Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παραστάσεις της χρονιάς, η Βάσσα του Γκόρκι συνεχίζει μέχρι τέλη Μαίου στον Πολυχώρο VAULT , σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι, με την Αθηνά Τσιλύρα στον ομώνυμο ρόλο. Το mytheatro παρουσιάζει ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στην παράσταση.
- Κείμενο Κάτια Σωτηρίου
- Φωτογραφίες για το Mytheatro Ελπίδα Μουμουλίδου
Η “Αγία Οικογένεια” σε σήψη, σε ένα έργο που ακροβατεί ανάμεσα στο δράμα και τη μαύρη κωμωδία.
Το έργο παρακολουθεί την αγροτική οικογένεια των Ζελεσνώφ που κατάφερε ν’ ανέλθει κοινωνικά αποκτώντας σταδιακά οικονομική δύναμη, αλλά τώρα καταρρέει επειδή αργοπεθαίνει ο Ζαχάρ, ο άνθρωπος που στάθηκε η κινητήριος δύναμη της οικογένειας. Έτσι η σύζυγός του, η Βάσσα, αναλαμβάνει τα ηνία της οικογενειακής επιχείρησης που καταρρέει , είναι πρόθυμη να θυσιάσει τα πάντα –ακόμη και τα ίδια της τα παιδιά– φτάνει να επέλθει η σωτηρία.
Το έργο, τοποθετεί στο μικροσκόπιο την σκληρή αλλά γεμάτη χιούμορ και ευφυΐα Βάσσα – που αν και αγαπάει υπερβολικά τα παιδιά της- βλέπει πως εκείνα πρόδωσαν κάθε προσδοκία που έτρεφε μέσα της γι’ αυτά. Αντί να γίνουν άξιοι συνεχιστές της επιχείρησης αυτά παλεύουν να πάρουν το μερίδιό τους και ν’ αποχωρίσουν. Στο έργο αυτό ο Γκόρκι ωσάν να είχε διαβάσει την «Αγία οικογένεια» του Μαρξ, με τα πρόσωπα και το μύθο του συνθέτει μια σαρκαστική μικρογραφία της «Αγίας οικογένειας», με αρχηγό τη μάνα, που για να κρατήσει τον πλούτο στα χέρια της, ανενδοίαστα, χωρίς φραγμό, είναι ικανή για τα πάντα, και με το κάθε ισχυρό μέλος της να «τρώει» το αδύναμο. ο θεσμός της οικογένειας έχει μπει στην τροχιά του ιστορικού και οι άνθρωποι, αβοήθητοι μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον, και αφού δε βρήκαν (όσοι δε βρήκαν) με τι να αντικαταστήσουν το θεσμό της οικογένειας, βουλιάζουν στη μοναξιά και το συμφέρον τους, έχοντας μια διαστρεβλωμένη αίσθηση ικανοποίησης και αμαρτίας ακόμη και με τη δολοφονία των ανθρώπων δίπλα τους.
Ο Ένκε Φεζολλάρι ανεβάζει στο Vault την πρώτη εκδοχή της Βάσσα. Ο Γκόρκι επιμένει ότι στο έργο αυτό η οικογενειακή δυναμική της Βάσσα είναι πραγματικά ένας αγώνας για επιβίωση: μόνο εκείνοι που η Βάσσα θεωρεί άξιους επιτρέπεται να παραμείνουν δίπλα της. Οι αδύναμοι δεν έχουν καμία πιθανότητα. Η Βάσσα προσεύχεται στον Θεό για τον ταχύ θάνατό του συζύγου της, Ζαχάρ. Οι δύο γιοι της, ο Σεμιόν και ο Πάβελ είναι αδύναμοι – ο ένας συναισθηματικά και ο άλλος σωματικά, και δεν αξίζουν, κατά τη γνώμη της, να πάρουν τα χρήματα για τα οποία τόσο πάλεψε εκείνη και ο άντρας της . Ο Πρόχορ, ο γαμπρός της, του οποίου τα δύο πάθη ζωής είναι οι γυναίκες και τα περιστέρια, αποτελεί άμεση απειλή για το κεφάλαιο της. Μέχρι το τέλος του έργου, έχοντας βγάλει από τη μέση τους περισσότερους από τους συγγενείς της, η Βάσσα επιλέγει μόνο δυο δυνητικούς διαδόχους: την μεγαλύτερη κόρη της Άννα και τη νύφη της Λιουντμίλα.
Την άνοιξη του 1935, το Θέατρο Τέχνης II της Μόσχας που δημιουργήθηκε το 1912 από τους Stanislavsky και Sulerzhitsky, άρχισε να προετοιμάζει τη Vassa Zheleznova του Gorky. Ο σκηνοθέτης της παραγωγής, Αλέξανδρος Τσέμπαν, ζήτησε αλλαγές από τον Γκόρκι, για να κάνει το έργο πιο σύγχρονο. Απαντώντας αμέσως, ο Γκόρκυ ζήτησε να σταματήσει τις πρόβες, καθώς σκόπευε να επαναλάβει ολόκληρο το έργο Έτσι δημιουργήθηκε η δεύτερη έκδοση του δράματος του 1935.
Η Βάσσα αυτής της περιόδου άλλαξε εντελώς τα θέματα και τις φιλοσοφικές βάσεις της πρώτη Βάσσας προσθέτοντας τον χαρακτήρα της κόρης της Ραχήλ, της Βάσσας, που είναι εξόριστη επαναστάτης. Η Rachel γίνεται ένα σύμβολο για το νέο μέλλον, και η Βάσσα πεθαίνει στο τέλος του έργου, αποδεικνύοντας ότι όλες οι προσπάθειές της να συγκεντρώσει κεφάλαια, και να θυσιάσει τη σάρκα και το αίμα της για να εξασφαλίσει το κεφάλαιο της, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αγωνία ενός παλιού καθεστώτος που καταδικάζεται σε θάνατο από έναν νέο κόσμο. Ο Gorky επέμεινε ότι η δεύτερη έκδοση της Vassa Zheleznova ήταν οριστική και η πρώτη, η οποία κέρδισε το βραβείο Griboyedov Memorial το 1911, θα έπρεπε να απορριφθεί.
Και έτσι έγινε: στη σοβιετική εποχή, η “πρώτη” Βάσσα παίζεται επαγγελματικά μόνο μία φορά. Το 1978, ο Anatoly Vassilyev την ανέβασε στο Δραματικό Θέατρο Μόσχας Stanislavsky. Εν τω μεταξύ, η «μετά» η Βάσσα συνέχισε τη θριαμβευτική πορεία της μέσα από τα επαγγελματικά θέατρα της Σοβιετικής Ένωσης και στο εξωτερικό. Αυτή είναι η έκδοση που γνωρίζουν οι περισσότεροι Ρώσοι, όπως εμφανίστηκε σε κάθε έκδοση των έργων του Gorky (ενώ η πρώτη έκδοση μπορούσε να βρεθεί μόνο σε πλήρεις συλλογές των έργων του).
Ο Γκόρκι
Η ανθρωπιστική φιλοσοφία του Γκόρκι (πώς ο άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί πιστεύοντας στην καλοσύνη ή τη δυνατότητά του για πρόοδο) στη ρεαλιστική λογοτεχνία αποτέλεσε τη βάση του αυξανόμενου ρόλου του καλλιτέχνη ως μεσολαβητή μεταξύ της τέχνης και της κοινωνίας. Γεννημένος επτά έτη μετά την κατάργηση της δουλοπαροικίας, αλλά έχοντας στη μνήμη του ένα εξαιρετικά αμαθές, σκληρό και στερημένο περιβάλλον, ο Γκόρκι έμαθε για τη ζωή στο δρόμο και εξελίχθηκε σύντομα σε αυτοδίδακτο επαναστατικό καλλιτέχνη. Έμεινε ορφανός στην ηλικία των εννέα χρόνων και πέρασε την εφηβεία και τα νεανικά του χρόνια δουλεύοντας σε κάθε είδους χαμηλόμισθη προσωρινή δουλειά. Έμαθε να διαβάζει όταν δούλευε σε ένα ατμόπλοιο, ενώ γνώρισε λογοτεχνική επιτυχία το 1895 με το έργο Chalkash. Ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική, είχε φιλικές σχέσεις με τον Τολστόι και τον Τσέχοφ, ενώ εγκατέλειψε τη χώρα μετά την αποτυχία της επανάστασης του 1905.
Πάντα με αίσθηση αυτοκριτικής, ακόμη και στενοχωρημένος από την αδεξιότητα της τέχνης του. Ο Γκόρκι αφιέρωσε τη σταδιοδρομία του στην πραγμάτωση της συμφιλίωσης των τάξεων σε μια διαφωτισμένη κοινωνία η οποία θα θεμελιώνεται στην εκπαίδευση και την επικοινωνία. Ο Γκόρκυ υπήρξε φίλος και υπερασπιζόμενος (και επίσης αισθητά επικρινόμενος) από τον Τσέχοφ, του οποίου τα παιχνίδια επεδίωξε ανεπιτυχώς να μιμηθεί. Η συμμετοχή του Γκόρκι στις επαναστάσεις του 1905 και του 1917, που οδήγησαν στη σύλληψη και στην αναπόφευκτη μετακίνησή του προς τον μπολσεβικισμό, οριοθέτησε το υπόλοιπο της δημιουργικής σταδιοδρομίας του.
Στη Ρωσία επέστρεψε το 1913 για να προασπίσει την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Ανέπτυξε τη θεωρία του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού», η οποία σύντομα τροποποιήθηκε σύμφωνα με την απαίτηση του Στάλιν για αποκλειστικά θετικές εικόνες της ρωσικής ζωής. Ο θάνατός του (1936) αποδόθηκε στη φυματίωση και, πιο επιφυλακτικά, στην υποκινημένη από τον Στάλιν δολοφονία του (πιθανή τροτσκική συνομωσία που αποκαλύφθηκε κατά τις σταλινικές εκκαθαρίσεις). Έγραψε δώδεκα θεατρικά έργα μεταξύ 1901 και 1913, καθιερωμένος ήδη ως συγγραφέας μικρών ιστοριών (σκίτσα και ιστορίες, 2 τόμοι, 1898) και μυθιστοριογράφος (Foma Gordeev, 1899).
Από τη δραματογραφία του ξεχωρίζουν Οι μικροαστοί (1901), Στο βυθό (1902), Οι παραθεριστές (1904), Τα παιδιά του ήλιου (1905), Οι βάρβαροι (1906), Οι εχθροί (1906), Βάσα Ζελέζνοβα (1910). Τα δράματά του είναι όλα ιδωμένα από την κοινωνικο-πολιτική οπτική, στερούμενα ψυχολογικής και υφολογικής οξύνοιας, κατά περιόδους φιλοσοφικά σκοτεινά και ηθικά αμφίθυμα, αναμειγνύουν με απλοϊκό τρόπο τον ιδεαλισμό με τον νέο-πουριτανισμό, την πίστη και τον κυνισμό. Προσφέρουν μια στερεοτυπική «καλοσύνη» παραγωγικών αγροτών και εργατών που αντιπαρατίθενται στους ηθικά ανέντιμους και καταβεβλημένους διανοούμενους, κληρικούς και στην τάξη της μπουρζουαζίας.
VAULT , Μελενίκου 26 (Ιερά οδός), Βοτανικός ,
Τηλ.: 2130356472
Συγγραφέας: Μαξίμ Γκόργκι
ΣκηνοθέτηςΈνκε Φεζολλάρι
Ηθοποιοί: Αθηνά Τσιλύρα, Χρήστος Μουστάκας, Μαρία Καρακίτσου, Βασίλης Τσιγκριστάρης, Νικόλας Φραγκιουδάκης, Λία Τσάνα, Ορνέλα Λούτη, Αντα Γιαννουκάκη
Συντελεστές
Μετάφραση: Αλέξανδρος Κοέν
Διασκευή: Ένκε Φεζολλάρι
Δραματουργικοί Σύμβουλοι: Ναταλί Μηνιώτη, Κάτια Σωτηρίου
Σκηνικός χώρος-κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης, Madamme Pelagie
Art direction : Μαριάνθη Γραμματικού
Βοηθός σκηνοθέτη: Φανή Παρλή
Πρωτότυπη μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Φωτογραφίες-Trailer : Ελπίδα Μουμουλίδου
Μέχρι 26 Μαΐου 2019
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:15 Κυριακή στις 18:30
Διάρκεια 120 με Διάλειμμα
Εισιτήρια Γενική είσοδος: 15 ευρώ Μειωμένο: 12 ευρώ
