στο Θέατρο Νέου Κόσμου Κριτική Κάτια Σωτηρίου
Το Θέατρο του Νέου Κόσμου είναι μια πηγή μικρών αριστουργημάτων, από αυτά που κάνουν λίγη φασαρία στα θεατρικά πράγματα, αλλά πάντα κυκλοφορούν ανάμεσα στο κοινό και τους θεατρόφιλους ως κάτι που απλά δεν πρέπει να χάσει κανείς.
Η Σταματία, το γένος Αργυροπούλου είναι μια τέτοια περίπτωση. Παρουσιάζεται φέτος για δεύτερη χρονιά, μετά από μια σαιζόν με συνεχή sold out. Και όπως θα καταλάβει κανείς όταν δει την παράσταση, τα sold out ήταν απόλυτα δικαιολογημένα.
Το Θέμα του Έργου
Ο Κώστας Σωτηρίου έγραψε ένα κείμενο που περιγράφει την κοινωνικοπολιτική ζωή της Ελλάδας μέσα από την ματιά της Σταματίας, μιας γυναίκας παγιδευμένης στην προσωπική της αφέλεια, τις κοινωνικές διδαχές, τις οικογενειακές επιταγές και τις θρησκευτικές προσταγές. Μιας γυναίκας δηλαδή, αφόρητα συντηρητικής που θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι έως και στρατευμένη στις θέσεις της, αλλά που ασκεί στο θεατή μια περίεργη γοητεία. Αυτή είναι η διαφοροποίηση του Σωτηρίου από άλλους μονολόγους που έχουμε παρακολουθήσει στο παρελθόν: η βαθιά αγάπη για την ηρωίδα του, και η ελαφρά σατιρική διάθεση απέναντι της, που όμως διέπεται από σεβασμό και κατανόηση για την κατάσταση της.
Κόρη ανώτερου δημοσίου υπαλλήλου, φανατικού αντικομμουνιστή, έζησε την Κατοχή ως παιδί, τον Εμφύλιο, έμαθε από την οικογένεια της να εχθρεύεται τους αριστερούς, αποστασιοποιήθηκε από την αδερφή της που το έσκασε με έναν κατσαπλιά, γνώρισε έναν άντρα που θα παντρευόταν, τον έχασε σε ατύχημα, έμεινε άγαμη όλη της τη ζωή εμπιστευόμενη ανθρώπους που ζούσαν την εποχή και τη ζωή τους, αντίθετα με εκείνη. Κι έμεινε τελικά μόνη, με το μυαλό της ελαφρώς σαλεμένο από τα χρόνια και την αδυναμία να συνεχίσει να ζει. Η Σταματία πάνω από όλα είναι το σύμβολο μιας Ελλάδας που έμαθε να ζει μέσα στο συντηρητισμό, την αμάθεια, το τρίπτυχο «Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια», χωρίς να αναλύει και πολύ τα πράγματα. Μιας Ελλάδας που βολεύεται εύκολα, που αναπολεί έναν ένδοξο παρελθόν, χωρίς να ανταποκρίνεται στις αλλαγές των καιρών. Για το λόγο αυτό ενώ είναι ένα κείμενο που ακροβατεί ανάμεσα στην τραγωδία και την παρωδία, είναι βαθιά συγκινητικό και κάπως μελαγχολικό. Γιατί σε κάθε ιστορία που αφηγείται η Σταματία, ο θεατής αναγνωρίζει ιστορίες που ξέρει, που άκουσε, που έζησε, συναντά μια θεία, μια γιαγιά, ένα πρόσωπο που στοίχειωσε την καθημερινότητα του.
Η Ερμηνεία
Εξαιρετικά εύστοχο το κείμενο της Σταματίας, αλλά κυρίως αυτό που κάνει το έργο να ξεχωρίζει είναι η Λένα Ουζουνίδου. Πάντα οι μονόλογοι αναγκάζουν τον ηθοποιό να εκτεθεί, να απογυμνωθεί στο κοινό του, και αποτελούν ιδιαίτερη πρόκληση για το λόγο αυτό, ωστόσο υπάρχουν κάποιες φορές που δεν μπορείς να φανταστείς ένα κείμενο να εκφράζεται διαφορετικά. Όσα εύσημα και αν αποδώσει κανείς στη Λένα Ουζουνίδου για την ερμηνεία της στη Σταματία, θα ήταν λίγα. Χειμαρρώδης, αλλά ουσιαστική, ισορροπεί με αξιοζήλευτη σταθερότητα ανάμεσα στις εξάρσεις και την υποτονικότητα της ηρωίδας της, διατηρεί το κωμικό στοιχείο του έργου αναλλοίωτο, χωρίς όμως να μετατρέπει την ηρωίδα της σε καρικατούρα. Γοητευτική, με εντυπωσιακή ακρίβεια, μετρημένη στις συστολές της ηρωίδας της, υπαινικτική στις περιγραφές της καταπιεσμένης σεξουαλικότητας της, η Ουζουνίδου απογειώνει πραγματικά την Σταματία, κάνοντας το κοινό για μιάμιση ώρα να βυθίζεται με αναπόσπαστη προσοχή στην ζωή της. Γνωρίζουμε από παλιά την ερμηνευτική και τραγουδιστική δεινότητα της Ουζουνίδου, η ερμηνεία της όμως στη Σταματία είναι απλά συγκλονιστική.
Το σκηνικό της παράστασης απλό. Ίσως ξενίζει αρχικά το θεατή, αλλά είναι εξαιρετικά λειτουργικό, και η επιλογή των αντικειμένων συνάδει με το περιεχόμενο, αλλά κυρίως το πνεύμα του έργου. Τα σεμέν, τόσο στο κέντρο της σκηνής όσο και στο πάτωμα, αποτελούν το ιδανικό «χαλί» για να περάσει όλη η μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας σε μιάμιση ώρα μέσα από την αφήγηση της Σταματίας, γιατί στην πραγματικότητα τα σεμεδάκια ήταν το απόλυτο αξεσουάρ του ελληνικού σπιτιού, των θειων και γιαγιάδων μας. Η σκηνή που η Σταματία «ενδύεται» τα σεμεδάκια καθορίζει το σημείο που η παλιά Ελλάδα συναντά τη νέα, και ζει αυτόν τον παροξυσμό που συναντάμε καθημερινά δίπλα μας.
Η σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου υπηρετεί σωστά το κείμενο και επιτρέπει στην Ουζουνίδου να ξεδιπλώσει τις ερμηνευτικές αρετές της με ακρίβεια και απόλυτα σωστό μέτρο. Είναι μια παράσταση συναρπαστική, ένας εκπληκτικός μονόλογος, που δεν πρέπει να χάσει κανείς, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Συντελεστές
Θέατρο του Νέου Κόσμου, Δώμα (Athens)
• Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
• Παίζει η Ελένη Ουζουνίδου
• Σκηνικά-Κοστούμια Μαγδαληνή Αυγερινού
• Μουσική επιμέλεια Νέστορας Κοψιδάς
• Σχεδιασμός φωτισμών Σάκης Μπιρμπίλης