Αποκλειστική συνέντευξη και φωτογράφιση για το mytheatro.gr τoυ Θωμά Κινδύνη
- Επιμέλεια της συνέντευξης, φωτογραφίες και ερωτήσεις Κάτια Σωτηρίου
Κάτια Σωτηρίου: Είναι σπάνιο στις μέρες μας να συναντάς ανθρώπους με έμφυτη πραότητα και ηρεμία, λόγο σταθερό και ώριμο, σοφία και αυτογνωσία. Φεύγοντας από τη συνάντηση μας με τον Θωμά Κινδύνη είχα την αίσθηση ότι είχα γνωρίσει έναν άνθρωπο, πάνω από όλα, που έχει όχι μόνο τη διάθεση αλλά και την ικανότητα να προσφέρει στην Τέχνη και τον άνθρωπο δίπλα του.
Κ.Σ : Ας ξεκινήσουμε από την αρχή… Πως ξεκινήσατε την καριέρα σας στο θέατρο ;
Θωμάς Κινδύνης : Πάμε πίσω το 1970 όταν μπήκα στη σχολή. Είχα πολλή τύχη, γιατί η παιδεία μας δεν μας ενημερώνει τι σημαίνει θέατρο, τι σημαίνει καλό θέατρο. Αυτό συνέβαινε και στη δική μου γενιά, αλλά και τώρα όπως βλέπω το ίδιο συμβαίνει. Δεν ξέραμε κι εμείς τότε ποιοι είναι οι θεατράνθρωποι, ποιους αξίζει κανείς να προσεγγίσει. Οπότε, βγήκα κι εγώ τότε από το εξατάξιο Γυμνάσιο, αδαής, και έδωσα εξετάσεις, πετυχαίνοντας στη σχολή του Καρόλου Κουν. Ήταν η μέρα που έπρεπε να γραφτώ και πήγα να πάρω λεφτά από τον πατέρα μου που ήταν γυμνασιάρχης στο 1ο Θηλέων Πλάκας. Εκεί ήταν ένας δημοσιογράφος, συγχωρεμένος τώρα, ο κος Κομίνης, ο οποίος ήθελε να ανταποδώσει μια βοήθεια που του είχε παράσχει ο πατέρας μου. Αποφάσισε λοιπόν να με πάει να με γνωρίσει στην Ίλυα Λιβυκού. Η κα Λιβυκού μόλις με είδε και με άκουσε μου είπε «Δε θα πας στου Κουν παιδί μου, θα πάς στου Ροντήρη». Ιδέα δεν είχα ποιοι ήταν όλοι αυτοί. Κατά σύμπτωση (δε νομίζω!) έδιναν εξετάσεις στη σχολή εκείνη τη μέρα, εκείνη την ώρα. Με στέλνει εσπευσμένα. Μόλις είδα τη σχολή είπα: «Εδώ είναι το φως» … γιατί στη σχολή του Κουν υπήρχαν σκοτάδια πολλά, μέσα κι έξω. Οπότε, είπα, αυτός είναι ο άνθρωπος μου. Κι έμεινα 11 χρόνια κοντά του, μαθαίνοντας θέατρο. Αλλά όχι μόνο θέατρο. Έμαθα πώς να διαχειρίζομαι τη ζωή, τι σημαίνει ήθος, τι σημαίνει αξίες, όχι μόνο καλλιτεχνικές, αλλά εν γένει ανθρώπινες. Ήταν ένας μεγάλος σκηνοθέτης, ένας μεγάλος ηθοποιός που σφράγισε τη ζωή μου.
Κ.Σ : Πώς ήταν η εμπειρία σας δίπλα στον Ροντήρη;
Θ.Κ : Συγκλονιστική. Μου έμαθε αρχαία τραγωδία. Ο άνθρωπος ήταν σπεσιαλίστας στην αρχαία τραγωδία, έμαθα πολλά πράγματα περί αυτής. Έμαθα πολλά για την νεώτερη μας παράδοση, το δημοτικό τραγούδι, την εκφορά της ποιητικότητας και της μουσικότητας του λόγου, την αλήθεια των συναισθημάτων, για τη ζωή, πώς να στέκομαι με αξιοπρέπεια σε αυτήν τη λαίλαπα που θα συναντούσα βγαίνοντας από τη σχολή. Του χρωστώ το «ευ ζην» και για αυτό, το 1981, όταν στις 22 Δεκεμβρίου απεβίωσε, ήταν για μένα σαν να έχασα τον κόσμο. Παρά ταύτα, έδωσα μια υπόσχεση τότε, ότι θα μεταλαμπαδεύσω τη γνώση στους νεώτερους και θα συνεχίσω το έργο του με όλες τις διαστάσεις του, αλλά και τις δικές μου διαστάσεις πια, γιατί είχα κι εγώ αρχίσει να ωριμάζω πια ως ενήλικας. ένας μεγάλος σκηνοθέτης, ένας μεγάλος ηθοποιός που σφράγισε τη ζωή μου.
Κ.Σ : Ποιοι ήταν οι ρόλοι που σας σημάδεψαν ως ηθοποιό;
Θ.Κ :Θα σας πω ένα μυστικό για μένα… αυτό που με συγκλόνισε και με συγκλονίζει δεν είναι η ηθοποιία, οπότε κάποιοι ρόλοι που πέρασαν μου άρεσαν, αλλά δε με συγκλόνισαν, δε με σημάδεψαν. Θα σας πω μετά για αυτό. Έπαιξα τον «Ζαν» που μου άρεσε, στη Δεσποινίδα Τζούλια του Στρίντμπεργκ, έπαιξα τον Αίαντα του Σοφοκλή που ήταν μια σπουδαία εμπειρία, τον Παιδαγωγό στην Ηλέκτρα που μου τον δίδαξε ο Ροντήρης, και όσο και αν σας φανεί περίεργο, ένας ρόλος που δεν έπαιξα μεν στο θέατρο, αλλά το ανέβασα σε θεατρικό αναλόγιο στο Εθνικό σε αφιέρωμα στο Ροντήρη και το έχω διδάξει κατά κόρον στους μαθητές μου και στις παραστάσεις που έχω ανεβάσει είναι η Ηλέκτρα, η ίδια η Ηλέκτρα. Αυτός είναι ένας ρόλος που μπορώ να πω ότι με έχει σημαδέψει, είναι μια αίσθηση υποκριτική που με συγκλονίζει. Εδώ μπορώ να πω ότι στέκομαι. Κατά καιρούς μου άρεσαν κάποιοι ρόλοι, αλλά κανείς δε με σημάδεψε όσο η Ηλέκτρα. Δεν τόλμησα όμως ποτέ να παίξω αυτό το ρόλο. Κάτι μέσα μου έλεγε ότι μπαίνω σε άλλους χώρους. Κι έτσι πήρα δυο πολύ ωραίες γυναίκες – ηθοποιούς και τους δίδαξα το ρόλο στις παραστάσεις που ανεβάσαμε. Μου άρεσε πολύ που το δίδαξα και το απέδωσαν πολύ όμορφα.
Για να επανέλθω όμως στο μυστικό μου, δεν είναι αυτό που με συγκλονίζει, αυτό που με συγκλονίζει είναι να μπορέσω δια μέσου της Τέχνης, που έχω σπουδάσει και κατέχω, να βοηθήσω τους ανθρώπους να γίνουν πνευματικά υγιείς. Αυτή είναι η αποστολή μου.
Κ.Σ : Μιλήστε μας λοιπόν για τη Σχολή σας και το έργο σας εδώ
Θ.Κ :Έτσι για αυτό το λόγο έφτιαξα και αυτή τη σχολή, όταν μαράθηκαν οι φιλοδοξίες μου και μαράθηκαν οι επιδιώξεις μου να κάνω θέατρο όπως το είχα διδαχθεί από το Ροντήρη και όπως το είχα οραματιστεί κι εγώ. Ήταν φρούδες ελπίδες, δεν υπήρχε τίποτα έξω στο θεατρικό σύστημα που να εκφράζει εμένα. Δεν κατηγορώ κανέναν, απλά μου είναι εμένα αδιάφορο και δεν έχω φιλοδοξίες να κάνω καριέρα ως ηθοποιός. Μου είναι παντελώς αδιάφορο να παίξω κάποιον ρόλο. Αυτό που με ενδιαφέρει εμένα είναι να φτιάξω ανθρώπους. Έτσι, οι «Μορφές Έκφρασης» ιδρύθηκαν το 1993, 21 χρόνια και πλέον πια, με νέους ανθρώπους, καλλιτέχνες, παιδαγωγούς, μουσικούς και χορευτές, μεταλαμπαδεύοντας όχι μόνο την τεχνική και τη φιλοσοφία του Δημήτρη Ροντήρη, αλλά και μέσα από τη δική μου ταυτότητα, τους μύησα σε νέους δρόμους, σε ατραπούς εσωτερικές, όχι μόνο δίνοντας τους την τεχνική να αντιμετωπίσουν το θέατρο, τη μουσική και την κίνηση, αλλά να βρουν πτυχές του εαυτού τους που ήταν άγνωστες, αλλά κυρίως να τους δώσω δεδομένα για να βελτιώσουν τη ζωή τους, και να τους δώσω τον τρόπο και τα εφόδια να διαχειριστούν την προσωπική τους ζωή μέσα σε αυτό το χάος που συμβαίνει. Για μένα ήταν κάτι περισσότερο από ευτυχία να βλέπω ανθρώπους να αλλάζουν. Παίξαμε ρόλους, Ηλέκτρες, μουσικές, ορχήστρες με το σύστημα Ορφ, παίξαμε πολλά πράγματα. Άλλοι βγήκαν καλύτεροι, άλλοι βγήκαν παραπονεμένοι, πάντα υπάρχει μεγάλη γκάμα.
Κ.Σ : Υπήρξαν δηλαδή και άνθρωποι που θεωρήσατε ότι δεν έκαναν για το χώρο αυτό;
Θ.Κ : Ναι βέβαια, δεν είναι υποχρεωτικό να κάνουν όλοι για όλα. Και ούτε μπορείς να επιβάλλεις. Το επιβεβλημένο είναι φοβερό. Είναι γεγονός όμως, ότι μπορείς να δώσεις ευκαιρίες και να κάνεις τις επιλογές σου. Όπως κι εκείνοι έκαναν τις επιλογές τους, έτσι κι εγώ βρισκόμουν με ανθρώπους που δεν μπορούσα να συνεργαστώ. Αν και συνήθως, πριν το πώ εγώ το είχαν ήδη καταλάβει και μόνοι τους.
Κ.Σ : Η σχολή σας έχει δώσει ιδιαίτερο βάρος και στο παιδί. Πώς είναι το συναίσθημα να διδάσκετε σε παιδιά;
Θ.Κ :Τα τελευταία 13 χρόνια ασχολούμαι πολύ με το παιδί. Είναι συγκλονιστική εμπειρία. Αγαπούσα πάντα τα παιδιά, ώσπου έκανα κι εγώ το δικό μου παιδί, ένα 11χρόνο παιδί αυτή τη στιγμή, και αναρωτήθηκα πού έφερα αυτό το παιδί, οπότε έπρεπε κάτι να κάνω για αυτό! Και είδα ότι το μέλλον ανήκει στα νέα παιδιά, στους εφήβους. Αυτή τη στιγμή το μέλλον είναι ζοφερό, οπότε κάτι πρέπει να κάνουμε για να τους παράσχουμε ένα μέλλον, να δώσουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε στα παιδιά. Δυστυχώς η παιδεία μας δεν είναι αυτή που πρέπει, υπάρχουν τρομαχτικά κενά, οπότε στις δυνατότητες και στο χώρο το δικό μου προσπάθησα να δώσω τον καλύτερο εαυτό μου για τα παιδιά, σε όσα παιδιά είναι κοντά μου. Έχουμε ονομάσει το πρόγραμμα «Παιδί και Τέχνη», κάνουμε πολλές παραστάσεις για τα παιδιά, άλλα εκπαιδεύονται στο χορό, στην κίνηση. Και φτάσαμε πέρυσι να κάνουμε το μεγάλο εγχείρημα, που φέτος παίρνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, που λέγεται «Αρμονική Ανάπτυξη Παιδιών και Εφήβων», εννοώντας ότι μέσα από την Τέχνη, φιλοδοξώ και ευελπιστώ να δημιουργήσω πνευματική υγιή όντα. Ο άνθρωπος αποτελείται από 3 κέντρα: το νοητικό κέντρο, το συναισθηματικό κέντρο, και το κινητικό κέντρο. Είναι μια φιλοσοφία αυτό. Η μουσική στοχεύει στο συναισθηματικό κέντρο, η κίνηση στο κινητικό κέντρο, και ο λόγος – το θέατρο, απευθύνεται στο νοητικό κέντρο. Αν εναρμονιστούν αυτά τα κέντρα «ιδού ο άνθρωπος». Συνήθως δεν εναρμονίζονται αυτά τα κέντρα, και ο άνθρωπος δεν λειτουργεί ως τρίκεντρο πλάσμα, αλλά ως δίκεντρο. Δίκεντρα όμως είναι όλα τα θηλαστικά. Είμαστε όμως άνθρωποι, που έχουν και λογική, και συναίσθημα και κίνηση εναρμονισμένα. Αυτός είναι ο στόχος μας λοιπόν, με ασκήσεις επικοινωνίας, με ασκήσεις να διατηρήσουν την προσοχή τους στον παρόντα χρόνο, να μάθουν μουσική που διαμορφώνει χαρακτήρες με βάση την τεχνική Ορφ.
Κ.Σ : Μιλήστε μας για το σύστημα Ορφ που χρησιμοποιείτε στη σχολή σας
Θ.Κ :Είναι από τους βασικούς μουσικοπαιδαγωγούς του 20ου αιώνα, και έφτιαξε μια τεράστια σχολή, που με απλό, απλούστατο τρόπο μπορεί κανείς να προσεγγίσει τη μουσική, χωρίς να το καταλάβει. Και δε μιλάω μόνο για παιδιά αλλά και για ενήλικες. Η πρώτη μου ορχήστρα ήταν από ανθρώπους που δεν ήξεραν μουσική. Και ήταν καταπληκτική. Κι έτσι απλά μπορείς να προσεγγίσεις τα παιδιά παίζοντας, επικοινωνώντας με τη μουσική, με κίνηση. Ασχολούμαστε και με την κίνηση, όχι ότι χορεύουν τα παιδιά, αλλά με μια ειδική κίνηση, που αφορά το πώς θα γνωρίσουν στην ουσία το σώμα τους, διαλύοντας τους συνειρμούς. Οι άνθρωποι κινούμαστε συνήθως με συνειρμούς, δεν κινούμαστε συνειδητά, και εκεί στοχεύει η κίνηση που διδασκόμαστε. Έχω μεγάλες φιλοδοξίες για τη σχολή αυτή, θέλω να είναι τετραετής φοίτηση, με μάθημα 2 φορές τη βδομάδα, για παιδιά 10 -14 χρονών, εντελώς δωρεάν φοίτηση. Όλη αυτή η προσπάθεια ενισχύεται από χορηγίες, και εισφορές των μελών, που είναι 60ευρώ το χρόνο. Και έτσι με αυτόν τον τρόπο αποκτώ μια μικρή οικονομική δύναμη για να καλύψουμε τα λειτουργικά έξοδα της σχολής. Και θα κάνουμε και ένα pre-school για τα παιδιά 6-7-8 χρονών, μια φορά τη βδομάδα, για να τους προετοιμάσουμε να μπουν στο μεγάλο σχολείο. Και φυσικά υπάρχει και η σχολή ενηλίκων, με μουσική, θέατρο. Αυτό που έχουμε κάνει και παίρνει μεγάλες διαστάσεις φέτος είναι ότι άνθρωποι μέσα από την τέχνη φιλοδοξούν να μάθουν τον εαυτό τους, κινούνται με γνώμονα την κατανόηση του εαυτού τους. Ακόμα και αν δεν ασχολούνται με το θέατρο, οδηγούνται μέσα από την κίνηση, τη μουσική και το θέατρο σε μονοπάτια δύσβατα, να γνωρίσουν τον εαυτό τους.
Κ.Σ : Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ρόλος του δασκάλου έχει βαρύνει σε σχέση με αυτόν του ηθοποιού
Θ.Κ : Ναι ο ρόλος του δασκάλου είναι ο ρόλος μου στην ουσία. Παρά ταύτα σκηνοθετώ, τώρα θα σκηνοθετήσω μια παιδική παράσταση εδώ, τη «Μαγική Σοφίτα», μια πολύ ωραία ιστορία, που θα ανέβει τέλος Οκτωβρίου. Αλλά αυτό το κάνω ως μέσο, και όχι ως αυτοσκοπό.
Κ.Σ : Πώς βλέπετε το ρόλο του καλλιτέχνη σήμερα στην Ελλάδα; Πιστεύετε ότι μπορούν να βοηθήσουν στην κατάσταση μας;
Θ.Κ : Καλλιτέχνης είναι ο άνθρωπος που δημιουργεί, μέσω συμβόλων. Αρα μέσω μιας φαντασίας. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε καλλιτέχνες επομένως, από τη στιγμή που χρησιμοποιούμε σύμβολα για να επικοινωνήσουμε, και τα πλάθουμε έτσι ώστε η επικοινωνία μας είναι έντονη. Αυτός που λέμε επαγγελματίας καλλιτέχνης πρέπει να εξυπηρετεί και να υπηρετεί τους αντικειμενικούς νόμους , την αντικειμενική τέχνη. Δεν με συγκινεί η υποκειμενική τέχνη.
Κ.Σ : Υπάρχει επομένως, πιστεύετε, αντικειμενική Τέχνη;
Θ.Κ : Φυσικά. Αν ακούσει κανείς Βυζαντινή Μουσική, είτε πιστεύεις είτε όχι, είσαι καλλιεργημένος ή μη, θα ησυχάσεις, θα μείνεις να ακούσεις. Αυτό είναι στοιχείο αντικειμενικής μουσικής. Αν δει κάποιος την Ακρόπολη, τον Ερμή του Πραξιτέλους, αδειάζεις από σκέψεις και μένεις σε αυτό το αντικειμενικό κάλλος. Είχα πάει σε ένα μωαμεθανικό ναό στο Κάιρο… Βγάλαμε αμέσως τα παπούτσια μας, χωρίς να μας πει κανείς. Πράγματα που υποβάλλονται χωρίς να επιβάλλονται. Αυτά είναι στοιχεία αντικειμενικής τέχνης για μένα. Η αρχαία ελληνική τραγωδία έχει στοιχεία αντικειμενικής τέχνης. Η αντικειμενική τέχνη είναι ξεκάθαρη, τα λέει όλα. Αν διαβάσει κανείς Σοφοκλή και Αισχύλο, και τον Ευριπίδη σε ορισμένα έργα, δεν υπάρχει κάτι που να κρύβεται. Τα λένε όλα. Τα συναισθήματα είναι ξεκάθαρα. Είναι σαν μια μουσική παρτιτούρα, ξέρεις ότι αν θα χτυπήσεις σε ένα καλοκουρδισμένο όργανο το «ντο» θα ακουστεί «ντο» δεν θα παράγει κάτι άλλο. Έχει μια μουσικότητα, άρρηκτα δεμένη με το λόγο και σαφή. Οι γραμμές είναι αδρές. Ξέρεις πως προχωρά το κείμενο, ποιες είναι οι εντάσεις, δεν υπάρχει τίποτα σκοτεινό. Μετά την αρχαία τραγωδία μπαίνει ο υποκειμενισμός. Υπήρξαν βέβαια και μεγάλοι ποιητές, δε χωρεί αμφιβολία, αλλά μετά μπαίνει το στοιχείο της ερμηνείας του καλλιτέχνη.
Κ.Σ : Τώρα νομίζω ότι ζούμε και σε μια περίοδο που το στοιχείο του υποκειμενισμού υπάρχει έντονα
Θ.Κ : θα έλεγα πως υπάρχει σχεδόν αποκλειστικά η εναλλακτική ματιά, και εμένα προσωπικά δε με αφορά. Με αφορά όμως το θέμα της αντικειμενικής τέχνης, γιατί αυτή, με όποια μορφή της δίνει στον άνθρωπο γνώση, αρχίζει να νιώθει ότι είναι άνθρωπος, υπάρχει κάποιο σημαινόμενο, τον ανεβάζει. Μπορεί να επικοινωνήσει, να δει πιο ξεκάθαρα. Το άλλο είδος είναι παθιασμένο και μπορεί να σε κάνει και χειρότερο (γέλια)!
Κ.Σ : Πείτε μου 5 λέξεις που να αποτυπώνουν την άποψη σας για την Τέχνη
Θ.Κ : Ο ηθοποιός είναι «φως».Οι περισσότεροι είμαστε διασκεδαστές. Ο ηθοποιός είναι φως γιατί γνωρίζει τι σημαίνει άνθρωπος και ποιοι είναι οι νόμοι που διέπουν τον άνθρωπο. Έτσι έχει ειπωθεί ότι για να αποκτήσεις την ανώτερη γνώση πρέπει να γίνεις ηθοποιός, γιατί ξέρεις τις δομές του ανθρώπινου χαρακτήρα. Δεν μπορείς να παίξεις αν δεν τον ξέρεις. Τι να παίξεις…; Φως λοιπόν… Ψυχή, μου έρχεται η λέξη για τη μουσική, Αιθέρας για την κίνηση. Η Τέχνη είναι Απεραντοσύνη. Μου ήρθε η λέξη αυτή γιατί σκέφτηκα τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Να ένας καλλιτέχνης αντικειμενικής τέχνης. Και πολύπλευρων δυνατοτήτων. Υπάρχουν, καλλιτέχνες που μπορούν να σηματοδοτήσουν μια εποχή, και στην κορυφή της πυραμίδας ενός τόπου βρίσκονται οι καλλιτέχνες. Αν λείψει η Τέχνη… είναι σαν τις μέλισσες. Είχαν ακούσει ότι αν λείψουν οι μέλισσες η γη θα καταστραφεί. Το ίδιο είναι και με την Τέχνη. Ο καλλιτέχνης είναι λοιπόν σαν τη μέλισσα. Αν εξαφανιστεί ήρθε η συντέλεια.
Κ.Σ : Πώς αντιλαμβάνεστε τον εαυτό σας μέσα στην Τέχνη;
Θ.Κ :ένας άνθρωπος που αέναα, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου – είμαι 40 χρόνια στην Τέχνη – λειτουργώ ως μαχητής που παλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση. Το κατά πόσον τα έχω καταφέρει είναι κάτι που δεν μπορώ ακόμα να το κρίνω για τον εαυτό μου, αλλά μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι έχω μείνει σταθερά στις επάλξεις και παλεύω. Θα μπορούσε να με περιγράψει κάποιος ρομαντικά με ένα σπαθί στο χέρι, σταυροφόρο (γέλια).
Κ.Σ : Μας ενημέρωσαν από τη διεύθυνση ότι θα αρθρογραφήσετε για το mytheatro.gr Τι πιστεύετε για την ιστοσελίδα αυτή;
Θ.Κ : Ναι και μάλιστα θα γράψω για την αντικειμενική τέχνη στο πρώτο μου άρθρο που το ολοκληρώνω! Μου άρεσε πολύ. Δεν είχα μπει παλιότερα, αλλά ξέρετε εμείς είμαστε της παλιάς φουρνιάς και δεν τα πηγαίναμε πολύ καλά με τα ηλεκτρονικά. Το είδα όμως πριν λίγο καιρό και μου άρεσε. Ήταν αντικειμενικό, καθαρό, με ωραία άρθρα, που σέβονται τους καλλιτέχνες, και τους παρουσιάζει σωστά. Δεν παραμερίζει ανθρώπους και είδη. Εκθέτει τους καλλιτέχνες όπως οι ίδιοι έχουν εκτεθεί. Μου άρεσε αυτό.
Κ.Σ :. Τα σχέδια σας επομένως για το χειμώνα είναι το σκηνοθετικό έργο σας;
Θ.Κ : Αυτό και η Αρμονική Ανάπτυξη Παιδιών και Εφήβων. Αυτό για μένα είναι πολύ μεγάλης σημασίας. Όπως και η ομάδα για την αυτογνωσία. Τώρα ως ηθοποιός … «αν είναι να ρθει θε να ρθεί!».
- Δείτε τις φωτογραφίες σε μεγάλη ανάλυση στο facebook.com/mytheatro