάλ, ο ρόλος των ξένων δυνάμεων, οι σχέσεις συμβίωσης Τούρκων κι Ελλήνων, καθώς επίσης και οι διαφορετικές κοινωνικές τάξεις και συμβάσεις.

Η παράσταση

Η παράσταση είναι μία πλούσια παραγωγή, πολλών κυβικών και χορταστικής διάρκειας, ένα θέαμα έμπλεο πληροφοριών και όχημα πολλαπλών αισθημάτων. Η Μιμή Ντενίση ενοχρηστρώνει με περισσή δεξιότητα σκηνοθετικά έναν πολυάριθμο θίασο, χτίζοντας μια ατμόσφαιρα που ταξιδεύει το κοινό σε περασμένες εποχές και μεγαλεία. Τα πλούσια κοστούμια του Γιώργου Πάτσα μεταδίδουν όλη την αίγλη και την ευμάρεια της εποχής, ενώ πολύ λειτουργικό το σκηνικό του. Μάλιστα, η συγκεκριμένη παράσταση είναι από τις λίγες που αξιοποιούν τόσο οργανικά την τεχνική της βιντεοπροβολής, που συνήθως όπου υπάρχει γίνεται περισσότερο για εφέ παρά για αναγκαιότητα. Στην παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη», η θέαση του λιμανιού στο φόντο βοηθά πραγματικά την φαντασιακή λειτουργία του θεατή, ενώ είναι εντυπωσιακό το πώς χρησιμοποιείται στην σκηνή της πυρκαγιάς.

Στα μεγάλα πλεονεκτήματα της παράστασης η ζωντανή παρουσία της μουσικής˙ τα τραγούδια του Μπάμπη Τσέρτου και της Σοφίας Μέρμηγκα είναι γεμάτα ψυχή και ξεχειλίζουν καημό, ενώ η ορχήστρα Εστουδιαντίνα με τις μελωδίες της, «μιλάει» απευθείας στα γονίδιά μας.

Ο θίασος, αν και πολυάριθμος, είναι άψογα «κουρδισμένος» και κρατά σε γενικό επίπεδο υψηλά τον πήχη των ερμηνειών. Από τον Μιχάλη Μητρούση και τον Κώστα Βουτσά που προκαλούν πηγαία γέλιο στο κοινό, στον συγκινητικό Τάσο Νούσια που προσέδωσε μεγάλο βάθος και πολυπλοκότητα στον χαρακτήρα του, κάνοντας εναργείς τις εσωτερικές του συγκρούσεις και τον Κρατερό Κατσούλη, που με σθένος και πάθος στήριξε τον πιο κυνικό (ή πραγματιστή) χαρακτήρα του έργου, που δεν παύει όμως να νοιάζεται την οικογένειά του. Είναι δύσκολο να αναφερθεί κανείς ξεχωριστά σε όλες τις ερμηνείες, από τον μετρημένο όπως πρέπει Τάσο Χαλκιά, στην συναισθηματική Χριστίνα Αλεξανιάν που με πόνο ενσαρκώνει την τραγωδία των Αρμενίων και την δύναμη της καρτερικής γυναίκας που δεν σταματάει να ελπίζει και να στηρίζει τους άλλους με χαμόγελο, όμως ιδιαίτερη μνεία ταιριάζει στην Κατερίνα Γερονικολού, η οποία σταθερά εξελίσσεται σε μία από τις πιο αξιοπρόσεχτες ηθοποιούς της γενιάς της˙ είναι πραγματικά απολαυστική σαν Ζαχαρούλα, ενώ ανταποκρίνεται με συνέπεια και ωριμότητα και στις πιο δραματικές στιγμές του ρόλου της, δημιουργώντας ωραία χημεία με τον ταλαντούχο Δημήτρη Μακαλιά. Όσον αφορά στην ίδια την Ντενίση, μπορεί η υποκριτική να μην είναι το δυνατό της στοιχείο, επειδή όμως κατά την μεγαλύτερη διάρκεια του έργου αφηγείται (και δεν «υποκρίνεται»), δεν αισθάνεσαι κάποια «αδυναμία» παρά σε ελάχιστα σημεία (τα πιο δραματικά). Τα στιγμιότυπα μάλιστα που μοιράζεται με τον σύζυγό της, Τάσο Χαλκιά, όπου ξεδιπλώνει την γυναικεία φύση, που παραπονιέται και νοιάζεται και έχει ανάγκη επιβεβαίωσης, είναι οι καλύτερες στιγμές της.

Οι μόνες ενστάσεις που ενδεχομένως θα είχαμε αφορούν λιγάκι στην ισορροπία του ηθογραφικού με το δραματολογικό στοιχείο της παράστασης. Οι ωραιότερες στιγμές του έργου υπήρξαν οι στιγμές που χαρακτήρες ανακάλυπταν και αποκάλυπταν και εξέλισσαν την σχέση τους. Μπορεί η συγγραφέας να έδωσε σε όλους τους ηθοποιούς της την ευκαιρία να το κάνουν (και είναι αξιέπαινη γι΄αυτό), όμως θα θέλαμε να τους γνωρίσουμε ακόμα περισσότερο. Η μεγάλη διάρκεια της παράστασης δεν κουράζει, όμως οι εντυπώσεις θα ήταν ακόμη ισχυρότερες εάν μειώνονταν λιγάκι τα πληροφοριακά-ηθογραφικά στοιχεία και πύκνωναν περισσότερο τα δραματικά.

Μία δουλειά φτιαγμένη με πολλή αγάπη και την μεγαλύτερη σοβαρότητα, που την υπηρετεί πιστά ένας ταλαντούχος θίασος και χαρίζει στο κοινό μεγάλη συγκίνηση για ένα κομμάτι της ιστορίας μας, που αλίμονό μας αν το ξεχάσουμε.

• Ειρήνη Μάρκου για το mytheatro.gr

mytheatro.gr : Θέλω να πω ότι κανείς τελικά δεν μπορεί να κρίνει ποιος είναι καλός ηθοποιός και ποιος όχι, παρά μόνο ο θεατής και στην περίπτωση της κ Ντενίση έχουμε ένα μοναδικό φαινόμενο και μάλιστα παγκόσμιο, όχι μόνο Ελληνικό. Eνώ οι κριτικές συνήθως για τα έργα που ανεβάζει ως προς την ερμηνευτική ικανότητα της, δεν είναι και οι καλύτερες, οι παραγωγές της όμως είναι μοναδικές, γεμίζουν το θέατρο και το κυριότερο αρέσουν! Για μένα αυτό τα λέει όλα. Ακόμα θέλω να πω ότι καλή παράσταση είναι αυτή που γεμίζει το θέατρο ( δεν μπορείς να πεις ότι μια παράσταση είναι καλή, όταν την βλέπεις εσύ και άλλοι πέντε), καλή παράσταση είναι αυτή που ο κόσμος γελάει η δακρύζει η συγκινείται, και η Σμύρνη μου Αγαπημένη τα είχε όλα, δεν είναι τυχαίο που είναι το πρώτο θέατρο σε εισπράξεις και πωλήσεις εισιτηρίων. Μήπως τελικά μόνο αυτό μετράει?

Συντελεστές

Κείμενο- Σκηνοθεσία: Μιμή Ντενίση
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας
Μουσική-ενορχηστρώσεις: Ανδρέας Κατσιγιάννης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Χορογραφίες: Mάρω Μαρμαρινού
3D & επεξεργασία οπτικού υλικού: Γιάννης Βολιώτης
Ερμηνεύουν:

Μιμή Ντενίση, Tάσος Χαλκιάς, Τάσος Νούσιας, Χριστίνα Αλεξανιάν, Κρατερός Κατσούλης, Δημήτρης Μακαλιάς, Κατερίνα Γερονικολού, Νέδη Αντωνιάδη, Λευτέρης Ζαμπετάκης, Μαρία Εγγλεζάκη, Αναστασία Σκοπελίτη, Νέλη Αλκάδη, Χρήστος Βελιάνο
και ο Μιχάλης Μητρούσης και ο Κώστας Βουτσάς.

Συμμετέχουν επίσης οι, Χριστίνα Δρεμέτσικα, Εβελίνα Κυπραίου, Δήμητρα Μιχαηλίδου, Άγγελος Μπέσσας, Ζαχαρένια Φραγκιαδάκη, Ηλίας Νομικός, Ηλίας Παπακωνσταντίνου, Νικόλας Γκιούλης.

Συμμετέχει ζωντανά η ορχήστρα Εστουδιαντίνα με τους μουσικούς Κυριάκο Γκουβέντα, Νίκο Μέρμυγκα, Γιάννη Τσέρτο και Γιάννη Πλαγιαννάκο.

Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εστουδιαντίνα: Ανδρέας Κατσιγιάννης. Τα τραγούδια ερμηνεύουν o Mπάμπης Τσέρτος και η Σοφία Μέρμηγκα.

Παραστάσεις: Τετάρτη 19:00 Πέμπτη 19:00 Παρασκευή 20:00 Σάββατο 20:00 Κυριακή 18:30 ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: Κανονικά εισιτήρια: €35, €28, €23, €18 & €14 (θεωρείο) Ομαδικά εισιτήρια: (άνω των 20 ατόμων): €22, €16, €14, €12 (θεωρείο) Εισιτήριο για παιδιά μέχρι 12 ετών: €12 (πλατεία), €9 (θεωρείο) (Ισχύουν ειδικές τιμές για ΑμεΑ & ανέργους) ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 2 ωρες και 50 λεπτά με το διάλειμμα

«ΘΕΑΤΡΟΝ» Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» Πειραιώς 254, Ταύρος Τηλ. 212 254 0000