Σωσίας του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

21 Νοεμβρίου 2014 – 05 Απριλίου 2015 στο Θέατρο Ροές στο Γκάζι

• Κριτική Στέλιος Αντωνιάδης

Για τον Ντοστογιέφσκι (Fyodor Dostoyevsky), Μόσχα 1821-1881, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να γράψω πολλά μια και όλοι λίγο πολύ τον γνωρίζουμε. Τα έργα του, επιληπτικού, αριστοκρατικής λιθουανικής, καταγωγής συγγραφέα με πατέρα στρατιωτικό γιατρό είναι γνωστά. Ποιος δεν διάβασε το Έγκλημα και Τιμωρία, τον Ηλίθιο, το Υπόγειο, τους αδελφούς Καραμαζώφ ή κάποια άλλα βιβλία του. Δεν είναι μόνο τα βιβλία αλλά και οι θεατρικές παραστάσεις όπως και οι κινηματογραφικές ταινίες που έχουμε δει. Ο Ντοστογιέφσκι έγραψε, εκτός από τα πολύ γνωστά του έργα και νουβέλες, διηγήματα, δοκίμια, κριτική λογοτεχνίας πάντα με έμφαση στα ψυχολογικά προβλήματα των ανθρώπων. Ήταν επίσης δημοσιογράφος αλλά και φιλόσοφος.
Ό σωσίας αποτελεί πρώιμο έργο του που έχει γραφτεί πριν από τα γνωστά έργα που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Το θέμα

Ο Golyadkin είναι ένας συνεσταλμένος, υπομονετικός, υποχωρητικός, με μειωμένη αυτοεκτίμηση δημόσιος υπάλληλος που όλα του πάνε στραβά. Μολονότι επιθυμεί την εκτίμηση και την αναγνώριση από τους άλλους δεν τα καταφέρνει. Δίνει μεγάλη σημασία στην εμφάνισή του, έχει υπηρέτη, προσπαθεί να συμμετάσχει στην κοινωνική ζωή χωρίς όμως να κατορθώνει αυτό που θέλει. Οι αναποδιές επιβαρύνουν τα ψυχολογικά του προβλήματα τα οποία προσπαθεί να ξεπεράσει με τον εσωτερικό μονόλογο, μιλώντας με τον εαυτό του. Η κατάσταση του χειροτερεύει όταν εμφανίζονται οι φωνές, τα φαντάσματα, το παραμιλητό.

Παρόλο που σκέφτεται την επίθεση και την εκδίκηση δεν διαθέτη την απαραίτητη τόλμη, αισθάνεται μόνος απέναντι στους πολλούς. Ζώντας τον συνεχή εσωτερικό αγώνα του και με την ευκαιρία του γεγονότος της αποτυχίας να συμμετάσχει απρόσκλητος στο πάρτι γενεθλίων της κόρης του διευθυντού του, στο δρόμο της επιστροφής εμφανίζεται ο σωσίας, ο δεύτερος εαυτός του. Ο σωσίας που είναι ίδιος με αυτόν στην εμφάνιση διαθέτει όλα τα προσόντα που αυτός δεν έχει, είναι κοινωνικός, γοητευτικός, επιθετικός, εξωστρεφής διαθέτει αυτοπεποίθηση. Αρχικά η σχέση τους είναι καλή αργότερα διαταράσσεται και η ψυχολογική του κατάσταση χειροτερεύει, εμφανίζονται και άλλοι σωσίες με αποτέλεσμα τελικά να εκδηλωθεί πλήρως η ψυχασθένειά του (σχιζοφρένεια) και να κλειστεί σε άσυλο φρενοβλαβών.

Ο Ντοστογιέφσκι είναι πάντα εξαιρετικός στην περιγραφή των ψυχικών διαταραχών. Πόσο όμορφα χειρίζεται μια κατάσταση που μπορεί να κάνει πολλούς να υποφέρουν. Έναν χαρακτήρα, μια ψυχοσύνθεση που δεν καταφέρνει να αντιμετωπίσει τις αρνητικές επιδράσεις του περιβάλλοντος Σε παρόμοιες καταστάσεις οι περισσότεροι, κινητοποιώντας τους μηχανισμούς άμυνας του εγώ, τα καταφέρνουν σε άλλοτε άλλο βαθμό ενώ άλλοι βουλιάζουν στην ψυχασθένεια, σε τεχνητούς παραδείσους ή άλλα καταφύγια.

Ο συγγραφέας είναι σαφώς επηρεασμένος από τον συμπατριώτη του Nikolai Gogol και ιδιαίτερα το έργο του «Το Παλτό» έργο που είδα σε μια καταπληκτική παράσταση στην Κωνσταντινούπολη, από έναν εξαιρετικό τουρκικό θίασο, λίγο πριν εγκαταλείψω την Πόλη για πάντα. Μάλιστα θυμάμαι πως μόλις εγκαταστάθηκα στην Αθήνα έψαξα να βρω το βιβλίο να το διαβάσω. Όσο όμως και αν ο Ντοστογιέφσκι είναι επηρεασμένος από τον Γκόγκολ, η οπτική τους γωνιά είναι διαφορετική. Ο Γκόγκολ εστιάζει στην κοινωνική πλευρά, ο Ντοστογιεφσι στην ψυχολογική πλευρά του προβλήματος.

Οι Συντελεστές

Η παράσταση βασίζεται στο θαυμάσιο βιβλίο «Ο Σωσίας-Ένα Ποίημα της Αγίας Πετρούπολης» σε εξαιρετική διασκευή / δραματουργική επεξεργασία της Έφης Μπίρμπου μαζί με τον Άρη Σερβετάλη και την Μιχαήλα Πλιαπλιά.

Η σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τα κοστούμια της Έφης Μπίρμπου είναι ότι καλύτερο μπορεί να δει κανείς στο θέατρο. Μου άρεσε πολύ ο συμβολισμός με τις καρέκλες.

Ο Ηχητικός σχεδιασμός του Vangelino Currentzis, οι Φωτισμοί του Θύμιου Μπακατάκη και η Επιμέλεια των κοστουμιών του Κωνσταντίνου Μαλινδρέτου βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο.

Καλλιτεχνικός συνεργάτης, βοηθός σκηνοθέτη: Μιχαήλα Πλιαπλιά

Τεχνικός σκηνής, εκτέλεση παραγωγής: Χρήστος Γερασιμόπουλος

Παραγωγή: ngb group, Νίκος Ηλίας

Ερμηνευτές:

Ο Άρης Σερβετάλης είναι εξαιρετικός στο ρόλο του, κατορθώνει να ενσαρκώσει τον ψυχικά πάσχοντα άνθρωπο και όλο του τον εσωτερικό προβληματισμό και τον αναβρασμό.

Οι: Δρόσος Σκώτης, Γιώργος Συμεωνίδης, Συμεών Τσακίρης, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης είναι πάρα πολύ καλοί στους ρόλους τους.

Διάρκεια: 90 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)  Στέλιος Αντωνιάδης – mytheatro.gr