Σωτηρία Με Λένε με την Έφη Σταμούλη, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, Κριτική της Παράστασης Κάτια Σωτηρίου
Το θεατρικό έργο της δημοσιογράφου Σοφίας Αδαμίδου, την οποία η ίδια η Σωτηρία Μπέλλου είχε εξουσιοδοτήσει να γράψει τη βιογραφία της, ανεβαίνει στο θέατρο του Νέου Κόσμου, με την Έφη Σταμούλη λίγα χρόνια μετά την πρώτη παρουσίαση του στη Θεσσαλονίκη.
Λίγες ώρες πριν από τη σοβαρή επέμβαση που είχε ως αποτέλεσμα να χάσει τη φωνή της, η μεγάλη λαϊκή ερμηνεύτρια δεν σταματά να μιλά για την πολυτάραχη ζωή της: τα πρώτα χρόνια στη Χαλκίδα, η αναχώρηση για την Αθήνα μια μέρα μετά το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου, η συνεργασία με τον Τσιτσάνη… Χτυπημένη από τον καρκίνο – σε ό,τι πολυτιμότερο είχε, τις φωνητικές της χορδές – τα τελευταία χρόνια της ζωής της η Σωτηρία Μπέλλου βρέθηκε αντιμέτωπη με τη φτώχεια και τη μοναξιά. Από το θάλαμο του νοσοκομείου όπου νοσηλευόταν, άφησε να ξεχυθεί από μέσα της ένα αφρισμένο ποτάμι οργής και πίκρας. Η σκληρότητα μπερδεύεται με την ευαισθησία, το παρόν με το παρελθόν, η αγάπη με το μίσος, αποκαλύπτοντας μια εκρηκτική προσωπικότητα που δεν χάνει, ούτε μια στιγμή, το χιούμορ και το πάθος της για τη ζωή.
Η ιστορία της Μπέλλου όπως την αφηγήθηκε η Σοφία Αδαμίδου στο βιβλίο της «Πότε ντόρτια, πότε εξάρες», είναι η ιστορία μιας γυναίκας που αφέθηκε στα όποια κατά καιρούς ένστικτά της και καπρίτσια της, γνώρισε τη δόξα αλλά και τη φτώχεια. Η Μπέλλου υπήρξε μια ιδιαίτερη μορφή στην ιστορία του τραγουδιού. Εγκόλπωσε –με έναν εντελώς δικό της αλλά απόλυτα κρυστάλλινο τρόπο– το πρότυπο της ασυμβίβαστης και ανυπάκουης γυναίκας της γενιάς της, που ύψωσε τη φωνή και το ανάστημά της απέναντι σε όλους τους δεσποτικούς άνδρες που έφραξαν τον δρόμο της, που έζησε όλα τα πάθη της και δεν απολογήθηκε σε κανέναν. Η Μπέλλου ήταν μια ρεμπέτισσα, όχι μόνο στο είδος της μουσικής που υπηρέτησε, αλλά κυρίως στον τρόπο ζωής της. Οι ρεμπέτες και οι ρεμπέτισσες, ένα παράξενο μωσαϊκό ήχων, ανθρώπων και στάσεων, δεν αναπτύχθηκε ποτέ στα σαλόνια και τα αστραφτερά φώτα. Γι’ αυτές τις γυναίκες το ρεμπέτικο ήταν η αφορμή ή η έκφανση μιας συνολικά αντισυμβατικής και ανατρεπτικής ταυτότητας, που διαχύθηκε σε όλες τις σφαίρες της ζωής τους και συνδέθηκε με τις ευρύτερες κοινωνικές διεργασίες εκείνων των ζόρικων χρόνων του Μεσοπολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης.
Η παράσταση
Η παράσταση, μέσα από τη λιτή αλλά ουσιώδη σκηνοθεσία της Χριστίνας Χατζηβασιλείου αναπαριστά στιγμιότυπα, σχέσεις και καταστάσεις απλά, χωρίς επιπλέον επιτηδεύσεις, με σκοπό να αναδείξει τη λαϊκότητα, και την πολυδιάστατη μοναδική προσωπικότητα, της πρωτοπόρας για την εποχή της, τραγουδίστριας. Το έργο αποτελεί μια αναδρομή στο πλούσιο παρελθόν της σε μια αφήγηση όπου το πραγματικό μπλέκεται με το ονειρικό, και που πολύ σωστά χρησιμοποιεί το βιωματικό λόγο της Μπέλλου. Η ζωή της, οι έρωτες, ο γάμος της, αλλά και το μεγάλο πάθος για το τραγούδι και τον τζόγο «ξεδιπλώνονται» στην παράσταση.
Το λιτό σκηνικό της παράστασης, ένα δωμάτιο νοσοκομείου, και ένας «διάδρομος», το όποιο επιμελήθηκε η Όλγα Χατζηιακώβου , βάζει τον θεατή στο κλίμα του έργου, ενώ η σκηνοθεσία συντελεί στη συνεχή ροή των δρώμενων. Τα φώτα, ανάβουν και σβήνουν ανάλογα με το ταξίδι της μνήμης. Ένα μικρόφωνο, καρέκλες αναμονής διαδρόμου νοσοκομείου, ή και καρέκλες μαγαζιού, αλλά και γαρύφαλλα…
Το κείμενο είναι έξυπνο και συγκινητικό, έντονο σε κάποιες στιγμές. Ίσως όμως χρειαζόταν ακόμα περισσότερος εμπλουτισμός με ιστορίες από το παρελθόν, και μια πιο τολμηρή τομή στην προσωπικότητα της, καθώς ναι μεν για κάποιον που προσεγγίζει τη Μπέλλου τώρα, το κείμενο να είναι αρκούντως πληροφοριακό, όμως για όσους την πρόλαβαν, το κείμενο μένει κάπως στην επιφάνεια, δεν αγγίζει το βάθος, τη σκοτεινιά, και το μέγεθος της Μπέλλου. Εξάλλου οι βιογραφίες τόσο ξεχωριστών προσωπικοτήτων είναι δημοφιλείς και αγαπητές, επειδή ακριβώς υπάρχει ζωντανή η επιθυμία όλων να δουν πώς χειρίστηκαν οι ξεχωριστοί άνθρωποι τη ζωή και την περιπέτεια της.
Αντίθετα όμως με το κάπως ισχνό κείμενο η παράσταση ευτυχεί να έχει την Έφη Σταμούλη στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Κυρίαρχη των μέσων της, πραγματοποιεί ρεσιτάλ ερμηνείας που ακουμπά κατευθείαν την καρδιά. Ερμηνεύει άριστα την παθιασμένη, ταλαντούχα και πονεμένη Μπέλλου, που μέσα από τις αναμνήσεις της, συνομιλεί με την μητέρα της, τον άντρα της, τις μετέπειτα σχέσεις της, τον Τσιτσάνη, τη νοσοκόμα που προσπαθεί να την κουλαντρίσει μέσα στο νοσοκομείο. Η Σταμούλη εξιστορεί ένα αφηγηματικό πάζλ που πραγματεύεται και σχολιάζει, όχι μόνο την πολυτάραχη ζωή της ερμηνεύτριας αλλά και την ίδια την Ελληνική κοινωνία, το λαϊκό κόσμο της φτώχιας και της προσφυγιάς. Παίζει επιδέξια με τις διαφορετικές προοπτικές του σκηνικού χρόνου (παρελθόν, παρόν), διαθέτει ρυθμούς που αιφνιδιάζουν, κάνει αιφνίδια «στοπ» ενώ σε άλλες στιγμές επιταχύνει, αλλά κυρίως προσεγγίζει το πρόσωπο – Σωτηρία με αγάπη αιχμηρή, χαρίζοντάς του βάθος, παλμό και μας το παραδίδει με τη σφοδρότητα και τα απροσδόκητά του.
Αναζητεί τον εσωτερικό ρυθμό της λαϊκής γλώσσας, τον βηματισμό της Μπέλλου, τις ανάσες των τομών και κάνει τον λόγο της συμπληρωματικό της κίνησης, έτσι ώστε η χειρονομία, η κλίση της κεφαλής, η ματιά να εντάσσονται σε έναν αναγνωρίσιμο κώδικα της ερμηνεύτριας. Είναι χαρακτηριστική η στιγμή που καθισμένη στο κρεβάτι ακούει ένα τραγούδι της, και σουφρώνει ελαφρά τα χείλη. Η κάθε κίνηση της κρύβει μελέτη, αλλά κυρίως σεβασμό προς τη Μπέλλου.
Εξαιρετική στην ερμηνεία της η Έλλη Χατζεϊπίδου , στο ρόλο της νοσοκόμας που καλείται να αντιμετωπίσει το θηρίο που λέγεται Μπέλλου, στις πιο δύσκολες, και μοναχικές στιγμές της.
Στο σύνολο της πρόκειται για μια παράσταση που μπαίνει στην κατηγορία «δε χάνεται». Για τη σπουδαία Έφη Σταμούλη, για την ποιότητα, το ήθος και το βάθος της ερμηνείας της. Γιατί έκανε την Μπέλλου να βρίσκεται κοντά μας.
Συντελεστές της παράστασης
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία – Μουσική επιμέλεια: Χριστίνα Χατζηβασιλείου
Σκηνικά – Κοστούμια: Όλγα Χατζηιακώβου
Προσαρμογή σκηνικού στο Θέατρο του Νέου Κόσμου: Μαρία Καραδελόγλου
Σχεδιασμός φωτισμών – Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Λαζαρίδου
Ηχητική επιμέλεια: Γιάννης Πειραλής
Φωτογραφίες: Τάσος Θώμογλου
Φωτογραφία αφίσας: Νίκος Τασσούλας
Παίζουν οι ηθοποιοί: Έφη Σταμούλη, Έλλη Χατζεϊπίδου
ΧΩΡΟΣ: Κεντρική Σκηνή Θεάτρου του Νέου Κόσμου
Από 14.12.2018 έως 20.1.2019
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 70 λεπτά
ΜΕΡΕΣ / ΩΡΕΣ: Τετάρτη 18:30. Παρασκευή 21:15. Σάββατο 18:30. Κυριακή 21:30
Μια παράσταση καθηλωτική …η ερμηνεία της Κάτιας Γκουλιώνη στο ρόλο της Σωτηρίας Μπέλου αποτελούσε κατάθεση ψυχής… Με αυτοσαρκασμό …καθώς σε αναφορές σε βιώματα κατάφερε να αποδώσει την ζωή της Σωτηρίας Μπέλου… Βγαίνοντας από την παράσταση πλημμύρισα από συναισθήματα ρίγους, συγκίνησης….