..δια χειρός Στάθη Λιβαθινού
- Κριτική: Ειρήνη Μάρκου
Είναι λίγα τα έργα που μπορούν να σηκώσουν τον χαρακτηρισμό αριστούργημα δικαίως και όχι καταχρηστικά. Και οι Βρικόλακες του Henrik Ibsen, ανήκει σε αυτές ακριβώς τις ελάχιστες περιπτώσεις, ενός αρχιτεκτονήματος κεντημένου με τόση λεπτομέρεια, σε τέτοιο βάθος και πύκνωση.
Ελάχιστες φορές έργο χτισμένο με τόση γεωμετρική δεξιοτεχνία, αγγίζει την ρίζα της ανθρώπινης τραγωδίας, όντας ταυτόχρονα φορέας των πιο επαναστατικών ιδεών (όχι απλώς σύγχρονων, την εποχή που γραφόταν, αλλά ακόμα και σήμερα, περισσότερο από 130 χρόνια μετά).
Πώς είναι δυνατόν ο Ibsen, που άνοιξε τον δρόμο για το σύγχρονο θέατρο, να είναι ίσως αυτός που –από τους “μοντέρνους”– βρίσκεται εγγύτερα στο τραγικό πνεύμα; Με ήρωες που ποθούν μια υψηλή αυτοεκπλήρωση, τους τρέφουν ζωτικά ψεύδη, αλλά θα μάθουν –σαν τον Οιδίποδα– πως ο δρόμος της αυτογνωσίας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον όλεθρο.
Οι Βρικόλακες είναι από τα αρτιότερα έργα του Νορβηγού δραματουργού και από τα σπουδαιότερα του παγκόσμιου δραματολογίου. Σε μια μικρή, απομονωμένη κοινότητα της Νορβηγικής επαρχίας, τα πάντα είναι έτοιμα για τα εγκαίνια του ορφανοτροφείου που η χήρα Έλεν Άλβινγκ έχει χρηματοδοτήσει εις μνήμη του συζύγου της. Στο σπίτι εκείνης θα διεξαχθεί αυτό το μοιραίο βράδυ η μάχη: μάχη ανάμεσα στις απόψεις του κατεστημένου, εκπρόσωπος του οποίου είναι ο οικογενειακός φίλος πάστορας Μάντερς και μια νέα «ηθική τάξη», που βρίσκει ενσαρκωτή στον νεαρό Όσβαλντ Άλβινγκ, ορμητικό καλλιτέχνη προσφάτως αφιχθέντα από το απελευθερωμένο Παρίσι. Μάχη ανάμεσα στις ιδέες και την πραγματικότητα, το παρόν και το παρελθόν, τα φαντάσματα και τους ζωντανούς.
Ο Στάθης Λιβαθινός χτίζει μια ατμοσφαιρική και διαυγή σκηνοθεσία, που επιτρέπει να μετατραπεί η σκηνή σε πεδίο σύγκρουσης αυξανόμενης πύκνωσης και βάθους (υποδειγματική για «θέατρο δωματίου»). Χάρη σε μία ομάδα εξαιρετικά ταλαντούχων ηθοποιών, φωτίζει σταδιακά μεν, ανάγλυφα και αποκαλυπτικά δε τους ήρωες του έργου, τους διαφορετικούς τους κόσμους, που αθροιστικά οδηγούν στον άφευκτο φαύλο κύκλο της ιστορίας, μέσα από το κύτταρο του κοινωνικού ιστού, τον οικογενειακό πυρήνα. Με το λιτό σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου και την ευφυή χρήση συμβολικών αντικειμένων, τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου και την εξαιρετική χρήση της μουσικής της Μαρίνας Χρονοπούλου, η παράσταση θα δικαιώσει όσους αγαπούν το έργο και θα ταράξει όσους το γνωρίσουν μέσω αυτής.
Η Μπέττυ Αρβανίτη αναμετριέται με αξιοπρέπεια και σεβασμό με έναν από τους πιο απαιτητικούς ρόλους, ακολουθώντας την διαδρομή της ηρωίδας της στις ψυχικές και νοητικές της ταλαντώσεις. Ο Νίκος Χατζόπουλος είναι ένας υποδειγματικός Μάντερς, άψογος στην τυπολατρική σχολαστικότητα του πάστορα, σωματοποιεί τόσο εύστοχα τον άνθρωπο που αδυνατεί να δει την ίδια του την εγκληματική υποκρισία, αλλά βρίσκει δικαιολογίες για να χωρέσει την πραγματικότητα στις «ορθές» πεποιθήσεις των ιδανικών της ενάρετης και αξιοπρεπούς κοινωνίας της οποίας έχει χρηστεί ταγός και διάκονος. Ο καιροσκόπος Ένγκστραντ του Γιώργου Κέντρου κορυφώνεται με κάθε του εμφάνιση, αποκτώντας αυξανόμενη σκηνική δύναμη. Είναι ο δαίμονας που θα ενδυθεί με επιτυχία τον οσιομάρτυρα και μέσα του χαμογελά μόλις «αγοράσει» ακόμα ένα «αθώο» θύμα ∙ ο ηθοποιός παίζει τα χαρτιά του ρόλου σταδιακά, προσθέτοντας έτσι στο δαιμόνιο του χαρακτήρα και στο τέλος κερδίζει πανηγυρικά.
Η Μαρία Κίτσου κλέβει την σκηνή αμά τη εμφανίσει της! Η Ρεγγίνε πραγματικά ευτυχεί στα χέρια μιας τόσο ταλαντούχας ηθοποιού και παρά τον σύντομο σκηνικό της χρόνο, η ερμηνεία της φέρει αποτύπωμα διαρκείας. Τέλος, ο Κώστας Βασαρδάνης στον ρόλο του Όσβαλντ, βυθίζεται τόσο άφοβα (και τόσο απλόχερα για τον θεατή) στην ολίσθηση του κάποτε πολλά υποσχόμενου και παθιασμένου καλλιτέχνη που αντιμετωπίζει αυτό που δεν αντιμετωπίζεται. Η ερμηνεία του έχει όλη την ορμή και την αγωνία του κειμένου και η επιλογή του Λιβαθινού να κάνει τον Όσβαλντ μουσικό, δίνει την ευκαιρία για το πιο πετυχημένο και δυνατό φινάλε που έχουμε δει μέχρι σήμερα στο ανέβασμα αυτού του μνημειώδους έργου.
Συντελεστές
Μετάφραση-δραματουργική επεξεργασία: Γιώργος Δεπάστας-Στάθης Λιβαθινός
Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Σχεδιασμοί φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Μουσική: Μαρίνα Χρονοπούλου
Παίζουν οι: Μπέττυ Αρβανίτη, Γιώργος Κέντρος, Νίκος Χατζόπουλος, Μαρία Κίτσου και Κώστας Βασαρδάνης
Πληροφορίες Παραστάσεων
Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, Κεφαλληνίας 16 Κυψέλη, 210.8838727
Τετάρτη 19.00, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21.00, Κυριακή 20.00
Τιμές εισιτηρίων: Τετάρτη & Παρασκευή 16, 13
Πέμπτη 13, 10 (φοιτητικό)
Σάββατο & Κυριακή 19, 13