Συνέντευξη από τη θεατρολόγο – ηθοποιό Καίτη Μανωλιδάκη στη Διονυσία Ρώντα
- Τι είναι η Stand–up comedy;
«Η Stand Up είναι είδος κωμικού διαδραστικού θεάτρου. Ο καλός stand-up-κομεντίστας προκαλεί την προσοχή, το ενδιαφέρον, το γέλιο πρωτίστως και τη συμμετοχή του κοινού, όχι από αυτά που λέει μόνο, αλλά και από τον τρόπο που τα λέει. Μπορεί να είναι αστεία σκέτα, να ”πειράξει” γενικά ή μεμονωμένα κάποιον θεατή προκαλώντας και προσκαλώντας τον να παίξει μαζί του, ή από τη θέση του ή να τον φέρει πάνω στη σκηνή. Κάποιος σε απόσταση από το κοινό και σε υπερυψωμένη θέση, κρατά ένα μικρόφωνο – απαραίτητο εργαλείο της Stand-Up – και …θεάζεται, ενώ δημιουργεί με τον τρόπο του μία ευχάριστη ατμόσφαιρα. Παρασύρει το κοινό να ξεφύγει από την καθημερινότητα και τα προβλήματά της ή την διακωμωδεί, δείχνοντας τη φαιδρή πλευρά της».
Ποιοι μπορούν να κάνουν stand up;
«Η stand up είναι μια καλή πρόκληση για τους ηθοποιούς που κάνουν κωμωδία και για τους ερασιτέχνες που ”το έχουν”. Όπως και να είναι πάντως, θέλει πολλή προπόνηση, τεχνική, αφαίρεση, πνεύμα, αμεσότητα και γενικά, ατελείωτες ώρες εκπαίδευσης».
- Ποιοι είναι οι βασικοί κανόνες της Stand up;
«Απαραίτητη προϋπόθεση, η ύπαρξη -δημιουργία- κειμένου που λειτουργεί σαν τάπητας στον αυτοσχεδιασμό και στην ”εκμετάλλευση” του απρόβλεπτου, του τυχαίου, του ξαφνικού.
Η ιδιαιτερότητα στο κείμενο είναι πως ο καλλιτέχνης μεταπηδάει με μαεστρία και ταχύτητα από το ένα θέμα στο άλλο ή βασίζεται σε ένα κυρίως θέμα, που το διακόπτει επανειλημμένα για να ασχοληθεί με διάφορα άλλα που προκύπτουν ̵ ή δεν προκύπτουν ̵ και επανέρχεται.
Τα θέματα στην stand-up comedy αντλούνται από την ίδια τη ζωή. Πρώτη θέση καταλαμβάνουν ο κοινωνικός προβληματισμός, η πολιτική και οι πολιτικοί, τα αιώνια θέματα μεταξύ των δύο φύλων,τα ταμπού, οι περιθωριοποιημένες ομάδες, τα διάφορα επίκαιρα θέματα και βέβαίως το sex».
- Σε ποιους χώρους ξεκίνησε η Stand Up;
«Η Stand Up Comedy είναι ένα είδος ψυχαγωγίας που το είδαμε τα προηγούμενα χρόνια να αναπτύσσεται στην Αμερική κυρίως και την Αγγλία, σε μικρούς χώρους όπως οι pubs, τα bars, με τραπεζάκια, snacks ή κρύο πιάτο και κυρίως, ποτά! Στην αρχή, ο αστείος της παρέας, μέσα στην παρέα, μιμούμενος οικεία πρόσωπα και διακωμωδώντας καταστάσεις, σηκώθηκε όρθιος, στη συνέχεια μετακόμησε πιο ΄κει σε μία υπερυψωμένη θέση, ακολούθησε η πρόταση συνεργασίας από τον μαγαζάτορα επ’ αμοιβή και ιδού η δημιουργία ενός επαγγέλματος».
- Η Stand–up Comedy ξεκίνησε από την Αμερική;
«Λαμβάνοντας υπ΄όψιν ότι παρθενογέννεση στην τέχνη δεν υπάρχει, αλλά μόνο εξέλιξη και προσωπική σφραγίδα – ”ματιά”- του κάθε καλλιτέχνη, η Stand Up είναι ένα βήμα της γνωστής μας ελληνικότατης επιθεώρησης».
- Και η γαλλική επιθεώρηση (Revue) στις αρχές του περασμένου αιώνα στην Ελλάδα;
«Όπως και η stand up που μας ”έρχεται από Αμερική και δεν την ξέρουμε ακόμα” είναι και οι δύο αντιδάνεια στα δάνεια που μας έχουν κάνει οι ”έξω από ΄δω”… Πηγαίνοντας πίσω, στην Αττική Κωμωδία του Αριστοφάνη, μήπως δεν επικρατεί εντελώς η επικαιρότητα, η βωμολοχία και στην ”παράβαση” η απ’ ευθείας ”συνομιλία” του συγγραφέα -μέσω των ηθοποιών- με το κοινό; Στην παράβαση, στην αριστοφανική (αττική) κωμωδία, ο Αριστοφάνης, σταματώντας τη δράση του έργου, βάζει τους ηθοποιούς του να ”βγαίνουν” από τους ρόλους τους, να κοιτούν κατάματα τους θεατές και να καταγγέλλουν τους φαύλους και τους ”κρατούντες” των Αθηνών για τις ρεμούλες τους. (Αυτό δεν είναι και η ”αποστασιοποίηση” στα έργα του Μπρεχτ;)
Ο Αριστοφάνης στην παράβαση, εκτός των ”καταγγελιών”, κάνει και κάτι άλλο… γράφει επαίνους για τον εαυτό του και, δια στόματος των ερμηνευτών του, λέει πόσο καλά τα λέει ο ίδιος, πόσο καλός άνθρωπος και καλλιτέχνης είναι και πως πρέπει να πάρει αυτός το πρώτο βραβείο (τα έργα γράφονταν για να παρουσιαστούν στους θεατρικούς αγώνες στα μεγάλα Παναθήναια, γι’ αυτό και μέσω των ηθοποιών του, ο Αριστοφάνης προσπαθούσε να επηρεάσει κοινό και επιτροπή). Αυτή δεν είναι μια κατευθείαν κωμική απεύθυνση; Η stand up δεν κάνει το ίδιο;»
- Δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι η Stand–up comedy ξεκινά στην ελληνική αρχαιότητα;
«Από τους ”εξάρχοντες στα φαλλικά”, στις γιορτές της Άνοιξης για την καρποφορία, ξεκινούν όλα! Να λοιπόν η απαρχή του κωμικού και του σεξιστικού στοιχείου στο θέατρο.»
- Και μετά ποιος παίρνει τη σκυτάλη της Stand up στη σύγχρονη εποχή;
«Οι ηθοποιοί της λαϊκής Commedia dell’Arte τον 16ο αιώνα όπου βλέπουμε επιρροές και από τους αρχαίους φλύακες».
- Στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο πότε ξαναβλέπουμε στοιχεία stand–up comedy;
«Στην επιθεώρηση. Ποιος αμφιβάλλει για τις περίφημες ατάκες στην ”κόψη του ξυραφιού” των μεγάλων μας κωμικών-”μαιτρ”- της επιθεώρησης (Αυλωνίτη, Σταυρίδη, Βασιλειάδου, Παπαγιαννόπουλου, Ηλιόπουλου, Ντορ, Βλαχοπούλου κ.ά κι αργότερα του Μουστάκα, του Χάρυ Κλυν και πρόσφατα του Σεφερλή και του Λαζόπουλου), που μπορούσαν να απομακρυνθούν από το επιθεωρησιακό-επίκαιρο κείμενό τους,να πειράξουν τους θεατές αυτοσχεδιάζοντας για να γυρίσουν μετά να συνεχίσουν από εκεί που έμειναν;
Η “ατάκα” ήταν η μεγάλη πρωταγωνίστρια του είδους, όπως και ο τρόπος εκφοράς και ”ριξίματος” της προς το κοινό, από τους ”ειδικούς”.
Πηγαίνοντας πίσω χρονικά, θα αναφέρω τα ”μπουλούκια” και τους ηθοποιούς τους, που λόγω ανάγκης, ήταν οι άσσοι του αυτοσχεδιασμού (εναλλασσόμενο ρεπερτόριο και 50 έργων ακόμα, αναλόγως του τόπου και του κοινού).
Αυτοί κι αν ήταν μάστορες της νούτικης κωμωδίας και του αυτοσχέδιου λόγου. Οι προαναφερθέντες μεγάλοι μας κωμικοί είχαν εντρυφύσει στα μπουλούκια, στις αυτοσχέδιες σκηνές στα καφενεία ή στους εξωτερικούς χώρους και η άμεση επαφή τους με το κοινό ήταν μεγάλη “σχολή” λόγω της μηδενικής σχεδόν απόστασής τους από το κοινό.
2ο Φεστιβάλ Stand Up Comedy
Την Πέμπτη, 8 Νοεμβρίου 2012.