Ιδρυτής της χοροθεατρικής ομάδας ARROYO, παράλληλα με χορευτικό εργαστήρι το 1992 ο Σταύρος Λίτινας, έδωσε μια νέα οπτική στα θεατρικά δρώμενα συνδυάζοντας το χορό με το θέατρό. Σε εποχές δύσκολες για ένα καλλιτεχνικό είδος που δεν ήταν γνωστό στο ευρύ κοινό της χώρας μας, ο χορογράφος τόλμησε να καινοτομήσει, συστήνοντας την ομάδα με την οποία έχει προσφέρει μέχρι σήμερα στο κοινό μια σειρά από αξιόλογες παραστάσεις χοροθεάτρου. Ο Σταύρος Λίτινας, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, αποκαλύπτει τις πηγές της έμπνευσής της και περιγράφει τη διαδικασία που μια ιδέα σταδιακά μετασχηματίζεται σε παράσταση. Αυτήν την περίοδο παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά ο Βασιλιάς Λήρ του, που έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές και έχει αγαπηθεί από το κοινό.
Κείμενο – Ερωτήσεις Κάτια Σωτηρίου
Ημερομηνία Δημοσίευσης 15/11/2023
Τι αντιπροσωπεύει για εσάς ο χορός?
Σ.Λ. Είναι η εκφραστική μου διέξοδος, η μη λεκτική. Αποτελεί δομικό στοιχείο της προσωπικότητάς μου και είναι δύσκολο να φανταστώ τον εαυτό μου δίχως αυτόν. Ξεκίνησα με ελληνικό χορό και έμαθα να είμαι μέλος ενός συνόλου, να συνυπάρχω και να συντονίζομαι με μια ομάδα. Διαμόρφωσα έτσι μια ομαδική ταυτότητα. Αργότερα αναζήτησα κάτι πιο προσωπικό όπως το flamenco, όχι από εγωισμό αλλά από μια διάθεση απελευθερωτική, ορίζοντας μια ατομική ταυτότητα. Φυσικά δεν είσαι ποτέ μόνος καθώς οι δημιουργικές σχέσεις με τους συνεργάτες σου εξακολουθούν να υπάρχουν. Στη συνέχεια, μέσα από την ανάγκη μου να μιλήσω, χωρίς λόγια, οδηγήθηκα στο χορογραφικό πεδίο. Αρχικά πειραματίστηκα καθαρά συνθετικά και πολύ αργότερα αποφάσισα να αναμετρηθώ με την νοηματική ανασύσταση λογοτεχνικών και θεατρικών έργων με εργαλείο το σώμα.
Η χοροθεατρική ομάδα σας ARROYO ιδρύθηκε το 1992. Τριάντα χρόνια μετά τι έχετε αποκομίσει από το συνδυασμό διδασκαλίας και σκηνοθεσίας;
Σ.Λ. Το πιο σημαντικό, τόσο από την πλευρά του δασκάλου όσο και από την πλευρά του χορογράφου-σκηνοθέτη, είναι να εμπνεύσεις τον άλλον και να καταφέρεις να μοιραστείς μαζί του ένα στόχο, ένα όνειρο. Όταν αυτό επιτευχθεί τα πάντα συμβαίνουν με ένα τρόπο μοναδικό, σχεδόν μαγικό.
Ποια είναι, κατά την προσωπική σας εκτίμηση, τα συστατικά που καθιστούν επιτυχημένη μια παράσταση χοροθεάτρου;
Σ.Λ. Σε κάθε παραστατική τέχνη το πιο σημαντικό είναι η επικοινωνία. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν συνταγές επιτυχίας. Θεωρώ ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να σέβεται τον αποδέκτη και να είναι μαζί του γενναιόδωρος. Η τέχνη που παράγεται από εγωισμό και δεν στοχεύει στον άλλο δεν με αφορά. Στο χορό η γλώσσα επικοινωνίας είναι αφηρημένη και έτσι χρειάζεται μια επιπλέον προσπάθεια όταν στήνεις μια παράσταση. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αφιερώνεις χρόνο και σκέψη πριν παραδόσεις μια παράσταση στο κοινό. Δεν αρκεί μόνο η έμπνευση.
Πώς επιλέγετε τα έργα που θα ανεβάσετε;
Σ.Λ.Τα έργα που επιλέγω μιλούν για τους μηχανισμούς εξουσίας, τη βία, τον καταναγκασμό, το λυσιμελή φόβο που οδηγεί στη χειραγώγηση σε συλλογικό ή σε προσωπικό επίπεδο.
Είναι πρόκληση για εσάς η μεταγραφή ενός κλασικού έργου σε χοροθέατρο;
Σ.Λ. Ναι, είναι μια μεγάλη πρόκληση στην οποία, κάποιες φορές, δεν μπορώ να αντισταθώ. Όσες φορές εργάζομαι με ηθοποιούς, κάνοντας επιμέλεια κίνησης σε μια θεατρική παράσταση, αφήνω πρώτα ελεύθερα τα σώματα να αλληλοεπιδράσουν πάνω σε ένα αυτοσχεδιασμό και μετά επεμβαίνω στη σωματική λειτουργία. Όσες φορές όμως εργάζομαι με χορευτές τα πράγματα δυσκολεύουν καθώς ο λόγος αφαιρείται και τα σώματα παραλαμβάνουν το ρόλο της αφήγησης. Δεν ξέρω αν όλα τα έργα επιδέχονται τέτοιου τύπου μεταγραφές. Ίσως το καθένα να κρύβει το μυστικό του. Όσο πυκνώνει η σκέψη ενός θεατρικού προσώπου σε σχέση με τη δράση του, τόσο πιο απαιτητική γίνεται η σωματική του μετάπλαση. Όμως η προσέγγιση ενός έργου από ένα άλλο δρόμο και η απόδοση του νοηματικού του πυρήνα με μια άλλη γλώσσα, είναι μια γοητευτική διαδικασία.
Ποιο το προσωπικό σας ζητούμενο ως σκηνοθέτη και χορογράφου;
Σ.Λ. Μια διαφορετική πρόσληψη. Μια επαφή του κοινού με το έργο του συγγραφέα μέσω των αισθήσεων και όχι μέσα από τα κανάλια της λογικής. Ο χορός έχει αυτή την ικανότητα, να ξυπνά τη φαντασία και να ενεργοποιεί το σύνολο της αντίληψής μας. Έτσι πολλές φορές ανακαλύπτουμε στοιχεία στα έργα που είναι κρυμμένα πίσω από τις λέξεις. Γινόμαστε κοινωνοί μιας συνθήκης που φωτίζεται στο υποδόριο στρώμα του έργου. Αυτό μας φέρνει πιο κοντά στον προβληματισμό του συγγραφέα και στην αιτία που τον ωθεί να μιλήσει.
Πώς ανταποκρίνεται το κοινό στη χοροθεατρική εκδοχή ενός κλασικού έργου; Είναι αρκετά εκπαιδευμένο το ελληνικό κοινό θεωρείτε;
Σ.Λ. Το κοινό έχει πάντα την ικανότητα να αντιλαμβάνεται και να επικοινωνεί με τον πυρήνα του έργου. Όλοι έχουμε την ικανότητα να προσλάβουμε μια “εμπειρία” με τις αισθήσεις μας, απλά συνήθως επιλέγουμε τον στέρεο δρόμο της λογικής. Το αρχικό κίνητρο για να επιλέξει κάποιος να παρακολουθήσει μια χοροθεατρική παράσταση ποικίλει. Μπορεί να το κάνει επειδή αγαπά το χορό, ή επειδή έχει ζωντανή μουσική, άρα ψυχαγωγικό χαρακτήρα, ή απλά επειδή συμμετέχει κάποιος γνωστός του. Είναι όμως συγκινητική η αντίδραση κάποιων θεατών και η έκπληξη που νιώθουν μετά την παράσταση, όταν συνειδητοποιούν ότι χωρίς λόγια μπορούν να προσλάβουν ένα έργο, το οποίο μάλιστα δεν έχουν διαβάσει ή δει ποτέ στο θέατρο.
Πώς μπορεί να συμβάλλουν οι παραστάσεις χορού και θεάτρου που παρουσιάζετε στη διαμόρφωση της αισθητικής αντίληψης του κοινού που στις μέρες μας είναι εθισμένο στην ψηφιακή εικόνα;
Σ.Λ. Ίσως να ακουστώ ρομαντικός, αλλά δεν πιστεύω ότι ο ψηφιακός κόσμος θα μπορέσει ποτέ να αντικαταστήσει τη θεατρική εμπειρία. Η δύναμη της αφήγησης και η ικανότητα του ακροατή να δημιουργεί σύμπαντα με δικά του συνειρμικά υλικά δύσκολα θα υποκατασταθεί. Στις παραστάσεις που παρουσιάζουμε προτιμώ το κοινό να βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση από τους ερμηνευτές ώστε η αμεσότητα να μεγεθύνεται και το συμβάν να αποκτά χαρακτηριστικά εμπειρίας εξ επαφής. Αυτό από μόνο του διαμορφώνει μια αισθητική αντίληψη. Όλα τα υπόλοιπα λειτουργούν αθροιστικά.
Υπάρχουν έργα «απωθημένα» που θέλετε να χορογραφήσετε – σκηνοθετήσετε στο μέλλον;
Σ.Λ. Οι επιλογές μου έχουν να κάνουν με το παρόν και όχι με παρελθοντικές κατασκευές. Συντονίζομαι ενεστωτικά με τα γεγονότα και επιλέγω το έργο με το οποίο θέλω να συνδιαλλαγώ χορογραφικά και σκηνοθετικά.
Σας Ευχαριστούμε!
Πληροφορίες για την παράσταση:
Σκηνοθεσία-δραματουργία: Σταύρος Λίτινας
Χορογραφίες: Φανή Δεμέστιχα, Τζέσικα Καϊμπαλή, Μαρία Μανδραγού, Τάσος Μπεκιάρης, Ηλέκτρα Χρυσάνθου, Σταύρος Λίτινας
Σκηνικά, κοστούμια, μουσική επιμέλεια: Σταύρος Λίτινας
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Σχεδιασμός ήχου: Γιώργος Ανδριώτης
Κατασκευή κοστουμιών: Δέσποινα Μουτάφη
Χειρισμός ήχου & φώτων: Λυδία Τσάτσου-Παρασκευοπούλου
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Όλγα Φαλέι
Σχεδιασμός κομμώσεων: Θωμάς Γαλαζούλας
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Video: Πάτροκλος Σκαφίδας
Social media: Δημήτρης Μιχαηλίδης
Παίζουν:
Βασιλιάς Ληρ: Σταύρος Λίτινας
Γκόνεριλ: Ηλέκτρα Χρυσάνθου
Ρέγκαν: Φανή Δεμέστιχα
Κορντέλια: Βάσια Κατσιγιάννη
Έντγκαρ: Άνια Βασιλείου
Έντμοντ: Τζέσικα Καϊμπαλή
Γελωτοποιός: Μαρία Μανδραγού
Τραγούδι: Δανάη Κατσαμένη
Πιάνο: Αλίνα Αναστασιάδη